२८ असोज (रासस) – एक सातादेखि साँझ नपर्दै जङ्गली हात्तीको झुण्ड खेतमा छिर्न थालेपछि कञ्चनपुरको शुक्लाफाँटा नगरपालिका–१ खजुवापट्टिका बासिन्दा अनिदोमै रात बिताउन बाध्य भएका छन् । पाकेर काट्नै लागेको धानबाली जोगाउनका लागि स्थानीय बासिन्दा अनिदोमै रात काट्न थालेका हुन् । पुरै गाउँका बासिन्दाले होहल्ला गर्दै पटका पड्काउने, ढोलक बजाउने गरे पनि हात्ती खेतमा छिरेर धानबाली सखाप पार्ने गरेको छ । रातभर अनिदो रहने बासिन्दा दिउँसभर सुत्ने गरेका छन् । पटाका पड्काउने र आगो देखेर तर्सेर भाग्ने गरेका हात्तीको झुण्ड तर्सनसमेत छाडेको स्थानीय पल्टु डगौराले भन्नुभयो, “धान खाएर आफँै हात्तीको झुण्ड बिहानीपख शुक्लाफाँटा निकुञ्ज र सामुदायिक वनतर्फ लाग्ने गरेको छ ।” छावासहित २० भन्दा बढी हात्तीको झुण्ड भगाउनका लागि रातभर स्थानीयवासी छिमेकी गाउँका बासिन्दाको सहयोगमा लाग्ने गरेका छन् । जति गरे पनि हात्तीको झुण्ड नभाग्ने गरेको सोनु चौधरीले बताउनुभयो ।

हालसम्म हात्तीको झुण्डले रानीपुर र खजुवापट्टिमा मात्रै दश बिघा बढी क्षेत्रफलमा लगाएको धानबाली नोक्सानी गरेको छ । हात्तीको झुण्ड दुई भागमा बाँडिएर रहेकाले स्थानीय किसानले बढी क्षति व्यहोनुृपरेको छ । दुईतर्फबाट घेरेर हात्तीको झुण्डले धानबाली खाने गरेको छ । एउटा झुण्ड शुक्लाफाँटा राष्ट्रिय निकुञ्जबाट बस्ती छिर्ने र अर्को झुण्ड नजिकैको सामुदायिक वनबाट बस्तीमा आउने गरेको छ । एकै ठाउँमा हात्तीको झुण्ड भए भगाउन सजिलो हुन्थ्यो, सागर धामीले भन्नुभयो, “दुईतर्फबाट आउने भएकाले धानबालीमा बढी क्षति गरेको छ ।” दुई दिनअघि मात्रै हात्तीको झुण्डले वैशाखा र गणेशपुरका सात बढी बासिन्दाको घरसमेत भत्काएको थियो । घर भत्काएका परिवार छिमेकीको शरणमा बस्न बाध्य छन् । घरभित्र राखेको अन्नसमेत हात्तीले खाएपछि हात्ती पीडित परिवारको बिजोग भएको छ । धनवीरे सार्कीले भन्नुभयो, “घर भत्कायो, भित्र राखेको अन्न सबै खायो, कपडा सबै च्यातचुत पा¥यो । भाँडाकुडा कामै नलाग्ने बनायो । आउनै लागेको दशैँ हात्तीले खल्लो बनाइदिएको छ ।

हात्ती हाम्रै लागि दशा बनेर आएका रहेछ ।” हात्तीको झुण्डले शुक्लाफाँटा नगरपालिकाको वडा नं १, २, ३, ५, ८ र १२ का दर्जनौँ बासिन्दाको धानबालीमा क्षति गरेको छ । महीना दिनअघि भारतको दुधुवा नेशनलपार्कबाट यहाँ पुगेका हात्तीको झुण्डले शुक्लाफाँटा नगरपालिकामा मात्रै ४० बिघा बढी क्षेत्रफलमा लगाएको धानबाली नोक्सानी गरेको र एक स्थानीयलाई घाइते बनाएको नगरप्रमुख दिलबहादुर ऐरले बताउनुभयो । हात्तीको आतङ्कबाट पुरै नगरपालिकाका बासिन्दा त्रासमा छन्, उहाँले भन्नुभयो, “धानबाली खाएर सखाप त पा¥यो नै स्थानीय बासिन्दाको ज्यान जोगाउन निकै सकस छ ।” स्थानीवासीको जीउधनको सुरक्षा गर्नका लागि नेपाल प्रहरी, सशस्त्र प्रहरी र नेपाली सेनालाई सजग गराइएको उहाँको भनाइ छ । सुरक्षा निकायका तीनवटै अङ्गलाई हात्ती प्रभावित क्षेत्रमा परिचालन गरिएको छ ।

२८ असोज (रासस) – तनहुँको व्यास नगरपालिका–४ स्थित तनहुँ कालिका शहीद शान्ति पार्कलाई धार्मिक पर्यटकीय गन्तव्यको रूपमा विकास गरिने भएको छ । सदरमुकाम दमौली बजारस्थित पूर्व र उत्तरमा व्यासमार्ग, पश्चिममा मादी नदी र दक्षिणमा दमौली बजारभित्र पर्ने बागभञ्ज्याङ सामुदायिक वनको करीब आठ हेक्टर क्षेत्रफलभित्र तनहुँ कालिका शहीद शान्ति पार्क पर्दछ । दमौली बजारबाट एक किलोमिटर दूरीमा पर्ने यस पार्कलाई धार्मिक पर्यटकीय गन्तव्यका रूपमा विकास गर्ने उद्देश्यसहित विभिन्न संरचना निर्माण गरिएको छ । यस ठाउँबाट दमौली बजारलगायत आसपासका बस्ती, काहुँडाँडा, मानहुँडाँडा, तनहुँसुर, मिर्लुङकोट, गलेखामकोटलगायतका पर्यटकीयस्थल अवलोकन गर्न सकिन्छ । यस ठाउँलाई पर्यटकीय गन्तव्यको रूपमा विकास गर्दै आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटक भित्र्याउन लागिपरेको पार्कका अध्यक्ष मोतीकुमार श्रेष्ठ बताउनुहुन्छ ।

पार्कको वृहत्तर विकासका लागि गुरुयोजनासमेत बनाइएको छ । गुरुयोजनाले पार्कलाई पाँच भागमा विभाजन गरी त्यसभित्र बन्ने संरचनालाई समावेश गरेको छ । गुरुयोजनाअनुसार मन्दिर बाहेकका अन्य संरचना निर्माणमा करीब रु चार करोड ८५ लाख १५ हजार ७७६ बजेट आवश्यक पर्ने समितिका कोषाध्यक्ष एकबहादुर रानाले बताउनुभयो । विसं २०६३ भदौ १३ गते सांसद क्षेत्र पूर्वाधार विकास कार्यक्रम र स्थानीय उपभोक्ताको जनसहभागितामा ३६ वर्गफिटको टिनको छानो भएको तनहुँ कालिका मन्दिरको स्थापना भएको थियो । हाल उक्त मन्दिरको पुनःनिर्माणको काम भइरहेको छ ।

आर्थिक वर्ष २०७४÷७५ को असारसम्ममा व्यास नगरपालिकाबाट अनुदान सापटी र सहयोग गरी प्राप्त रु ४४ लाख ६४ हजारको लागतमा मन्दिरमा झ्यालढोका, टुँडाल, बुट्टेदार इँट्टा, मूर्ति खरिदलगायतका काम भएको छ । पार्क स्थापना भएदेखि हालसम्म पार्कको विकासका लागि रु दुई करोड ३७ लाख २२ हजार ८५६ प्राप्त भएको र रु दुई करोड ३४ लाख तीन हजार ४२३ खर्च भएको कोषाध्यक्ष रानाले जानकारी दिनुभयो । जसअनुसार मन्दिर निर्माणमा रु एक करोड १० लाख ३८ हजार ६६८, पिकनिकस्थल निर्माणमा रु १६ लाख एक हजार ४८५, खानेपानी व्यवस्थापनमा रु १० लाख ९३ हजार ५५२, रिटेनिङवालमा रु ७८ लाख १६ हजार ३६३ खर्च भएको छ ।

