काठमाडौँ, ४ असार : साताको शुरुआतदेखि नै अस्थिर रहेको धितोपत्र बजारमा नेप्से परिसूचक आज फेरि ओरालो लागेको छ । नेप्से परिसूचक ०.२० बिन्दुले घटेर एक हजार २५८.४६ अङ्कमा पुगेको छ । त्यस्तै ठूला कम्पनीको शेयर मापन गर्ने सेन्सेटिभ परिसूचक भने ०.२३ बिन्दुले बढेर २७०.५२ बिन्दुमा पुगेको छ ।

नेप्से परिसूचक घटेसँगै कारोबार रकममा पनि गिरावट आएको छ । स्टकका अनुसार आज १६९ कम्पनीका नौ लाख ८० हजार ९१९ कित्ता शेयर रु ३० करोड ४१ लाख ८९ हजार ६४५ मा खरीद बिक्री भए । कारोबार भएका ११ उपसमूहमध्ये विकास बैंक ५.४२, वित्त २.८६, उत्पादन ७.९१, अन्य २.२४ र जीवन बीमा १४.२४ बिन्दुले बढेको छ ।

यसैगरी बैंकिङ १.०६, होटल ३.४७, जलविद्युत् १.७३, निर्जीवन बीमा ३०.२८, लघुवित्त १.६५ र सामूहिक लगानी कोष ०.०३ बिन्दुले घटेको छ । स्टकका अनुसार एनआइसी एसिया बैंकको शेयर सबैभन्दा बढी कारोबार भई शीर्ष स्थानमा रहेको छ । एनआइसी एसिया बैंकको रु दुई करोड १७ लाख ५४ हजार ६८३, प्रभु बैंक लिमिटेडको रु दुई करोड तीन लाख ३५ हजार १०४, नेपाल बैंक लिमिटेडकोे रु एक करोड ८० लाख तीन, नेपाल इन्भेष्टमेन्ट बैंक लिमिटेडको संस्थापक शेयर रु एक करोड ४९ लाख ५३ हजार ५० र तारागाउँ रिजेन्सी होटल लिमिटेडको शेयर रु एक करोड ३४ लाख ६१ हजार ६१५ मा कारोबार भई शीर्ष स्थानमा रहे ।

घटेको बजारमा मल्टीप्रपोज फाइनान्स कम्पनीका शेयरधनीले ९.६९, उन्नति माइक्रोफाइनान्स वित्तीय संस्था लिमिटेड ६.५१, कालिका पावर कम्पनी लिमिटेड ५.४३, गणपति माइक्रोफाइनान्स वित्तीय संस्था लिमिटेड ४.८२ र साङ्ग्रीला विकास बैंकका शेयरधनीले ४.०० प्रतिशतले कमाए ।

घलेम्दी हाइड्रोपावर लिमिटेडका शेयरधनीले ३.५७, समता माइक्रोफाइनान्स वित्तीय संस्था लिमिटेड ३.१९, सिभिल लघुवित्त वित्तीय संस्था लिमिटेड ३.१०, नेपाल हाइड्रो डेभलपर लिमिटेड ३.१० र दिव्यश्वरी हाइड्रोपावर लिमिटेडका शेयरधनीले २.७३ प्रतिशले गुमाए ।(रासस)

भरतपुर, ४ असार – तराई र पहाड भूभागको समिश्रण रहेको चितवनमा मौसममा विविधता भएकै कारण यहाँ सबै खालका खाद्यान्न, फलफूल तथा उत्पादन हुने गरेको छ ।  चिसो र तातो दुवै ठाउँमा खाद्य पदार्थ यहाँ सहजरुपमा उत्पादन हुने भएकाले चितवनमा स्याउदेखि आँपसम्मका फलफूल खेती गरिएको छ । मकै कोदोदेखि तोरी फापरसम्मका खाद्यबाली यहाँ उत्पादन हुनाका साथै नयाँ–नयाँ खेतीसमेत परीक्षण हुँदै आएको छ ।

पछिल्लो प्रयोगले जिल्लाको एक मात्र गाउँपालिका इच्छाकामनामा अलैँची खेतीको राम्रो सम्भावना देखिएको छ । अध्ययन, अनुसन्धान र त्यसको सफलतापछि इच्छाकामना गाउँपालिका–२ तल्लो काउलेमा पहिलोपटक अलैँचीखेती शुरु गरिएको हो । सुनाखरी कृषक समूहमार्फत स्थानीय २० घर परिवारले छ हजार बिरुवा रोपेर अलैँची खेती शुरु गरेका छन् । परीक्षणका लागि लगाइएको खेती राम्रो हुँदै गएकाले व्यावसायिकरुपमै अलैँचीँ खेतीको सम्भावना देखिएको हो ।

उक्त व्यवसायलाई स्थापित गराउन र प्रवद्र्धन गर्न स्थायीन सहयोग आवश्यक रहेको कृषक प्रकाश बुढाथोकीले बताउनुभयो । “शुरुमा परीक्षणको रुपमा लगायौँ, अहिले राम्रो उत्पादन हुने देखिएको छ, यसमा सरकारी निकायको सहयोग आवश्यक छ ।” उहाँले भन्नुभयो । सबै किसान व्यावसायिकरुपमै अलैँचीखेती गर्न तयार रहेको भन्दै उहाँले सबैको साथ र सहयोग आवश्यक रहेको बताउनुभयो । अलैँची खेतीको राम्रो सम्भावना देखिएपछि उक्त गाउँपालिकाले पनि यसलाई प्राथमिकतामा राखी किसानलाई अलैँचीको बिरुवा वितरण गर्ने भएको छ।

