काठमाडौँ – नेपालको संविधानले प्रत्येक प्रदेशलाई आफ्ना मातृभाषाको संरक्षण र प्रवर्द्धन गर्न कानुनी अधिकार दिएको छ। तर, भाषाको संरक्षण केवल कानुनको पानामा सीमित हुँदैन—यो भावना, पहिचान र संकल्पसँग गहिरो रूपमा जोडिएको विषय हो। यस्तै प्रतिबद्धताको मूर्त रूप हुन् काठमाडौं महानगरपालिकाकी उपमेयर सुनिता डंगोल।
भाषा दिवस–२०८२ को अवसरमा नेपालभाषा उत्थानका लागि डंगोलको अग्रसरता पुनः चर्चा र प्रेरणाको केन्द्रमा आएको छ। उनी उपमेयर भइसकेपछि मात्र होइन, त्यसअघि पनि नेपालभाषा, रञ्जना लिपि र सांस्कृतिक पहिचान संरक्षणमा सक्रिय अभियन्ता थिइन्। ‘Callijatra’ जस्ता अभियानमार्फत उनले लोपोन्मुख लिपिलाई सडकदेखि अन्तर्राष्ट्रिय मञ्चसम्म पुर्याउने प्रयास गरिन्।
उनको नेतृत्वमा नेपालभाषा ई–लाइब्रेरीको स्थापना गरिएको छ, जहाँ हजारौं ग्रन्थहरू डिजिटल स्वरूपमा संग्रहित छन्। यसैगरी, ‘नेपालभाषा एप’ को प्रवर्द्धनमार्फत नयाँ पुस्तालाई मातृभाषासँग पुनः जोड्ने प्रयास भएको छ।
भाषा केवल सञ्चारको माध्यम नभएर सांस्कृतिक अस्तित्वको आधार हो भन्ने डंगोलको धारणा मातृभाषा पत्रकारिता र शिक्षामा देखिन्छ। उनले काठमाडौं महानगर क्षेत्रका विद्यालयहरूको पाठ्यक्रममा नेपालभाषा समावेश गराउन पहल गरेकी छन्। शिक्षकहरूलाई आवश्यक तालिमदेखि बालमैत्री शैलीमा पाठ्यक्रम निर्माणसम्म उनले नेतृत्व दिएकी छन्।
“भाषा जोगाउनु भनेको भविष्य जोगाउनु हो,” र “भाषाको सम्मान गर्नु भनेको आफ्नो अस्तित्वको सम्मान गर्नु हो” भन्ने उनीजस्ता जनप्रतिनिधिको दृष्टिकोणले मातृभाषा जोगाउने अभियानलाई नयाँ उचाइमा पुर्याएको छ।
– आशिष कार्की