व्यास नगरपालिका–४ का वडाध्यक्ष एवं पार्कका पूर्व महासचिव विश्व न्यौपाने दमौली बजारलाई आन्तरिक पर्यटनको केन्द्र बनाउन यस पार्कले महत्वपूर्ण भूमिका खेल्ने बताउनुहुन्छ । व्यास नगरपालिकाका प्रमुख बैकुण्ठ न्यौपानेले दमौलीको परिचय स्थापित यस ठाउँले गर्ने भएकाले नगरपालिकाले सदैव यसको विकासमा सहयोग गर्ने बताउनुभयो । उहाँले गुरुयोजनाअनुसार काम गर्दै गए यसलाई धार्मिक पर्यटनको केन्द्रविन्दु बनाउन सकिने बताउनुहुन्छ । तनहुँ निर्वाचन क्षेत्र नं १ का प्रतिनिधिसभा सदस्य कृष्णकुमार श्रेष्ठ पार्क दमौलीको मात्र नभई तनहुँकै धार्मिक पर्यटनको गन्तव्य बन्न सक्ने बताउनुहुन्छ । उहाँले संस्कृति, पर्यटन तथा नागरिक उड्डयन मन्त्रालयबाट यस ठाउँलाई एक सय नयाँ गन्तव्यभित्र पारेको जानकारी दिनुहुँदै यसलाई गुरुयोजनाअनुसार विकास गर्दै जाने बताउनुभयो ।

सन्दिप योगी । नेपालगञ्ज। अहिलेको कंक्रीट सहरमा बढ्दो सवारीसाधान त्यो पनि लाखौँको संख्यामा, यस्तो अवस्थामा ट्रफिक प्रहरीले कसरी ट्राफिक ब्यवस्थापनमा चुनौती खेपेको होला त्यो नजिकबाट नियाल्नेलेमात्र बुझ्न सक्छ । त्यस्तै नेपालगन्जमा त्योपनी सिमासंग जोडिएको सहर लाखौँ मोटरसाइकल, हजारौँ रेक्सा-ईरेक्सा, कार भ्यान, बस आदि इत्यादिको ब्यबस्थापन सानो कुरा होइन ।

तर यति समस्याका बाबजुद जिल्ला ट्राफिक प्रहरी कार्यालय बाँकेका प्रमुख प्रहरी निरिक्षक हिरेन्द्र बहादुर रोकाया ट्राफिक ब्यबस्थापनमा समन्वयकारी भुमिका निभाउँदै, कडाइ गर्नुपर्ने ठाउँमा कडाइ गर्दै तथा ट्रफिक अनुशासनका नियमहरु सिकाउँदै अघि बढ्दै गए ।

अहिले उनले ट्राफिक ब्यबस्थापनमा विशेष योगदान पुर्याएको भन्दै जिल्ला ट्राफिक प्रहरी कार्यालय बाँकेका प्रमुख प्रहरी निरिक्षक हिरेन्द्र बहादुर रोकाया सम्मानित भए ।

६३ औं प्रहरी दिवसको अवसरमा संघीय संसदका सभामुख कृष्णबहादुर महरा, ५ न प्रदेशका आन्तरिक मामिला तथा कानून मन्त्री कुल बहादर केसी, ५ न प्रदेश प्रहरी प्रमुख प्रहरी नायव महानिरीक्षक शेर बहादुर बस्नेतले रोकायासहितका प्रहरी कर्मचारीलाई प्रशंसा पत्र सहित सम्मान गर्नु भएको हो । रोकायाले जिल्लाको ट्राफिक प्रहरी व्यवस्थापनमा योगदान पु¥याएको भन्दै ५ नं. प्रदेश प्रहरी कार्यालय तुलसीपुर दाङले उत्कृष्ट ट्राफिक प्रहरी निरिक्षकका रुपमा सम्मान गरेको हो । ६३ औं प्रहरी दिवसमा प्रदेश प्रहरी मातहतका विभिन्न क्षेत्रमा काम गर्ने रोकायासहित ९ जना प्रहरी कर्मचारीलाई सम्मान गरिएको हो ।

यो सफलता जिल्ला ट्राफिक कार्यालयका पुरै टिमको अथक योगदान र दिन रात नभनी देश सेवा तथा जनता सेवा र ड्युटिमा खटिने तथा कार्यालयका हरेक ट्राफिकको सफलता तथा सम्मान हो ।

२१ असोज (रासस) – कञ्चनपुरको पुरानो सदरमुकाम बेलौरीमा प्रथम बेलौरी पर्यटन महोत्सव तथा कृषि औद्योगिक व्यापार मेलाको आयोजना हुने भएको छ । ‘कृषि पर्यटन उद्योग र व्यापार समृद्धि बेलौरीको आधार’ भन्ने नारासहित बेलौरी उद्योग वाणिज्य सङ्घले मेलाको आयोजना गर्न लागेको हो । कात्तिक ८ देखि १८ गतेसम्म आयोजना हुने मेलामा स्थानीय उत्पादन, हस्तकलाका वस्तु, लघुउद्यम, जडिबुटी, कृषि उत्पादन, वैकल्पिक ऊर्जा, गार्मेन्ट, सूचना प्रविधि, औद्योगिक उत्पादन र मेशिनरीलगायतका सामग्री मेलामा राखिने छन् ।

१५० स्टल रहने मेलामा धार्मिक, ऐतिहासिक पर्यटकीय क्षेत्रको प्रचारप्रसार, थारू संस्कृति, मौलिक परिकारलगायत मेलाका आकर्षणका रूपमा रहने बेलौरी उद्योग वाणिज्य सङ्घका निवर्तमान अध्यक्ष टेकबहादुर साउदले बताउनुभयो । महोत्सवको माध्यमबाट बेलौरी छोटी भन्सारको स्तरवृद्धि, ग्रिन क्लिन सिटीको विकास र उद्योग स्थापना गर्न सघाउ पुग्ने उहाँले बताउनुभयो । मेलाका लागि १५१ सदस्यीय मूल आयोजक समिति गठन गरिएको छ । समितिलाई सघाउ पु¥याउन अन्य २२ उपसमिति गठन गरिएको छ । मेलामा रु चार करोडको कारोबार हुने अनुमान गरेका छौँ, सङघका अध्यक्ष लक्ष्मीनारायण चौधरीले भन्नुभयो, “नेपाल भारतका गरी एक लाख बढीले मेलाको अवलोकन गर्ने अनुमान छ ।”

२१ असोज (रासस) – उमेर पुगेका सबै बालबालिकालाई विद्यालयमा भर्ना गराउने सरकारको नीतिअनुसार भर्ना अभियान नै लिएर वैशाख महिनाभर यस जिल्लाका सबै विद्यालयबाट भर्ना अभियान शुरु गरियो । शैक्षिकसत्र शुरु भएसँगै विद्यार्थी भर्ना अभियान प्रभावकारी रूपमा सम्पन्न भयो । यहाँको महेन्द्र मावि मटेहियामा ४५० विद्यार्थी विद्यालयमा भर्ना भए । तर अहिले एकाएक विद्यार्थी कम हुँदै गएका छन् । प्रधानाध्यापक पेस्कार सिंहका अनुसार पहिलो त्रैमासिक परीक्षामा ७२ विद्यार्थी एकाएक अनुपस्थित भएपछि उनीहरूको खोजी शुरु गरिएको छ । प्रअ सिंह भन्नुहुन्छ, “परीक्षाअघि पनि हामीले पटक–पटक विद्यार्थी अनुपस्थित हुँदा अभिभावकलाई सचेत गराएका थियौँ ।

परीक्षामै सामेल नभएपछि अब चरणवद्ध रूपमा अभिभावकसँग बसेर छलफल थाल्दैछौँ ।” “अन्तर विद्यालय दोहोरो भर्नाको पनि समस्या छ”, प्रअ सिंहले भन्नुभयो, “केही विपन्न परिवारका भएका कारण पनि कमाइका लागि विदेशतिर लागेको हुनुपर्छ । हामी चरणवद्ध कारण खोज्दैछौँ ।” विद्यालयको रेकर्डअनुसार सबैभन्दा धेरै कक्षा १ मा २५ विद्यार्थी अनुपस्थित भएका छन् । पहिलो त्रैमासिक परीक्षामा धेरै विद्यार्थी अनुपस्थित भएपछि आगामी परीक्षामा अझै अनुपस्थित हुने चिन्ता विद्यालयलाई छ । अबका परीक्षामा विद्यार्थी अनुपस्थित हुन नदिन अभिभावक भेला गर्ने तयारी गरेको प्रअ सिंहले बताउनुभयो ।