यसका लागि किसानलाई आवेदन दिन आह्वान गरिएको गाउँपालिकाका नायब प्राविधिक सहायक माधुरी थापाले जानकारी दिनुभयो । “किसानका लागि सूचना जारी गरेका छौँ, उहाँले भन्नुभयो”, सबै आवेदन सङ्कलन भएपछि मागबमोजिम बिरुवा वितरण गर्छौं ।” गत वर्ष पनि गाउँपालिकाले १० हजार अलैँचीको बिरुवा वितरण गरेको थियो । “अलैँचीखेतीलाई गाउँपालिकाले प्राथमिकतामा राखेको र व्यवसायीकरण गर्न प्रयत्न गरिरहेको प्राविधिक थापाले बताउनुभयो । हाल उक्त गाउँपालिकाको वडा नंं १ र २ मा अलैँचीखेती भइरहेको छ ।

यससँगै वडा नं ६ का किसानले पनि अलैँची खेतीका लागि बिरुवा माग गरेको उहाँले जानकारी दिनुभयो । “कम्तीमा १० हेक्टर क्षेत्रफलमा अलैँचीखेती पु¥याउने लक्ष्य छ, सोबमोजिम खेती भयो भने हामी पकेट क्षेत्र नै बनाउने योजनामा छौँ”, थापाले भन्नुभयो । काउलेसँगै दाहाखानीमा पनि अलैँचीखेतीको सम्भावना देखिएको छ । कृषि ज्ञान केन्द्रका बागवानी अधिकृत धनबहादुर थापाले अलैँची खेती हुने ठाउँमा पहाडी क्षेत्रमा प्रशस्तै रहेकाले यसलाई व्यावसायिकरुपमा लैजान सकिने बताउनुभयो । (रासस)

गलकोट, ४ असार – बागलुङ नगरपालिका–३ गौडाकोटका नारायण शर्माले व्यावसायिकरुपमा खरायोपालन शुरु गर्नुभएको छ । शर्माले चार महीनाअगाडि घरमा पाल्न दुई वटा खरायो जैमिनी नगरपालिकाको राङ्खानीबाट ल्याउनुभएका हो । “दुई वटाबाट शुरु गरेको खरायोपालन अहिले २५ वटा पु¥याएको छु”, शर्माले भन्नुभयो ।

व्यावसायिक रुपमा खरायो पाल्नका लागि आठ लाखको लागतमा खोर निर्माण गरेको बताउँदै शर्माले खरायोको सङ्ख्यामा वृद्धि गर्ने योजना रहेको सुनाउनुभयो । “हालसम्म तीन जोर खरायो बेचे”, शर्माले भन्नुभयो, “एक सय पु¥याएर मात्र अब बेच्ने योजना छ ।” खरायो शाकाहारी भएकाले घाँस मात्र खुवाउँदा धेरै खर्च लाग्दैन ।

हाल खरायोलाई मासुका रुपमा प्रयोग गर्ने प्रचलन बढेको छ । सेतो मासु भएका कारण रातो मासु नखानेका लागि उपयुक्त हुन्छ । एक जोर खरायोलाई रु एक हजार पर्छ । “एक सय पु¥याएपछि मासुका लागि बिक्री–वितरण गर्ने योजनामा छु”, शर्माले भन्नुभयो । अहिले ठूला होटल तथा रिसोर्टमा खरायोको मासुको माग रहेको थाहा पाएकोले खरायोपालनलाई व्यावसायिक रुप दिएको शर्माले बताउनुभयो ।

करीब पाँच–६ महीनाको उमेर पुगेपछि पोथी खरायो वयस्क हुन्छ । गर्भ रहेको २८ देखि ३२ दिनमा नै खरायोले चारदेखि १२ वटासम्म बच्चा जन्माउने गर्छ । फेरी त्यसको १२–१५ दिनमा नै पुनः गर्भधारण गर्दछ । त्यसैले पनि भालेको भन्दा पोथीको मूल्य बढी पर्छ । खरायो जन्मेको तीन महीनामा नै मासुका लागि योग्य हुन्छ । खरायो पाल्नका लागि त्यति धेरै जग्गा नचाहिने घरको कुनै एक छेउ, कौसीमा पनि गर्न सक्ने भएकाले यो व्यवसायमा हात हालेको उहाँको भनाइ थियो ।(रासस)

खोटाङ, ३ असार  –  दिक्तेल रुपाकोट मझुवागढी नगरपालिका–२ सोल्मास्थित अजम्बरीटोलका राजन विश्वकर्माले घरमै चप्पल उद्योग सञ्चालन गर्नुभएको छ । वैदेशिक रोजगारीका क्रममा विसं २०५४ देखि साउदी र कतारमा दुई दशकभन्दा बढी समय बिताउनुभएका ४३ वर्षीय उहाँले अहिले उक्त उद्योगबाट मासिक रु ४५ हजारभन्दा बढी कमाउन थाल्नुभएको छ । आफ्नै घरमा उद्योग सञ्चालन गरेपछि अहिले सबैको हौसलासमेत मिलेको विश्वकर्माको भनाइ छ । “उद्योगबाट घरमै राम्रो आम्दानी गर्न शुरु गरेको छु”, उहाँले भन्नुभयो, “आफन्तबाट टाढिएर विदेशमा पुगेर कमाउनुभन्दा घरैमा कमाउनु स्वर्गीय आनन्द हुँदोरहेछ ।”