राप्तीपारिका अधिकांश विद्यालयमा यो समस्या धेरै छ । नरैनापुर–६ को आदर्श माविमा करीब एक सय बढी विद्यार्थी पहिलो त्रैमासिक परीक्षामा अनुपस्थित भएको विद्यालयका प्रअ मदनलाल श्रीवास्तवले बताउनुभयो । उहाँ भन्नुहुन्छ, “अभिभावकले छोराछोरीलाई नै पठाइदिनु हुन्न ।” ६३५ विद्यार्थी रहेको नरैनापुर–६ कै जयकिसान माविमा ५०१ विद्यार्थी मात्रै परीक्षामा सहभागी भए । १३४ विद्यार्थी अनुपस्थित भए । विद्यालय नआउने बालबालिकाको नाम, विद्यालय नआउने कारण र पारिवारिक अवस्थाको विषयमा पनि जानकारी लिने उहाँले बताउनुभयो । शिक्षा विकास तथा समन्वय एकाइका प्रमुख एवं उपसचिव गोर्खबहादुर थापाले यो समस्या समाधान गर्न निकै चुनौती रहेको बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “अब जनप्रतिनिधिले यस विषयमा चासो राखेमात्र केही हदसम्म समस्याको समाधान होला । तर हामीले यो समस्या समाधान गर्न सक्दैनौँ ।

२१ असोज (रासस) – बैतडीका स्थानीय तहहरूले समयमै सहकारी ऐन बनाउन नसक्दा सहकारी संस्था अलमलमा परेका छन् । डिभिजन सहकारी कार्यालय खारेज भएसँगै कार्यालयले सबै स्थानीय तहमा सहकारी हस्तान्तरण गरेको भए पनि सहकारी ऐन, कानून र कर्मचारीको अभावमा सहकारीसम्बन्धी काम अघि बढ्न नसकेको स्थानीय तहले जनाएका छन् । केही स्थानीय तहले सहकारी ऐन निर्माणका लागि शुरुवात गरेका भए पनि धेरैजसो ठाउँमा सहकारी ऐन निर्माणको काम नै शुरु हुनसकेको छैन । सहकारी ऐन निर्माणका लागि कर्मचारीको अभाव रहेको डिलाशैनी गाउँपालिकाका कृषि शाखा प्रमुख जनकबहादुर सिंहले जानकारी दिनुभयो ।

उहाँले भन्नुभयो, “स्थानीय तहमा सहकारी संस्था हस्तान्तरण भएका भए पनि ऐन भने बन्न सकेको छैन”, सहकारी संस्था दर्ताका लागि अहिलेसम्म कोही नआएको र ऐनसमेत नबनेको दशरथचन्द नगरपालिकाका प्रवक्ता चक्रप्रसाद शर्माले बताउनुभयोे । उहाँले भन्नुभयो, “नगरपालिकाले सहकारी ऐन बनाउने तयारी गरिरहेको छ ।” जिल्लाका १० वटै स्थानीय तहमा सहकारी ऐन बन्न सकेको छैन । स्थानीय तहमा सहकारी हस्तान्तरण भए पनि प्रभावकारी रूपमा कार्यान्वयनमा आउन नसकेका साविकको डिभिजन कार्यालयका तत्कालीन प्रमुख दुर्गासिंह धामीले जानकारी दिनुभयो । स्थानीय तहमा सहकारी ऐन नहुँदा सहकारीलाई अप्ठयारो भएको सुनौलो बचत तथा ऋण सहकारी संस्था पाटन बैतडीका अध्यक्ष केशव विष्टले बताउनुभयो

२० असोज (रासस) – जिल्ला सदरमुकाम नजिकै रहेको एक विद्यालयमा अध्ययनरत पाँच विद्यार्थीको अभिभावकत्व यहाँको एक सामाजिक संस्थाले ग्रहण गरेको छ । बागलुङ नगरपालिका–५ मालिकामा रहेको कृष्ण आधारभूत विद्यालयमा अध्ययनरत तीन चेपाङ र दुई विपन्न परिवारका बालबालिकाको अभिभावकत्व स्थानीय मालिका समाजले ग्रहण गरेको हो । सामाजिक क्षेत्रमा काम गर्दै आएको उक्त समाजले शुक्रबार यहाँ आयोजित एक कार्यक्रममा कक्षा ३ मा अध्ययनरत सुस्मिता चेपाङ, कक्षा ५ मा अध्ययनरत सुनिता चेपाङ, कक्षा ४ मा अध्ययनरत रोजिना सापकोटा, कक्षा ७ मा अध्ययनरत गाणेश सापकोटा र कक्षा १ मा अध्ययनरत सीता विकको अभिभावकत्व ग्रहण गरिएको समाजका अध्यक्ष दुर्गा कुँवरले बताउनुभयो । उनीहरुलाई कक्षा ८ सम्म विद्यालयमा लाग्ने सबै खर्च समाजले व्यहोर्ने भएको छ ।“विद्यालयमा आवश्यक शैक्षिक सामग्री, पोशाक, दिवा खाजालगायत सबैखाले सहयोग गर्ने भनेका छौँ”, अध्यक्ष कुँवरले भन्नुभयो ।

पर्व लक्षित सडक सुधार -बागलुङ नगरपालिकाले चाडपर्वका बेला गाउँ फर्किने यात्रुलाई सडकको सुविधा सहज बनाउन सडक मर्मत सडक बत्तीलगायतका पूर्वाधार सुधारको काम थालेको छ । नगरभित्रका सबै वडामा रहेका सडक मर्मत तथा जिल्ला सदरमुकाम बागलुङ बजारमा रहेका सडक बत्तीको मर्मतको काम थालिएको नगरप्रमुख जनकराज पौडेलले जानकारी दिनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “एक हप्ताभित्र काम सक्ने गरी सडक मर्मतको काम थालिएको र यसका लागि विभिन्न आठ वटा कम्पनीमध्ये छनोट भएका दुई कम्पनीले छिटै काम गर्ने भएका छन् ।

एक वर्ष पहिला बजारका सौर्य बत्ती बिग्रिन थालेपछि नगरपालिकाले मर्मतका लागि सम्बन्धित कम्पनीलाई निर्देशन दिएको छ । चाडपर्वको समयमा बजार क्षेत्रमा राति आपराधिक क्रियाकलाप हुनसक्ने भन्दै नगरपालिकाले दशैँअघि नै सडक बत्ती मर्मत गर्न निर्देशन दिएको हो । बागलुङ बजारमा सौर्य ऊर्जाका २०६ सडक बत्ती छन् । केही बत्तीको ब्याट्रीमा खराबी आएका कारण मर्मत गर्नुपर्ने भएको सडक बत्ती उपभोक्ता समितिका अध्यक्ष दयाराम पौडेलले बताउनुभयो । सडक बत्तीका लागि ऊर्जा कम्पनीले बल्वमा दुई वर्ष, प्यानलमा पाँच वर्ष, ब्याट्रीमा दुई वर्ष र पोलमा २० वर्षको वारेण्टी दिएका थिए ।

२० असोज (रासस) – विभिन्न प्रकारका विषादीको प्रयोगबाट मानव स्वास्थ्यमा असर पर्नथालेपछि सूर्योदय नगरपालिकाले विषादी नियन्त्रण अभियानलाई तीव्रता दिएको छ । गत साउन १ गतेबाट विषादी न्यूनीकरण अभियान शुरु गरेको नगरपालिकाले अहिले टोलटोलमा चेतनामूलक कार्यक्रम सञ्चालन गरिरहेको छ । नगरपालिकाले विभिन्न टोलटोलमा सञ्चालन गर्दै आएको प्राङ्गारिक कृषि प्रवद्र्धन र विषादी न्यूनीकरणसम्बन्धी अभियानमा पशुपतिनगर प्राथमिक स्वास्थ्यचौकीका डा दिवस सुनुवारले विषादीकै कारण मानव स्वास्थ्यमा परिरहेको असरबारे र वातावरणीय क्षेत्रमा परेको असरबारे कृषिविद् ज्योति अधिकारीले सहजीकरण गर्दै आउनुभएको छ । नगर प्रमुख रणबहादुर राईले नगरलाई समृद्ध बनाउनका लागि कृषिको महत्वपूर्ण भूमिका भएकाले विषादीरहित समाज निर्माणका लागि सक्दो सहयोग गर्ने बताउनुभयो प्राङ्गारिक खेतीका लागि भकारो सुधार कार्यक्रमका साथै उन्नत जातका गाईको बाच्छा–बाच्छी वितरण गर्ने योजना पनि रहेको उहाँले बताउनुभयो । उक्त अभियानअन्तर्गत जैविक विषादी निर्माणसम्बन्धी सीपसमेत प्रदान हुँदै आएको छ ।

पाथीभरामा सफाइ -इलामको पाथीभरा मन्दिर क्षेत्रमा सफाइ गरिएकोे छ । भक्तजनले मन्दिरमा चढाउन ल्याएको वस्तु यत्रतत्र फालेर फोहर बनाएका कारण आसन्न नौरथामा मन्दिरमा विशेष पूजाआजा गर्न व्यापारी समूहको सक्रियतामा उक्त मन्दिरमा सफाइ गरिएको हो । मन्दिर क्षेत्र फोहर भए भक्तजन कम आउने र त्यसको प्रत्यक्ष असर व्यापारीलाई पर्ने भएकाले मन्दिर क्षेत्रको सरसफाइ गरिएको पाथीभराका माला व्यापारी समूहका सचिव मिलन भुजेलले बताउनुभयो । उक्त मन्दिरमा हरेक वर्ष घटस्थापनादेखि महानवमीसम्म महादुर्गाको पूजाका साथै सप्तसती पाठ हुँदै आएको छ । फोहरलाई व्यवस्थित गर्न व्यापारीले नियम बनाएको व्यापारी समूहका उपाध्यक्ष दिनेश निरौलाले बताउनुभयो । “प्रत्येक पसलले आ–आफ्नो पसलको अगाडि एउटा डस्टबिन अनिवार्यरुपमा राख्न र सिसाजन्य वस्तु विक्री वितरणमा रोक लगाएका छाँै”

१९ असोज (रासस) : कलेजो खराब भएकी दमक–१ की ३८ वर्षीया सुवित्रामाया योङहाङलाई प्रवासबाट रु तीन लाख सहयोग जुटेको छ । हाल बेलायत निवासी पाँचथर याङवरकका सरला योङहाङ (काम्बाङ) र भाइ होमित योङहाङले बिरामीको उपचारका लागि रु तीन लाख सङ्कलन गरी रकम हस्तान्तरण गर्नुभएको हो । नेपाल आदिवासी जनजाति पत्रकार महासङ्घ (फोनिज) का केन्द्रीय सचिव कमन देवान, केन्द्रीय पार्षद् विष्णु सुब्बा, डिकेश लामालगायतले बिरामीलाई नगद हस्तान्तरण गर्नुयो ।

दुई वर्षअघि कलेजोमा संक्रमण भएर उपचाररत योङहाङको पछिल्लो समय कलेजो काम नलाग्ने अवस्थामा पुगेको छ । उपचारका क्रममा रु तीन लाख ५० हजार बढी खर्च भएको र थप उपचार गर्न रकम नभएपछि घरमै राख्नुपरेको बिरामीका भाइ मुक्ति योङहाङले बताउनुभयो । बिरामीका श्रीमान सिन्धुपलाञ्चोकका राजकुमार तामाङ रोजागारीका क्रममा आठ वर्षअघि मलेसिया गएपछि हालसम्म सम्र्पकबिहीन भएको बिरामीकी बहिनी देउकलाले बताउनुभयो ।

१९ असोज (रासस) – पछिल्लो समय सडक दुर्घटना बढ्न थालेपछि न्यूनीकरण गर्न प्रदेशस्तरीय महाअभियान सञ्चालन हुने भएको छ । आगामी मङ्सिर ४ गते बिर्तामोडमा अभियानको सुरुवात गरिने बिहीबार आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा अभियानका संयोजक महेन्द्र गिरीले जानकारी दिनुभयो । चार चरणमा सञ्चालन हुने महाअभियानको शुभारम्भ अवसरमा मङ्सिर ४ गते नेपालको चर्चित साङ्गीतिक समूह नेपथ्यले लाइभ कन्सर्टको तयारी गरेको छ ।

प्रदेश सरकार तथा प्रदेश ट्राफिक प्रहरी कार्यालयको सहकार्यमा सहारा नेपालसहित झापाका १० सङ्घसंस्थाले गर्ने महाअभियानमा रु पाँच करोड खर्च हुने संयोजक गिरीले बताउनुभयो । दोस्रो चरणमा चैत मसान्तसम्म प्रदेश ट्राफिक प्रहरी कार्यालयलाई १० मोटरसाइकल, १० ब्रेथलाइजर मेशिन, १० राडारगन, तीन जेब्राक्रस मार्किङ मेशिन र केही थान वाकीटकी सेट प्रदान गरिने बिर्तामोडका प्रहरी नायब उपरीक्षक कृष्ण कोइरालाले बताउनुभयो ।

१७ असोज (रासस) – माटोको ढिस्कोले पुरिएर मङ्गलबार शुक्लाफाँटा नगरपालिका–१ बन्साहाका नौ वर्र्षीया जानकी बिष्टको मृत्यु भएको छ । चाडपर्वका लागि घर लिपपोत गर्न माटो लिन गएकी बिष्टको माटो खन्ने क्रममा ढिस्कोले पुरिएर मृत्यु भएको हो । ढिस्कोले पुरिएकी उनको तत्कालै स्थानीय बासिन्दाले उद्धार गरी उपचारका लागि अस्पताल लैजाने क्रममा बाटोमै मृत्यु भएको इलाका प्रहरी कार्यालय झलारीका प्रहरी निरीक्षक रमेशदत्त अवस्थीले जानकारी दिनुभयो ।

१७ असोज (रासस) – उदयपुरको कटारी नगरपालिका–४ का एक १४ वर्षीय बालिकालाई सामूहिक बलात्कार गर्ने पाँच जनालाई जिल्ला अदालतले मङ्गलबार दश वर्ष ६ महीना जेल सजायको फैसला गरेको छ । जिल्ला न्यायाधीश तेजेन्द्रप्रसाद शर्माको एकल इजालासले बालिका बलात्कार गर्ने पाँचै जनालाई जेल सजायसँगै रु दुई लाख क्षतिपूर्ति भराउने फैसला गरेको हो । दण्ड सजाय पाउने चारै जनाको उमेर १५ वर्षदेखि १८ वर्ष रहेको छ । जिल्ला अदालतका नायब सुब्बा कमला निरौला १६ वर्ष नपुगेका एक जनालाई तत्काल सुधारगृहमा पठाउने तथा १६ वर्ष माथिकालाई कारागार पठाउने तयारी भइरहेको छ । पन्ध्र वर्षीय अभियुक्तलाई भने सात वर्ष जेल सजायको फैसला भएको हो ।

विसं २०७४ भदौ १६ गते पाँचै जनाले कटारीको खेलकूद मैदानमा १४ वर्षीया बालिकालाई बलात्कार गरेका थिए । बालिकाको अभिभावकको उजुरीको आधारमा गत भदौ १७ गते चार जनालाई पक्राउ गरी इलाका प्रहरी कार्यालय कटारीले बलात्कारसमबन्धी मुद्दा दर्ता गरेको थियो । एक जना अझै फरार रहेका छन् । तुलसा एक महीनादेखि बेपत्ता उदयपुरको त्रियुगा नगरपालिका–७ चकलाघटीकी १८ वर्षीया तुलसा पोखरेल एक महीनादेखि बेपत्ता छिन् । अभिभावकका अनुसार गत भदौ २० गते घरबाट कक्षा १२ को फारम भर्न विद्यालय जान्छु भनेर हिँडेकी पोखरेल अहिलेसम्म सम्पर्कमा आउनु भएको छैन । उहाँको मोबाइलसमेत बन्द रहेकाले आफूहरु चिन्तामा परेको पोखरेलका दाजु पर्शुरामले बताउनुभयो । सम्पर्कमा नभएका कारण प्रहरीलाई खोजी गर्न अनुरोध गरेको उहाँले बताउनुभयो ।

१६ असोज (रासस) – सामाजिक स्वच्छता अभिवृद्धिका लागि रसुवामा अभियान शुरु गरेको छ । सामुदायिक प्रहरीअन्तर्गत गठित सामुदायिक सेवा केन्द्र र महिला सञ्जालद्वारा संयुक्तरुपमा सो अभियान शुरु गरिएको हो । अभियानअन्तर्गत पहिलो चरणमा दशैँ तिहारलाई लक्षित गरी अत्यधिक मदिरा सेवन, घरघरमा खेलाइने जुवा, तास, लङ्गुर बुर्जाजस्ता क्रियाकलापलाई नियन्त्रण गर्ने सामुदायिक सेवा केन्द्रकी अध्यक्ष रितुपेमा तामाङले बताउनुभयो । दशैँ तिहारजस्ता चाडपर्वमा जुवा खेलाउने घर र खेल्ने व्यक्तिको पहिचान गर्ने, यस विरुद्ध उनीहरुलाई सचेत गराउने, आवश्यक परेमा नेपाल प्रहरीको सहयोगमा कानूनी उपचार खोज्ने र त्यसको प्रभावकारी अनुगमन गर्ने सामुदायिक केन्द्रले जनाएको छ ।