“अहिले वास्तविक कमाइको अनुभूति भएको छ”, विश्वकर्माले भन्नुभयो, “उद्योगबाट उत्पादित चप्पल दिक्तेलबजारलगायत अन्य बजारमा बिक्रीका लागि पठाउने गरेको छु ।” छ महीना ‘ग्यारेण्टी’ भएको समृद्धि बहुआयामिक उद्योग नामको चप्पलरु ९० देखि रु १५० सम्म थोक मूल्यमा बिक्री गर्ने गरिएको उहाँले बताउनुभयो ।

जिल्लाकै पर्यटकीयस्थल ‘रुपाकोट’, ऐतिहासिकस्थल ‘दिक्तेल’ र ‘साथी’ नामको ‘ब्राण्ड’ दिइएको चप्पल बजारमा पाइने अन्य चप्पलभन्दा सस्तो छ । आफूले उत्पादन गरेको चप्पल अन्य पालिकाहरुमा समेत पठाउने तयारी गरिएको विश्वकर्माले जानकारी दिनुभयो । करीब तीन महीनाअघि शुरु गरिएको उद्योगबाट अहिले दैनिक १५० जोरभन्दा बढी चप्पल उत्पादन हुने गरेको जनाइएको छ ।

विश्वकर्माका भाइ गङ्गाबहादुर विश्वकर्मासँगको सहकार्यमा रु पाँच लाख लगानी गरेर सञ्चालन गरिएको चप्पल उद्योग गतआइतबार दिक्तेल रुपाकोट मझुवागढी नगरपालिकाका नगरप्रमुख दीपनारायण रिजालले उद्घाटन गर्नुभएको थियो । नगरप्रमुख रिजालले विश्वकर्माको मिहेनतले अरूलाई समेत हौसला मिलेकाले समृद्ध नगर बन्नमा सहयोग पुग्ने विश्वास व्यक्त गर्नुभयो ।

“विश्वकर्मा दाजुभाइले आफ्नै क्षेत्रमा उद्योग सञ्चालन गरेर नगरपालिकामा उदाहरणीय व्यक्ति बन्नुभएको छ”, उहाँले भन्नुभयो, “औद्योगिक क्षेत्रको विस्तार नै नगर समृद्धिको पूर्वाधार भएकाले नगरपालिकाका तर्फबाट सकेको सहयोग हुनेछ ।” विश्वकर्माको चप्पल उद्योगलाई नमूना उद्योगका रुपमा विकास गर्नुपर्ने उद्योग वाणिज्य सङ्घका जिल्ला अध्यक्ष उपिनकुमार राईले बताउनुभयो । यसका लागि नगरपालिकालगायतले सहयोग गर्नुपर्नेमा उहाँले जोड दिनुभयो ।(रासस)

बेझाड, ३ असार  – रामपुर नगरपालिका–१० का महिलाहरुले ‘डेरी फार्म’ सञ्चालन गरेका छन् । यहाँको आधारशिला सामाजिक महिला उद्यमी सहकारी संस्थामा आबद्ध महिलाहरुले गाउँमा उत्पादित दूध सङ्कलन गरी बजारमा बिक्री–वितरण गर्ने उद्देश्यले डेरी सञ्चालन गरेका हुन् । डेरी सञ्चालन गरी घरबाटै दूध सङ्कलन गरी बजारमा बिक्री गरिदै आएको छ । यहाँ सङ्कलित दूध स्याङ्जाको गल्याङ बजारमा खपत हुँदै आएको छ ।

सहकारीमा आबद्ध शेयर सदस्यले उत्पादन गरेको दूधलाई सहज रुपमा बजारसम्म लैजान डेरी सञ्चालन गरेको अध्यक्ष सीता देवकोटाले बताउनुभयो । दूध नबिक्ने समस्याले महिलालाई पिरोल्न थालेपछि दूध व्यवस्थापन र आर्थिक अवस्था उकास्न डेरी शुरु गरेको उहाँको भनाइ थियो । “सहकारीमा आबद्ध सदस्यको घरबाट दूध सङ्कलन गरेका छौँ, सहकारीबाहेकका कृषकले उत्पादन गरेका दूध खरीद गरेर बिक्री गर्ने योजना छ”, उहाँले भन्नुभयो ।

स्थानीय बजारमा दूध कम खपत हँुदा बिक्री गर्न कृषकले समस्या भोग्दै आएका थिए । अहिले सहकारीले डेरी सञ्चालन गरी दूध खरीद–बिक्री गर्न थालेपछि सजिलो भएको लक्ष्मी ओस्ती बताउनुहुन्छ । “पहिला दूध बिकाउनै समस्या थियो बजार नजीक थिएन, सहकारीले डेरी चलाएपछि दूध नबिक्ने समस्या हटेको छ”, उहाँले भन्नुभयो ।

उहाँको घरमा पाँच वटा उन्नत जातका भैँसी छन् । दैनिक २० लिटर दूध बिक्री गरी मासिक रु ८० हजारसम्म कमाई हुने गरेको ओस्तीले बताउनुभयो । दूध बिक्रीबाटै घरायसी खर्च, छोराछोरीको पढाइ खर्च चलाउन सजिलो परेको उहाँको अनुभव छ । त्यसैगरी सोही ठाउँकै अनिता भण्डारीले पनि दूध बिक्रीबाट राम्रो कमाई गर्नुहुन्छ ।