लागुऔषध नियन्त्रण, घरेलु हिंसा तथा मानव बेचबिखनविरुद्ध आवश्यक कदम चाल्न सामुदायिक केन्द्रमा १० महिलासहित १५ पदाधिकारी रहेको बताउँदै अध्यक्ष रीतु तामाङले यस्ता क्रियाकलाप भएको पाइएमा सामुदायिक केन्द्रलाई सूचना दिन सबैमा आग्रह गर्नुभयो । महिला हिंसाका कारण श्रीमान्श्रीमतीबीच सम्बन्धबिच्छेदका घटना बढ्दै गएकाले त्यसको न्यूनीकरणका लागि दुबै पक्षबीच मेलमिलाप गराउने प्रयास थालिएको बताइएको छ । आर्थिक वर्ष ०७३÷०७४ देखि हालसम्म जिल्लामा सम्बन्धविच्छेद गर्ने महिलाको सङ्ख्या २९ पुगेको जिल्ला अदालत रसुवाले जनाएको छ । जिल्ला प्रहरी कार्यालयको निर्देशनमा र सामुदायिक प्रहरीको सुझावमा आफ्ना गतिविधि अगाडि बढाइरहेको सामुदायिक केन्द्रले समाजमा हुने विकृति अन्त्य गर्न मद्दत पु¥याउने विश्वास स्थानीयवासीको छ ।

सामुदायिक सेवा केन्द्रले शान्तिसुरक्षा कायम राख्नमा सहयोग पु¥याएको, राजमार्गमा अनाधिकृतरुपमा राखिएका व्यावसायिक टहरा तथा सामग्री हटाउनमा सहयोग पु¥याएको तथा विभिन्न विकृतिविसङ्ती विरुद्ध सामाजिक सचेतना अभिवृद्धिमा महत्वपूर्ण योगदान दिँदै आएको संस्थाका संस्थापक अध्यक्ष छेसिंगी तामाङले बताउनुभयो । दशँैतिहारमा रसुवाको पाँचवटै गाउँपालिकाअन्तर्गत वडामा मदिरा, तासजुवा, लङ्गुरबुर्जाजस्ता चिज खेल्न कार्य नियन्त्रण गरिने बताइएको छ ।

१६ असोज (रासस) – पूर्वी इलामको पर्यटकीय तथा धार्मिकस्थल पाथीभरा क्षेत्रमा रु एक करोड ५० लाख लगानीमा अतिथि सदन निर्माण भएको छ । भक्तजनले चढाएको भेटी र चन्दाबाट रोङ गाउँपालिका–३ को पाथीभरा संरक्षण संस्थाले पर्यटकले रात बिताउन सक्ने अतिथि सदन बनाएको हो । विसं. २०६९ सालबाट निर्माण शुरु भएको अतिथि सदन पाथीभरा मन्दिर क्षेत्रमा आउने पर्यटक तथा भक्तजनलाई सरल र सस्तो शुल्कमा खान तथा बस्ने व्यवस्था रहेको छ । छ कोठे अतिथि सदनमा एक हल, एक कार्यालय सञ्चालन र चार कोठा पर्यटक आवासका लागि सञ्चालनमा ल्याइएको संस्थाका अध्यक्ष दौलत राईले बताउनुभयो । पाथीभरा मन्दिर क्षेत्रमा वर्षेनी नेपाल, भारत, भुटान र तेस्रो मुलुकका डेढ लाख भक्तजन तथा पर्यटकले भ्रमण गर्दै आएको संस्थाका सचिव दिलीप राईले बताउनुभयो ।

१६ असोज (रासस) – पन्ध्र वर्षअघि अपहरणमा परेका लालबहादुर डाँगीको अवस्था अहिलेसम्म अज्ञात छ । तत्कालीन नेकपा माओवादी लडाकुको अपहरणमा परेका डाँगी शान्ति प्रक्रियापछि पनि घर फर्किनुभएन । परिवारले उहाँ आउने बाटो कुर्न भने छाडेनन् । पन्ध्र वर्ष बित्यो डाँगी फर्किनुभएन । बाँकेको राप्तीसोनारी गाउँपालिका–२ अगैयाका डाँगी परिवारमा अहिलेसम्म पनि द्वन्द्वले बनाएको घाउ निको भएको छैन । घरमूली फर्किने आशामा लामो समयदेखि बाटो हेरेर बसेको डाँगी परिवार अन्ततः निराश बन्यो । घरमूली फर्किने आश त्याग्दै डाँगीको धार्मिक संस्कारअनुसार अन्त्येष्टि गर्ने निष्कर्षमा पुग्यो ।

डाँगी परिवारले लालबहादुर फर्किने आशा मार्दै कुशको प्रतिमा बनाएर अन्त्येष्टि गरेको छ । “बुबा फर्किने आशामा १५ वर्ष बित्यो, न बुबा फर्किनुभयो, न त उहाँको केही खबर नै प्राप्त भयो । त्यसैले हामी अन्त्येष्टि गर्ने निष्कर्षमा पुग्यौँ,” लालबहादुरका जेठा छोरा प्रेमप्रकाशले भन्नुभयो । विसं २०६० असोज २ गते अपहरणमा परेका लालबहादुरको परिवारले सास र लास दुवै खोजी ग¥यो । केही पत्तो लागेन । “यत्तिका वर्ष बित्दासम्म बुबाको जति खोजी गरे पनि केही खबर पाउन नसकेपछि कुशको प्रतिमा बनाएर अन्त्येष्टि ग¥यौं,” प्रेमप्रकाशले भन्नुभयो । उहाँका अनुसार गाउँ नजिकै रहेको राप्ती नदीको घाटमा कुशको प्रतिमा बनाएर डाँगीको अन्त्येष्टि गरी काजक्रिया शुरु गरिएको छ ।

तत्कालीन नेकपा एमालेका सक्रिय कार्यकर्ता लालबहादुरलाई तत्कालिन माओवादी कार्यकर्ताले घरबाटै अपहरण गरेर बेपत्ता पारेपछि लामो समयसम्म अवस्था पत्ता लगाउन खोजी गरे पनि सफल नभएको लालबहादुरका कान्छा छोरा ओमप्रकाशले बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “बुवा जीवित हुनुहुन्छ भन्ने आशा मरिसकेपछि अन्त्यष्टि गर्ने निष्कर्षमा पुग्यौँ ।” हरेक वर्ष बेपत्ता भएको मिति नजिक आउँदा डाँगी परिवारमा लालबहादुर फर्किने आशा जाग्थ्यो । “परिवारका सदस्यका आँखामा बुबा बल्झिँदै आउँदा फर्किनुहुन्छ भन्ने आशा पनि लाग्थ्यो,’ ओमप्रकाश भन्नुहुन्छ । लालबहादुरको दाहसंस्कारको प्रक्रियापछि उहाँका श्रीमती गणमति र दाजुभाइ प्रेमप्रकाश र ओमप्रकाश क्रियामा बस्नुभएको छ । तत्कालीन स्थानीय शान्ति समिति बाँकेको तथ्याङ्कअनुसार जिल्लाभर बेपत्ता हुनेको सङ्ख्या १२१ जना रहेको छ ।

१६ असोज (रासस) – खप्तड छेडेदह गाउँपालिका–७ का महिलाले मदिरा बिक्री वितरणमा रोक लगाउन गाउँमा ¥याली निकालेका छन् । गाउँपालिकाले हालै घोषणा गरेको मदिरा निषेध गर्ने निर्णयलाई कार्यान्वयन गर्न महिलाले ¥याली निकालेका हुन् । वडा महिला अधिकार मञ्चको अगुवाइमा वडा नं ७ को बुडावाडा, ओलीगाउँ र दानीगाउँमा महिलाले ¥याली निकालेका थिए । मञ्चका अध्यक्ष दीर्घमतीदेवी ओलीले जुवातास, जाँडरक्सी बिक्री वितरण तथा सेवन पूर्ण रूपमा बन्द गर्न माग गर्नुभयो । महिला हिंसाका घटना बढेकाले त्यसको रोकथामका लागि अभियान थालिएको उहाँको भनाइ छ । गाउँपालिकाले मदिरा सेवनको कार्य पूर्ण रूपमा बन्द गरिसक्दा पनि गाउँमा सेवन गर्नेको सङ्ख्यामा कमी नभएकाले त्यसको तत्काल रोकथाम गरिनुपर्ने उनीहरूको माग छ ।

पहिलो चरणमा सचेतनाका लागि नारा जुलुस प्रदर्शन गरेको भन्दै मदिरा सेवन गर्ने र बिक्री गर्ने काम नरोकिए आन्दोलन गर्ने ओलीले बताउनुभयो । गाउँपालिकाले गरेको निर्णयको प्रभावकारी कार्यान्वयनका लागि महिलाले अध्यक्ष नरबहादुर रावत र उपाध्यक्ष कुन्ती बुढा साउदको ध्यानाकर्षण गराएका छन् । निर्णयले मात्र मदिरा नियन्त्रण नहुने भएकाले त्यसको कार्यान्वनमा कडाइ गर्नुपर्ने उनीहरूको माग छ ।

१६ असोज (रासस) – जर्जियामा जारी ४३औँ बुद्धिचाल ओलम्पियाडमा नेपाली पुरुष टोली विजयी भएको छ । गए राति सम्पन्न खेलमा छैटाँैं चरणको खेलमा नेपालले श्रीलङ्कालाई २.५–१.५ अङ्कले पराजित गरेको हो । छैटौँ चरणको जितसँगै नेपालले कूल आठ अङ्क बनाएको छ । नेपालका लागि रिजेन्द्रराज भण्डारीले उत्कृष्ट प्रदर्शन गरिरहेका छन् । बरियतामा ११८औँ स्थानमा रहेको नेपालले ११५औँ बरियताको श्रीलङ्कामाथि जित निकाल्दा रिजेन्द्र र नेपाल च्याम्पियन मदनकृष्ण कायस्थ विजयी भए ।यसैगरी महिलातर्फ छैटौँ चरणको खेलमा नेपालले प्यालेस्टाइनसँग २–२ को बराबरी खेल्दै अङ्क बाँडेको छ । छैटौँ चरणमा नेपालका मोनालिसा खम्बू र सुजना लोहनी विजयी भएका हुन् । सिन्दिरा जोशी र खुश्बु थापा पराजित भए ।

१५ असोज (रासस) – अन्नपूर्ण तथा मनास्लु पदमार्ग क्षेत्रका समस्यालाई लिएर आन्दोलन घोषणा गरेका पर्यटन मजदूर र सरोकारवालाबीच आइतबार चार बँुदे सहमति भएको छ । पदयात्रामा जाने नेपाली पथप्रर्दशक र मजदूरलाई कास्कीको टाडापानी क्षेत्रमा पर्यटन व्यवस्थापन समिति तथा पर्यटन व्यवसायीले असोज १ गतेदेखि प्रवेशद्वारमा नै दुईदेखि सात दिनसम्मको खानाको अग्रिम पैसा तिरेर कुपन लिनुपर्ने बाध्यकारी व्यवस्था गरेपछि त्यसलाई फिर्ता लिन मजदूरले माग गरेका थिए । मजदूरले असोज १५ सम्मको समयसीमा दिएर आफ्ना माग पूरा नभए त्यसलगत्तै पदयात्रामा कोही पनि मजदूर नजाने र टानलगायत पर्यटनसँग सम्बन्धित सङ्घसंस्थामा तालाबन्दी गर्ने कार्यक्रम घोषणा गरेका थिए ।

नेपालको पर्यटनको मुख्य सिजन शुरु हुनै लाग्दा पदयात्रा पर्यटन मजदूर आन्दोलनमा उत्रिएपछि समग्र पर्यटन क्षेत्रमा नकारात्मक सन्देश फैलने आशङ्का सर्वपक्षीय सहमतिले अन्त्य गरेको छ । मजदूरको अल्टिमेटमको अघिल्लो दिन गण्डकी प्रदेशको उद्योग, पर्यटन वन तथा वातावरण मन्त्रालय, टाडापानी पर्यटन व्यवस्थापन समिति, टान पश्चिमाञ्चल क्षेत्रीय समिति, पर्यटन मजदूर सङ्गठन, अन्नपूर्ण संरक्षण क्षेत्र आयोजना, पर्यटन प्रहरी र टाडापानी होटल व्यवस्थापन समितिका बीचमा सर्वपक्षीय छलफल भई चार बुँदे सहमति भएपछि मजदूरको घोषित आन्दोलनका कार्यक्रम माघसम्मको लागि स्थगित गरेको युनिट्राभ गण्डकीका अध्यक्ष विजय केसीले जानकारी दिनुभयो । सम्झौतामा हाल टाडापानी पर्यटन व्यवस्थापन समितिले मजदूरको खानाबापतको रकम अग्रिम उठाउँदै आएकोमा असोज २३ गतेबाट खानाको रकम सम्बन्धित होटल तथा लजको काउन्टरमा सोही छाकको खानाको मात्र रकम बुझाउने उल्लेख छ ।

त्यस्तै अन्नपूर्ण सर्किट पदयात्रा क्षेत्रमा देखिएको समस्याका सम्बन्धमा अन्नपूर्ण संरक्षण क्षेत्र आयोजनाको मध्यस्ततामा यथाशीघ्र प्रयास गरी माघ मसान्तभित्र समाधान गर्ने, अन्नपूर्ण र मनास्लु क्षेत्रमा देखिएका समस्या पर्यटन मन्त्रालयको पहलमा समाधान गर्ने, युनिट्राभ गण्डकी प्रदेश र अखिल नेपाल पर्यटन मजदूर सङ्घले घोषणा गरेका सबै खालको आन्दोलनका कार्यक्रम फिर्ता लिने र सुरक्षित, मर्यादित र दिगो पर्यटनमा संयुक्तरुपमा काम गर्दै बढीभन्दा बढी पर्यटकलाई यो क्षेत्रमा भ्रमणको लागि स्वागत गर्ने सम्झौता भएको टान पोखराका अध्यक्ष हरि भुजेलले बताउनुभयो । मजदूरले रोजेको खाना नपाएको र प्रवेशद्वारमा नै अनिवार्यरुपमा कुपन लिन बाध्य पारेर एकाधिकार लाँदिएको र खाने रुची नभए पनि पैसा तिर्नु पर्दा मजदूर मर्कामा परेकाले बाध्य भएर आन्दोलनको घोषणा गरेको अखिल नेपाल पर्यटन मजदूर सङ्घ कास्कीका अध्यक्ष धनबहादुर तामाङले बताउनुभयो । पोखरामा करीब ३०० पथप्रर्दशक तथा ५०० देखि ७०० सम्म सहयोगी यो क्षेत्रमा काम गर्दे आइरहेका छन् ।

१५ असोज (रासस) – कञ्चनपुरको शुक्लाफाँटा नगरपालिका–७ का मङ्गलाल चौधरीलाई वनबाट दाउरा ल्याउने झन्झट छैन । ग्यासका सिलिण्डरका लागि चर्को मूल्यसमेत चुकाउनु परेको छैन । वातावरण सामुदायिक वनको अनुदान रकममा उहाँले घरमै शौचालय जडित गोबर ग्यास प्लान्ट जडान गर्नुभएको छ । घरमै पालिएका चौपायाको गोबर उहाँले दैनिक गोबर ग्यास प्लान्टमा राखी त्यसबाट आउने ग्यासबाट खाना पकाउने गर्नुहुन्छ । निकै टाढाबाट वन रक्षकको आँखा छिचोल्दै विगतमा दाउरा ल्याउनुपर्ने हुन्थ्यो उहाँले भन्नुभयो, “गोबरग्यास प्लान्ट राखेपछि दाउराको झन्झट हटेको छ । भान्सामा सहजै खाना पाक्ने गरेको छ ।” दाउरा ल्याउने श्रम खेतबारीमा लगाई अतिरिक्त आम्दानी हुँदै आएको उहाँले बताउनुभयो । गोबर ग्यासबाट निस्केको मल खेतबारीमा हाल्न थालेपछि बालीनाली समेत सप्रिएको छ उहाँले भन्नुभयो, “विगतको तुलनामा अन्नको उत्पादन बढेको छ ।”

उहाँजस्तै सामुदायिक वनबाट अनुदान रकम लिएर गोबर ग्यास र शौचालय बनाएका दिलबहादुर धानुक शौच गर्नका लागि विगतमा वन छेउ, सडक, खेतका आलीमा जानुपर्ने दिन सम्झिँदै भन्नुहुन्छ, “गोबर ग्यासबाट खाना पकाउन सहज त भएको छ । शौचालय जडानले खेतका आली र वनमा शौच गर्न जाने दिनको समेत अन्त्य भएको छ ।” घरमै शौचालय भएपछि विगतको जस्तो खुला ठाउँमा दिसापिसाब गर्दा लाग्ने रोगको सङ्क्रमणसमेत नभएको उहाँको भनाइ रहेको छ । सामुदायिक वनका अधिकांश बासिन्दा घरायसी इन्धनका लागि वनमाथिनै निर्भर रहेका थिए स्थानीय प्रकाश धानुकले भन्नुभयो, “सबैका घरघरमा गोबर ग्यास र शौचालय जडान भएपछि वनमाथिको निर्भरता हटेको छ । सबै जनाको शौचालयमा शौच गर्ने बानीले वातावरणसमेत स्वच्छ भएको छ ।”