दैनिक १५ लिटर दूध बिक्री गरी मासिक ४० हजार आम्दानी गरेको उहाँले बताउनुभयो । महिलाहरुले उत्पादन गरेको दूध बिक्री गर्न सहज होस् भनेर दुई लाख ५० हजारको लागतमा सो डेरी सञ्चालन गरेको सहकारीले जनाएको छ । सहकारीमा आबद्ध पाँच जना महिलाले व्यावसायिक रुपमा पशुपालन गरेका छन् । दूध बिक्रीको व्यवस्था सहकारीले गर्न थालेपछि अन्य महिलाले पनि पशुपालनलाई व्यावसायिक तवरले सञ्चालन गर्ने तयारी गरिरहेका छन् ।

डेरीबाट दुई जना स्थानीयवासीलाई रोजगार मिलेको छ । दूध र पानीको मात्रा मापनका लागि सहकारीलाई ‘मिल्क एनालाइजर मेशिन’ प्राप्त भएको छ । हेफर इन्टरनेशनल नेपाल र ग्रामीण आर्थिक विकास सङ्घ रेडा पाल्पाको सहयोगमा रु पाँच लाख ३० हजार मूल्यको मेशिन सहयोग मिलेको सहकारीले जनाएको छ ।

विसं २०६९ मा स्थापना भएको यस सहकारीमा ३५० जना शेयर सदस्य रहेका छन् । सहकारीले महिलाहरुलाई आर्थिक क्षेत्रमा बलियो बनाउने खालका विभिन्न कार्यक्रमहरु सञ्चालन गर्दै आइरहेको छ । सहकारीको माध्यमबाट गाउँका महिलाहरुको आर्थिक स्तर उकासिँदै गएको पाइएको छ । सहकारीबाट ऋण झिकेर कृषि तथा पशुपालन क्षेत्रमा लगानी लगेर आम्दानी गर्न सफल भएका छन् । (रासस)

काठमाडौँ, २ असार – लगातार ओरालो लाग्दै आएको शेयर बजारमा कारोवार मापक नेप्से परिसूचकमा आज भने सामान्य सुधार देखिएको छ । नेपाल स्टक एक्सचेञ्जका अनुसार नेप्से परिसूचक २.६३ बिन्दुले वृद्धि भई एक हजार २६०.९० अङ्कमा पुगेको छ । त्यस्तै ठूला कम्पनीका कारोवार मापन गर्ने सेन्सेटिभ परिसूचक ०.२९ ले वृद्धि भई २७०.२६ अङ्कमा पुगेको छ । परिसूचक सामान्य सुधार भए पनि कारोवार रकम भने घटेको छ ।

कूल १७३ कम्पनीका १३ लाख ७३ हजार १३० कित्ता शेयर रु ४० करोड ३५ लाख ३८ हजार १४७ मा खरीद बिक्री भए । स्टकका अनुसार कूल ११ उपसमूहको कारोवार भएकामा आज तीन उपसमूहको शेयर घटेको छ भने आठ उपसमूहको शेयर बढेको छ । विकास बैंक २.७६, लघुवित्त ३.१९ र जीवन बीमा १८.८४ बिन्दुले घट्दा बैंकिङ १.७, होटल १२.८८, जलविद्युत् ८.८९, वित्त २.०६, निर्जीवन बीमा ३७.२७, उत्पादन २८.३२, अन्य २.२७ र सामूहिक लगानी कोष ०.०५ अङ्कले बढेको छ । स्टकका अनुसार नेपाल बैंक लिमिटेडको सबैभन्दा बढी शेयर कारोवार भएको छ ।

बैंकको प्रतिकित्ता रु ३२४ का दरले रु तीन करोड २९ लाख तीन हजार ३२० मा कारोवार भई शीर्ष स्थानमा रह्यो । यस्तै शिवम् सिमेन्ट प्रतिकित्ता रु ६५६ का दरले रु तीन करोड २२ लाख ७८ हजार ४८१, प्रभू बैंक प्रतिकित्ता रु २६६ का दरले रु दुई करोड ३१ लाख २९ हजार २८१, सिद्धार्थ बैंक लिमिडेट प्रतिकित्ता रु ३२० का दरले रु एक करोड ८२ लाख ४८ हजार ९२, कृषि विकास बैंक प्रतिकित्ता रु ४०३ का दरले रु एक करोड ७३ लाख ६२ हजार २९८ मा कारोवार भई शीर्ष स्थानमा रह्यो ।

अरुण भ्याली हाइड्रो पावर कम्पनीका शेयरधनीले ६.७३ प्रतिशतले कमाउँदा गुर्खाज फाइनान्स ५.१३, गुराँस लघुवित्त वित्तीय संस्था ४.९६, नेपाल एग्रो लघुवित्त वित्तीय संस्था ४.८९ र सिद्धार्थ इक्वुटी ओरियन्टेड स्किमका लगानीकर्ताले ४.४६ प्रतिशतले कमाए । त्यस्तै ग्लोबल आइएमई लघुवित्त वित्तीय संस्था ४.८, युनियन हाइड्रो पावर लिमिटेड ४.६६, गुडविल फाइनान्स कम्पनी ४.४७, सपोर्ट माइक्रोफाइनान्स वित्तीय संस्था ४.३७ र समिट लघुवित्त वित्तीय संस्थाका शेयरधनीले ३.८४ प्रतिशतले गुमाए । यस्तै स्टकमा आज नविल बैंक लिमिटेडको ९६ लाख ८६ हजार २४४ कित्ता शेयर लाभांश सूचीकृत भयो । (रासस)