दाउराजस्तो गोबर ग्यासमा धुवाँ नआउने भएकाले समेत विगतमा गृहणी र बालबालिकामा देखिँदै आएको श्वासप्रश्वासको समस्यासमेत हटेर गएको स्थानीय मीना धामीले बताउनुभयो । गोबर ग्यासको जडानले स्वस्थ रहन मद्दत पुग्ने उहाँले भन्नुभयो, “गोबर ग्यासको मलले तरकारी खेती र अन्नबालीको उत्पादन बढ्दा आर्थिकरुपमा समेत सवल बनाएको छ ।” गोबर ग्यासमा गोबरको मात्रा पूरा गर्नका लागि अधिकांश बासिन्दाले उन्नत नश्लका गाई र भैँसीसमेत पाल्न थालेपछि दूध बिक्री गरी आम्दानीसमेत लिन थालेका छन् । वनमा मानव प्रवेशमा कमी आएपछि अतिक्रमणका कारण नासिँदै गएको वन हराभरा मात्रै भएको छैन सामुदायिक वनका कोषाध्यक्ष प्रेमबहादुर धानुकले भन्नुभयो, “जीवजन्तुको आश्रयस्थलका रुपमा परिचितसमेत हुन थालेको छ ।”

सामुदायिक वनले गोबर ग्याससहितको शौचालय बनाउने परिवारलाई रु दुई हजार अनुदान रकम दिने गरेको छ । रु दुई हजारमा बाँकी रकम उपभोक्ताले थपेर शौचलय जडित गोबर ग्यास प्लान्ट बनाउने गरेका छन् । अनुदान रकम पाउने परिवारले गोबर ग्यासमा शौचालय अनिवार्य जडान गर्नुपर्ने सामुदायिक वनले नियम बनाएको छ । गोबर ग्यास र शौचालय बनाउने चारसय बढी परिवारलाई रु आठ लाख ८४ हजार रकम अनुदानस्वरुप उपलब्ध गराइएको सामुदायिक वनका अध्यक्ष पुष्करबहादुर सिंहले बताउनुभयो । अनुदानका लागि अझै तीन दर्जन बढी परिवारले सामुदायिक वनमा निवेदन दिएका छन् । सामुदायिक वनले दाउरा, काठ र बाँस बिक्री गरी उपभोक्तालाई शौचालय जडित गोबर ग्यास प्लान्ट जडानका लागि अनुदान रकम जुटाउने गरेको छ ।

१५ असोज (रासस) – गर्मीको मौसम, त्यसमाथि तातो घाम । क्षमताभन्दा तेब्बर कैदीबन्दीका लागि कारागारको बसाई कष्टकर नहुने कुरै भएन तर आइतबार झापा कारागारका एक हजार २३ जना कैदीबन्दीले राष्ट्रिय कलाकार मनोज गजुरेलको प्रेरक प्रस्तुतिका कारण मनोरञ्जन मात्र होइन, शीतल पनि महसुस गरे । कैदीबन्दीको मानवअधिकार प्रवद्र्धन गर्ने उद्देश्यले सिस्नोपानी नेपालको प्रस्तुतिमा चन्द्रगढीस्थित झापा कारागारमा हाँस्यव्यङ्ग्य शिविर सञ्चालन भएको थियो । कार्यक्रममा प्रख्यात कलाकारसँगै गीत, कविता र नृत्यसमेत देखाउन पाएर कैदीबन्दी हर्षित बनेका थिए । हाँस्यकलाकार मनोज गजुरेलले काराबासको बसाइलाई निराशामा होइन, विगतका कमजोरी सच्याएर भविष्यमा नयाँ जीवन जिउने आशामा परिणत गर्न कैदीबन्दीलाई आग्रह गर्नुभयो । उहाँले देशको ठूला पदमा पुगेका व्यक्तिसमेत जीवनको कुनै कालखण्डमा कारागारमा बसेको चर्चा गर्दै काराबासलाई विश्वविद्यालयसँग तुलना गर्नुभयो । “कारागार पनि एउटा विश्वविद्यालय हो”, कलाकार गजुरेलले भन्नुभयो, “यहाँबाट बाँकी जीवन जिउने कला सिक्न सकिन्छ ।”

कार्यक्रममा कैदीका तर्फबाट रमेश पोखरेलले कविता प्रस्तुत गरिरहँदा अतिथि कलाकार गजुरेलसँगै झापाका प्रमुख जिल्ला अधिकारी जनकराज दाहालले ताली बजाएर प्रशङ्सा गरिरहनु भएको थियो । कैदीबन्दीका लागि मानवअधिकार प्रवद्र्धन गर्ने र उनीहरुमा आत्मविश्वास जगाउने लक्ष्य लिएर प्रदेश नं १ को आन्तरिक मामिला तथा कानून मन्त्रालयले विभिन्न जिल्लास्थित कारागारमा यस्तो कार्यक्रमको आयोजना गर्दै आएको छ । विराटनगर कारागारपछि सिस्नोपानी नेपालले झापा कारागारमा यो कार्यक्रम गरेको हो । प्रमुख जिल्ला अधिकारी जनकराज दाहालको अध्यक्षतामा भएको कार्यक्रममा प्रदेश सांसद वसन्त बानियाँ पनि अतिथि रहनुभएको थियो । झापा कारागारमा हाल क्षमताभनदा तेब्बर एक हजार ३२ जना कैदीबन्दी रहेका छन् । कारागारको क्षमता ३५० को मात्र रहेको कारागारका निमित्त प्रमुख पदमलाल ओझाले बताउनुभयो । उहाँका अनुसार जीर्ण भवनमा रहेको कारागारमा ९४२ पुरुष र ९० महिला रहेका छन् ।

१४ असोज (रासस) – रुकुम पश्चिमको सानीभेरी गाउँपालिकाले आधुनिक ल्याब तथा एक्स–रे सेवा सञ्चालनमा ल्याएको छ । सो ल्याब र एक्स–रे सेवाको प्रतिनिधिसभाका सांसद एवं नेकपाका नेता जनार्दन शर्माले एक कार्यक्रमबीच शनिबार उद्घाटन गर्नुभयो ।उहाँले चुनावको बेला जनतासमक्ष गरेका प्रतिबद्धतामध्ये एउटा प्रतिबद्धता पूरा भएको बताउनुभयो । “हामीले चुनावमा गरिएका धेरैमध्ये एक प्रतिबद्धता पूरा गरेका छौँ”, उहाँले भन्नुभयो, “अब यहाँका नागरिकले ल्याब र एक्स–रे सेवाका लागि टाढा जानुपर्ने र यसकै लागि धेरै पैसा खर्च गर्नुपर्ने बाध्यताको अन्त्य भएको छ, अब हाम्रो मुख्य काम भनेको शिक्षा, स्वास्थ्य र उत्पादनमा जोड दिने हुनेछ ।”गाउँपालिकावासीलाई स्थानीय तहमै भरपर्दो स्वास्थ्य सेवा दिने अभियानअन्तर्गत ल्याब र एक्स–रे सेवा सञ्चालनमा ल्याइएको गाउँपालिकाले जनाएको छ ।

गाउँपालिका अन्तर्गतको सिम्ली स्वास्थ्य चौकीमा आधुनिक ल्याब तथा सादा एक्स–रे सेवा शुरु भएको गाउँपालिकाका स्वास्थ्य संयोजक लोकेन्द्रबहादुर डाँगीले जानकारी दिनुभयो । गाउँपालिकाको रु १५ लाख बजेटबाट ल्याब र एक्स–रे सेवा सञ्चालनमा ल्याइएको हो ।भ्रष्टलाई पदमा बस्ने अधिकार छैन, शर्मा यसैगरी सांसद शर्माले भ्रष्टहरुलाई एक छिन पनि पदमा बस्ने अधिकार नभएको बताउनुभएको छ । रुकुम पश्चिमका जनप्रतिनिधि र कर्मचारीहरुसँगको भेटमा उहाँले जनताका आकाङ्क्षाअनुसार काम नगरेर कुनै किसिमको अड्को थाप्ने काम जनप्रतिनिधि र कर्मचारी जसले गरे पनि त्यो सह्य नहुने उहाँले चेतावनी दिनुभयो । उहाँले रुकुम पश्चिमबाट समाजवादको अभ्यास गर्न आफूहरु लागिपरेको र गन्तव्यमा पुग्न स्थानीय सरकारको महत्वपूर्ण भूमिका रहेकाले जनताको हरेक मागअनुसार कुशलतापूर्वक काम गर्न स्थानीय सरकार तदारुकताका साथ लागि पर्न निर्देशन दिनुभयो ।