काठमाडौँ, १ असार  – लगातार ओरालो लागेको शेयर बजारमा कारोवार मापक नेप्से परिसूचक आज पनि दोहोरो अङ्कले घटेको छ । नेपाल स्टक एक्सचेञ्जका अनुसार कारोवार मापक नेप्से परिसूचक ११.३६ बिन्दुले घटेर एक हजार २५८.२७ मा पुगेको छ । ठूला कम्पनीको शेयर कारोवार मापन गर्ने सेन्सेटिभ परिसूचक १.८७ बिन्दुले घटेर २६९.९७ अङ्कमा पुगेको छ । नेप्से परिसूचक घटेपनि कारोवार रकममा भने सामान्य वृद्धि भएको छ । कूल १७४ कम्पनीको १४ लाख ७३ हजार ८०८ कित्ता शेयर रु ४७ करोड २५ लाख २० हजार ८११ मा खरीद बिक्री भएका छन् ।

स्टकका अनुसार कारोवार भएका कूल १२ उपसमूहकै शेयर ओरालो लागेको छ । बैंकिङ ७.१३, होटल २७.५७, विकास बैंक ११.९२, जलविद्युत् १०.८१, वित्त ६.७१, निर्जीवन बीमा १११.०३, उत्पादन ७.१३, लघुवित्त ३०.२, जीवन बीमा ३५.४५ र सामूहिक लगानी कोष ०.०३ बिन्दुले घटेको छ । कारोवारका आधारमा आज नेपाल बैंक लिमिटेड शीर्ष स्थानमा रहेको छ । सो बैंकको प्रतिकित्ता रु ३२४ को दरले रु दुई करोड ९५ लाख ८० हजार ५६४ मा कारोबार भयो ।

यस्तै शिवम् सिमेन्टको प्रतिकित्ता रु ६४६ मा रु दुई करोड ५५ लाख १६ हजार ५७८, सिद्धार्थ बैंक रु दुई करोड ५४ लाख ६६ हजार ७६८, कृषि विकास बैंक प्रतिकित्ता रु ४०४ मा रु एक करोड ८१ लाख ६७ हजार ६२१ र एनआइसि एशिया बैंकको प्रतिकित्ता रु ४५१ मा रु एक करोड ६० लाख ९० हजार ९४० मूल्यमा शेयर खरीद बिक्री भए । स्टकका अनुसार नेपाल एग्रो लघुवित्त वित्तीय संस्थाका शेयरधनीले ६.७५ प्रतिशतले कमाए ।

यस्तै गणपति माइक्रोफाइनान्स वित्तीय संस्था ६.५९, गुराँस लघुवित्त वित्तीय संस्था ४.८९, हिमालयन ऊर्जा विकास कम्पनी ४.११, सपोर्ट माइक्रोफाइनाान्स वित्तीय संस्था ३.८३ र पञ्चकन्या माइ हाइड्रोपावर कम्पनीका शेयरधनीले २.६८ प्रतिशतले कमाए । यसैगरी महिला सहयात्रा माइक्रोफाइनान्स वित्तीय संस्था ७.८७, विजय लघुवित्त वित्तीय संस्था ६.६०, आँखु खोला जलविद्युत् कम्पनी कम्पनी ६.२५, लक्ष्मी लघुवित्त वित्तीय संस्था ६.२०, नेशनल माइक्रोफाइनान्स वित्तीय संस्था ५.९५, जनउत्थान सामुदायिक लघुवित्त वित्तीय संस्था ५.७६ र मिथिला लघुवित्त वित्तीय संस्थाका शेयरधनीले ५.४२ प्रतिशतले गुमाए ।

स्टकमा आज दुई कम्पनीको शेयर मूल्य समायोजना भयो । सगरमाथा इन्स्योरेन्स कम्पनीले ६८ प्रतिशत शेयर लाभांश प्रदान गरेपछि प्रतिकित्ता रु ६८१ मा मूल्य समायोजन गरेको हो । कम्पनीको औसत बजार मूल्य रु एक हजार १५ रहेको छ । त्यस्तै गरी कामना सेवा विकास बैंकको पनि शेयर मूल्य समायोजन भएको छ । बैंकले १.५० प्रतिशत शेयर लाभांश प्रदान गरेपछि प्रतिकित्ता रु १६२ मा मूल्य समायोजन भएको हो । बैंकको औसत शेयर मूल्य रु १६९ रहेको छ ।(रासस)

पोखरा, १ असार  – अघिकांश उत्पादनमा आयातमा निर्भर रहँदै आएको मुलुकको ग्रामीण क्षेत्रको वास्तविकतालाई चुनौती दिँदै यहाँको एउटा गाउँले बाख्रापालनबाट मात्रै वार्षिक रु ७० लाख भित्र्याउने गरेको छ । पोखरा महानगरपालिकामा रहेर पनि विकट रहेको मौजामा व्यावसायिक रुपमा शुरु बाख्रापालनबाट किसानले प्रत्येक वर्ष पोखरा बजार र आसपासमा खसी, बोका माहु बाख्रा बिक्री गरेर गाउँमा उक्त रकम भित्रिएका हुन् ।

प्रदेशको ‘बाख्रा हब’को रुपमा विकसित सो गाउँका ४६ जना किसानले व्यावसायिक रुपमा बाख्रापालन गर्दै आएको मौजा बाख्रापालन कृषि सहकारी संस्थाका अध्यक्ष दुर्गाबहादुर गुरुङले जानकारी दिनुभयो । गाउँमा यतिखेर दुई हजार ७०० को सङ्ख्यामा बाख्रा रहेको बताउँदै उहाँले बाख्रा खरीद, खोर निर्माण र घाँसको व्यवस्थापनलगायतमा किसानको हालसम्म रु चार करोडभन्दा लगानी भइसकेको छ । जमुनापारी, खरी, सिनाल, बोयर, सानानलगायत विभिन्न जातका बाख्रालाई उन्नत जातको बेयर बोकाबाट प्रजनन गर्दै नश्ल सुधार गर्दै आएको बताउँदै उहाँले अहिले प्रजननका लागि जिउँदो बोयर बोका प्रति केजी एक हजार र अन्य बोकाको मासुको लागि रु ५०० का दरले बिक्री हुने गरेको बताउनुभयो ।

“उत्पादित खसी बोका बिक्री हुँदैन कि भन्नुपर्दैन, पोखरा बजारबाट खरीदका लागि व्यापारी खोरमै आउने गरेका छन्,” अध्यक्ष गुरुङले भन्नुभयो । उहाँका अनुसार सहकारीमा आवद्ध अन्य शेयर सदस्यलाई समेत व्यावसायिक बाख्रापालनमा प्रेरित गर्ने सोच अघि बढाइएको छ । खोरमा कम्तीमा पाँचवटा बाख्रा हुने किसानलाई सहकारीको शेयर सदस्य बनाउने मापदण्ड बनाइएको उल्लेख गर्दै उहाँले एउटै खोरमा साना ठूला गरी दुई सय वटासम्म बाख्रा पाल्ने किसान रहेको जानकारी दिनुभयो ।

घाँसमा आधारित बाख्रापालनलाई जोड दिँदै आइएकामा त्यसका लागि राइखनियो, दुदेलो, इपिलइपिल जस्ता विभिन्न जातका घाँससमेत उत्पादन गर्ने गरिएको छ । हिउँदको मौसमको लगभग छ महीना बाख्रालाई जङ्गलमा घाँस चराउनका लागि सामूहिक खोर निर्माण गरिएको छ । विदेश जानका लागि आफन्तसँग लिएको ऋणबाट १० वटा माहु बाख्रा खरीद गरेर शुरु गरेको बाख्रापालन फस्टाएर अहिले मौजा आँटिघरमा रहेको खोरमा १२५ वटा बाख्रा पुगेका छन् । खशी, बोका र माहु बाख्रा बिक्रीबाट वार्षिक रु १० लाखभन्दा बढी आम्दानी हुने गरेको उहाँको भनाइ छ ।

स्थानीय बासिन्दा गोविन्द सापकोटाका अनुसार यतिखेर खोरमा साना ठूला गरेर दुई सय बाख्रा पुगेका छन्, खसी बोका बिक्रीबाट वार्षिक सात लाख भन्दा बढी आम्दानी हुने गरेको छ । सहकारीमार्पmत बाख्राका साथै मौसमी तथा बेमौसमी तरकारी खेती र व्यावसायिक भैँसी, लोकल कुखुरापालनमा जोड दिने तयारी गरिएको छ । व्यावसायिक कृषि एवं पशुपालनका लागि दक्ष प्राविधिक र उत्पादित वस्तु ढुवानीमा यातायात साधनको समस्या परेको दुखेसो उहाँले सुनाउनुभयो । मौजाकै हिराजङ्ग गुरुङले ११० वटा र टेकबहादुर गुरुङले ७० बाख्रा पाल्नु भएको छ ।

उहाँहरूले वार्षिक क्रमशः रु छ लाख र रु चार लाख आम्दानी गरी घर सञ्चालन गर्दै आएको रासससँग बताउनुभयो । बाख्रापालनमा सो क्षेत्रका युवाको पनि सक्रिय सहभागिता छ । स्थानीय जातका बाख्रालाई उन्नत जातको बोका दिएर गरिएको प्रजननबाट जन्मेका पाठापाठीबाट बढी उत्पादन हुने गरेको बताउँदै किसानले बाख्रामा अहिलेसम्म खासै रोग लागेको छ्रैन । जङगल र घरबारीमा लगायतको डाले घाँसले बाख्रापालनमा सहयोग पुगेको सामूहिक धारणा छ ।

पोखरा महानगरपालिका–२० का वडाध्यक्ष सिम गुरुङका अनुसार मौजालाई बाख्रा, भँैसी, कुखुरापालन र ताजा तरकारी उत्पादनको नमूना पकेट क्षेत्रको रुपमा विकास गर्नका लागि सङ्घ, प्रदेश र स्थानीय तह तीन वटै सरकारको सहयोग अपरिहार्य रहेको छ । सरकारबाट प्रदान गरिने अनुदान सर्वसुलभ तरिकाबाट वास्तविक किसानले पाउनुपर्नेमा जोड दिँदै उहाँले पशुपालन र कृषिका लागि आवश्यक दक्ष जनशक्ति उपलब्ध गराउन आप्mनोतर्पmबाट सक्दो पहल गर्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गर्नुभयो ।

बाख्राको पकेट क्षेत्रमा सरकारी अनुदान

गण्डकी प्रदेश सरकारले मौजालाई बाख्राको पकेट क्षेत्रको रुपमा विकास गर्ने लक्ष्यका साथ खोर र नश्ल सुधारका लागि किसानलाई रु २० लाख अनुदान प्रदान गरेको छ ।सरकारबाट खोर सुधारका लागि रु १० लाख र बोयर जातको स्रोत केन्द्र निर्माणका लागि राष्ट्रिय पशु प्रजनन केन्द्र लामापाटन भेडीफर्मबाट तीन वटा बेयर जातका बोकासहित रु १० लाख बराबरको अनुदान प्राप्त भएको कृषि सहकारीका अध्यक्ष गुरुङले जानकारी दिनुभयो । मुलुकमा भएको परिवर्तनसँगै सिंहदरबारको अधिकार घरघरमा भन्ने गरिए पनि सरकारबाट प्रदान गरिने अनुदान लिने प्रक्रिया झन्झटिलो भएको कारण अहिले पनि वास्तविक किसान पहुँचभन्दा टाँढा रहेको सामूहिक धारणा छ ।(रासस)