१४ असोज (रासस) – भीमदत्त नगरपालिकाका दुई वडाका दुर्ई हजार पाँच सय बासिन्दालाई शुद्ध पेयजल उपलब्ध गराउनका लागि खानेपानी आयोजना निर्माण कार्य शुरु गरिएको छ । नगरपालिका–२ र ५ का बासिन्दाका लागि उल्टाखामस्थित महोलियामा रु नौ करोड ४० लाखको लागतमा खानेपानी आयोजना निर्माण कार्य शुरु गरिएको हो । नेपाल खानेपानी संस्थानले बनाउन लागेको यो आयोजनाबाट नगरपालिका–२ का एक हजार दुई सय र ५ का एक हजार हजार तीन सय बासिन्दा खानेपानी सुविधा पाउनेछन् । खानेपानी संस्थानका कार्यालय प्रमुख हरिकुमार श्रेष्ठले चालू आवभित्र बासिन्दाको घरमा पानी पुगाउने लक्ष्य राखिएको बताउनुभयो । उल्टाखाम र वनगाउँका बासिन्दाका लागि खानेपानी आयोजना बन्न लागेको हो संस्थानका कार्यालय प्रमुख श्रेष्ठले भन्नुभयो, “यो वर्षभित्र पानी उपलब्ध गराउँछौँ ।”

चालू आवमा साढे १५ किलोमिटर पाइप लाइन विस्तार हुने र दुवै स्थानमा ट्युवेल जडान गरिने कार्यालय प्रमुख श्रेष्ठको भनाइ रहेको छ । आयोजनाअन्तर्गत ४५० घनमिटरका दुई ट्याङ्की निर्माण गरिनेछन् । नगरपालिका–२ का अध्यक्ष डम्मर सिंह कार्कीले खानेपानी सञ्चालन भएपछि नल्काको पानी खानुपर्ने बाध्यता हट्ने बताउनुभयो । यसैगरी नगरपालिकाको उत्तरी क्षेत्रका बासिन्दाका लागि नगरपालिका–८ तिलौचारमा रु २८ करोड ५० लाखको लगानीमा अर्को खानेपानी आयोजना निर्माण गर्न लागिएको छ । चुरे क्षेत्रमा गर्मीका बेला नल्का र कुवाँमा पानी सुक्ने समस्या हुँदा स्थानीय बसिन्दाले निकै सास्ती खेप्दै आएका छन् । आयोजना निर्माण भएपछि स्थानीय बासिन्दाले सहज रुपमा पानी पिउन पाउने छन् । नगरवासीलाई शुद्ध पेयजल उपलब्ध गराउनका लागि खानेपानी आयोजना सञ्चालन गरिएको नगर प्रमुख सुरेन्द्र बिष्टले बताउनुभयो ।

१४ असोज (रासस) – अग्ला र लामा पुल भएको जिल्लाको नामले परिचित पर्वतमा दुई जिल्ला जोड्ने गरी फेरि अर्को नेपालकै लामो र अग्लो पुल बन्ने भएको छ । पर्वतको कुश्मा नगरपालिका–१ पाङ्गदेखि बागलुङको बागलुङ नगरपालिका–१ रामरेखा जोड्न कालीगण्डकी नदीमाथि नेपालकै लामो पुल निर्माणका लागि प्राविधिक हिसाबले सम्भव देखिएपछि निर्माण प्रक्रिया शुरु भएको हो । बागलुङ नगरपालिका–१, रामरेखास्थित शहीद पार्कदेखि पर्वतको पाङ्गको अदुवाबारी जोड्ने गरी ५६७ मिटर लामो पुल निर्माणका लागि प्राविधिक हिसाबले सम्भव देखिएको कुश्मा नगरपालिकाका प्रमुख रामचन्द्र जोशीले जानकारी दिनुभयो ।

पुल निर्माणका लागि सस्पेन्सन ब्रिज डिभिजन कार्यालयको प्राविधिक टोलीले शुक्रबार गरेको नाप जाँचका क्रममा पुल निर्माण प्राविधिक दृष्टिले सम्पन्न गर्न सकिने इञ्जिनियर हुमानाथ मिश्रले जानकारी दिनुभयो । विसं २०५९ देखि पुल निर्माणका लागि विभिन्न चरणमा छलफल, बहस र नाप जाँच भए पनि लट्ठा तान्ने प्रविधि नेपालमा नभएका कारण काम अघि बढ्न सकेको थिएन । कुश्मा र बागलुङ नगरपालिकामा जनप्रतिनिधि निर्वाचित भएपछि पुल निर्माणका लागि केन्द्रीय तहमा पहल भएको थियो । पुल निर्माणका लागि राष्ट्रियसभा अध्यक्ष गणेशप्रसाद तिमिल्सिना र सांसद पदम गिरीको पनि विशेष पहलमा प्राविधिक टोलीले पुल निर्माणको सम्भाव्यता अध्ययन गरेको हो ।

चाइनिज प्रविधिको लट्ठा तान्ने मेसिन भित्रिएपछि शहीद पार्कदेखि आदुवाबारीसम्म पुल निर्माण गर्न सकिने इञ्जिनियर मिश्रले जानकारी दिनुभयो ।विस्तृत सर्वेक्षणबाट पुलको लम्बाइ करीब ५६७ मिटर हुनेछ भने उचाइ १६० मिटर हुने भएको छ । यो अहिलेसम्म पर्वतका निर्माण भएका चारवटै पुलभन्दा पनि अग्लो हुने भएको छ । कालीगण्डकी नदीमाथि निर्माण हुने उक्त पुललाई बागलुङ बजारको व्यावसायिक भविष्यसँग जोडेर हेर्ने गरिएको छ । पुल निर्माण भएपछि कुश्मा नगरपालिका–१ पाङ्ग, २ खुर्कोट, जलजला गाउँपालिका–९ बनौ र ८ नाङलिवाङका बासिन्दा प्रत्यक्ष रुपमा लाभान्वित हुनेछन् । यि क्षेत्रका बासिन्दाको आर्थिक तथा व्यावसायिक कारोबार बढी मात्रामा बागलुङ बजारमै हुँदै आएको छ ।

१२ असोज (रासस) – पूर्वी चितवनको तीन वटा नगरपालिका हुँदै बग्ने कयर खोलामा तटबन्धन गरिने भएको छ । हरेक वर्षको वर्षात्मा स्थानीयवासीलाईे बाढीले दुःख दिँदै आएकोमा यस वर्षदेखि तटबन्धन गर्न लागिएको हो । तटबन्धनका लागि रु १५ करोड बजेट निकासा भएको छ । नारायणी नदी व्यवस्थापन आयोजनाले तटबन्धनको प्रक्रिया अगाडि बढाएको छ । आयोजनाका प्रमुख इञ्जिनियर मोहनकुमार शाक्यका अनुसार विस्तृत अध्ययन प्रतिवेदन तयार गरी काम अगाडि बढाइनेछ । नारायणी र राप्ती नदीमा तटबन्धनको कार्य गर्दै आएको सो कार्यालयले यस वर्ष कयर खोला र केरुङ खोलामा तटबन्धन गर्न लागेको हो । कयर खोला कालिका नगरपालिकाको वडा नं ७, ८, ९, खैरहनी नगरपालिकाको १, २, ४ र रत्ननगर नगरपालिकाको ३, ४, ५, ७, ८, १४ र १६ नम्बर वडा हुँदै बग्दछ । खोला शक्तिखोर पिठुवा, चैनपुर, बेल्सी, शान्तिचोक, देवौली, चित्रसारी, बाघमारा, खगेरी हुँदै राप्तीमा मिसिन्छ ।

कालिका नगरपालिकाका प्रमुख खुमनारायण श्रेष्ठका अनुसार तटबन्धनबाट ५० हजारभन्दा बढी जनसङ्ख्या लाभान्वित हुनेछन् । तटबन्धन गर्नुपर्ने क्षेत्र २५ किलोमिटर रहेको छ । पहिलो वर्ष सो बजेटबाट ३ किलोमिटर मात्रै तटबन्धन हुने जनाइएको छ । तटबन्धनसँगै दुवैतर्फ पाँच मिटर चौडा सडक हुनेछ । खोलाको क्षेत्र ४० देखि ६० मिटर फराकिलो रहेको छ । हिउँदमा कम पानी हुने भए पनि वर्षात्मा ठूलो बाढी आउने गर्दछ । सोही खोलाबाट पानी लगेर तीन नगरपालिकाका विभिन्न क्षेत्र सिँंञ्चित गरिंँदै आएको सो क्षेत्रका प्रदेश सांसद कृष्ण खनालले बताउनुभयो । तटबन्ध शक्तिखोरबाट शुरु गरिने छ । पूर्वी चितवनमा बाढीका कारण राप्ती, कयर, पम्पा, चात्रा, लद्रा, भड्ताल लगायतका खोलाले दुःख दिंँदै आएको छ ।