लमही, १ असार  – दाङको राप्ती गाउँपालिका–४ मौरीघाटमा च्याउको बीउ उत्पादन केन्द्र सञ्चालनमा आएको छ । स्थानीयवासी दोर्ण जिसीले बहुउद्देश्य कृषि तथा च्याउखेती फार्म स्थापना गरी व्यवसाय सञ्चालन गर्नुभएको हो । दाङमै च्याउको बीउ उत्पादन गर्न थालिएपछि यस क्षेत्रका किसानलाई सहज हुने भएको छ । “यसअघि च्याउको बीउ ल्याउन जिल्ला बाहिर जानुपर्ने अवस्था थियो”, जिसीले भन्नुभयो, “तर अहिले हामीले च्याउको बीउ उत्पादन गर्न थालेपछि दाङका सबैले यहीबाट लिने गर्नुभएको छ ।”

शिक्षक पेशामा आबद्ध जिसीले विसं २०६० देखि च्याउखेती शुरु गरेपनि भर्खरै मात्रै च्याउको बीउ उत्पादन शुरु गरेका हुन् । उहाँले बीउ उत्पादनबाटै मासिक रु एक लाखसम्म आम्दानी गर्ने गरेको बताउनुभयो । “यसअघि मैले च्याउ उत्पादन फार्म सञ्चालन गरेको थिएँ”, उहाँले भन्नुभयो, “तर अहिले च्याउको बीउ पनि उत्पादन गर्ने गरेको छु, च्याउको बीउबाट मात्रै मासिक रु एक लाख जति आम्दानी हुने गरेको छ ।”

उहाँले जाडो मौसममा हुने विभिन्न जातका आइस्ट्रल च्याउ, बटम च्याउ र गर्मी मौसममा हुने दुधे च्याउको बीउ उत्पादन गर्ने गरेको बताउनुभयो । एक हजार क्विन्टल गहुँको बीउबाट मासिक पाँच हजार पोका बीउ उत्पादन हुने जिसीको भनाइ छ ।  नेपालको नार्क र भारतको पन्तनगरबाट तीन महीनाको प्राविधिक ज्ञान हासिल गरेर च्याउको बीउ उत्पादन शुरु गरेको उहाँले बताउनुभयो ।

उहाँले उत्पादन गरेको च्याउको बीउ दाङसहित प्यूठान, रुकुम, रोल्पा, सल्यान, कपिलवस्तु, बाँके, बर्दिया, कैलाली र धनगढीसम्मसमेत निर्यात हुने गरेको छ ।  जिसीको च्याउ फार्ममा अहिले तीनदेखि पाँच युवाले रोजगारीसमेत पाएका छन् । स्वदेशमै राम्रो उत्पादन गर्न सकिन्छ भन्ने सोच बनाएर यो पेशा अङ्गालेको उहाँको भनाइ छ ।(रासस)

जाजरकोट, ३२ जेठ   – घरेलु साना उद्योग विकास समिति, शाखा कार्यालय, जाजरकोटले यो वर्ष शतप्रतिशत राजश्व सङ्कलन गरेको छ । आर्थिक वर्ष २०७५÷७६ मा कार्यालयले रु २९ लाख ५० हजार राजश्व सङ्कलन गरेको छ ।आव २०७५÷७६ मा नामसारी, खारेजी, पूँजी वृद्धि, कारोवार संशोधन, दर्ता तथा नवीकरण भएका उद्योग, वाणिज्य फर्महरुबाट रु २९ लाख ५० हजार राजश्व सङ्कलन भएको घरेलु साना उद्योग विकास समितिका अधिकृत चेतनाथ घिमिरेले जानकारी दिनुभयो । सानो जिल्लामा पनि ठूलो रकम सङ्कलन भएको कार्यालय प्रमुख घिमिरेको भनाइ छ ।

उहाँले गत आवभन्दा यस वर्ष शतप्रतिशतले राजश्व वृद्धि भएको बताउनुभयो । विषयगत कार्यालयले उद्योग दर्तालाई मुख्य प्राथमिकताका साथ अनुदानका कार्यक्रम सञ्चालनले राजश्वमा वृद्धि भएको उहाँको भनाइ छ । कार्यालयका कर्मचारी जिल्लाका सातवटै स्थानीय तहमा पुग्दा उद्योग दर्ता गर्नको लागि परामर्श दिएकाले अन्य वर्षको तुलनामा जाजरकोटको राजश्व वृद्धि भएको प्रमुख घिमिरेको भनाइ छ ।

आव २०७५÷७६ मा घरेलु साना उद्योग विकास समिति, शाखा कार्यालय, जाजरकोटमार्फत गरीबी निवारणका लागि लघु उद्यम विकास कार्यक्रम (मेड्प) का लागि आएको चालूतर्फको एक करोड ६७ लाख ७९ हजार कार्यान्वयनको चरणमा रहेको कामु अधिकृत घिमिरेले जानकारी दिनुभयो । घरेलु साना उद्योग विकास समिति, शाखा कार्यालयको नियमित तर्फको बजेटवाट उद्यमी सिर्जना तथा रोजगार कार्यक्रमअन्तर्गत, विभिन्न सीप विकास तालीमहरु सञ्चालन गरेको कार्यालयले जनाएको छ ।

उद्योग प्रवद्र्धन कार्यक्रमअन्तरर्गत समेत सीप विकास तालीम सञ्चालन गरिएको उहाँको भनाइ रहेको छ । जिल्लामा रहेका बेरोजगार ८० जना युवाहरुलाई उद्यमशीलता विकास कार्यक्रमअन्तरर्गत उद्यमशीलता विकास तालीम सञ्चालन गरिएको कार्यालयले जनाएको छ । सीप विकास तालीमबाट घरेलु कार्यालयले मात्र ५०० नयाँ उद्यमी सिर्जना गरेको घिमिरेले जानकारी दिनुभयो ।

त्यसैगरी घरेलु साना उद्योग विकास समितिले जिल्लाभित्रका उद्योगीलाई रु ३१ लाख मूल्यबराबरको प्रविधि ३४ जनालाई हस्तान्तरण गरिएको छ । आव २०७४÷७५ मा घरेलु साना उद्योग विकास समितिले रु १५ लाख ८४ हजार राजश्व सङ्कलन गरेको थियो । चौबीस लाख १३ हजार मूल्य बराबरको प्रविधि २३ जनालाई हस्तान्तरण गरिएको थियो भने रु दुई लाख ७४ हजार मूल्य बराबरको उपयुक्त प्रविधि हस्तान्तरण गरिएको थियो ।(रासस)

डोटी, ३१ जेठ   –  कुनै बेला बम र बन्दुक बोकेर जनयुद्ध लडेका डोटी केआइसिंह गाउँपालिका–१ का ७२ वर्षीय तत्कालीन माओवादी नेता प्रताब पुनमगर हिजोआज तरकारी खेतीमा व्यस्त हुनुहुन्छ । डोटीको दीपायलस्थित पिपल्ला बजारमा उहाँले तीन रोपनी जमीन भाडामा लिएर तरकारी खेती शुरु गर्नुभएको हो । राजनीतिले मात्रै खान लाउन र परिवार पाल्न नसकिने भएपछि तरकारी खेती शुरु गरेको नेता पुनमगरले बताउनुभयो ।

उहाँले भन्नुभयो, “निःस्वार्थ रुपमा राजनीति गर्दा पेट र परिवार पाल्न गाह्रो भयो, परिवार र पेट पाल्नकै लागि भए पनि तरकारी खेती शुरु गरेँ ।” उहाँको बारी अहिले मौसमी तथा बेमौसमी तरकारीले भरिभराउ भएको छ । तरकारी खेतीबाट राम्रै आम्दानी हुन थालेको नेता पुनमगरले बताउनुभयो । तरकारी खेतीबाट मासिक रु ३० हजार आम्दानी गर्ने गरेको बताउँदै उहाँले तरकारी खेती गरेर आठ जनाको परिवारलाई राम्रैसँग पाल्दै आउनुभएको छ ।

राजनीतिसँगसँगै आफ्नो उद्यम पनि गर्नुपर्ने बताउँदै नेता पुनमगरले भन्नुभयो, “जिन्दगीभरि अर्काकै लागि झोला बोकेर पेट पालिँदैन, मिहेनत र परिश्रम पनि गर्नुपर्छ ।” रु एक लाख ऋण लिएर तरकारी खेतीको शुरुआत गरेका नेता पुनमगरले अहिले ऋण चुक्ता गरिसक्नुभएको छ । सरकारले दिने अनुदानको ऋणमा ५० वर्षभन्दा माथि उमेरका लाई नदिने भन्ने प्रावधानप्रति उहाँले खरो शब्दमा भन्नुभयो, “के ५० वर्षमाथिको व्यक्ति नेपाली नागरिक हो कि होइन, उसको भोट चल्छ कि चल्दैन, काम गर्छुभन्दा त पैसो देउ ।”

उहाँको बारीमा अहिले तरकारी किन्नेको घुइँचो लाग्ने गर्दछ । उहाँको बारीमा अहिले भिण्डी, काउली, बन्दागोभी, टमाटर, धनियाँ, आलु, मूला, काँक्रा, सिम्लालगायतका विभिन्न तरकारीले भरिभराउ भएको छ । दैनिकजसो बारीमा खटिँदासमेत बजारमा तरकारीको पूर्ति गर्न नसकिएको बताउँदै नेता पुनमगरले भन्नुभयो, “बजारमा तरकारीको निकै ठूलो माग छ, जति भए पनि आपूर्ति गर्नै सकिँदैन ।”

बाथ, चर्म, हर्नियालगायतका रोगले पीडित भएका नेता पुनमगर भन्नुहुन्छ, “म रोगी बुढोले त मिहेनत गरेर पैसा कमाउन सकेको छु भने स्वस्थ युवाले किन पैसा कमाउन सक्दैनन्, मिहेनत गर्नुहोस् घरैमा सुन फल्छ, विदेश जानु पर्दैन् ।” दीपायलमा पानी अभावका कारण बारीमा लगाएको तरकारी सुक्ने र कुहिने गरेको उहाँको गुनासो छ ।(रासस)

गाईघाट, ३१ जेठ  –  उदयपुरमा व्यावसायिक रुपमा तेजपात खेतीको विस्तार भइरहेको छ । साढे तीन दशकअघि उदयपुरको रौता मुर्कुचीबाट शुरु भएको तेजपात खेती विगत दश वर्ष यता जिल्लाको मध्यपहाडी क्षेत्र, पश्चिमी पहाडी क्षेत्र हुँदै पूर्वीपहाडी क्षेत्रसम्म विस्तार हुँदै गएको छ । पन्ध्र वर्षअघि देखि जिल्लाको मध्यक्षेत्रको भुटार, नामेटार, इनामे, माझखर्क, ठानागाउँ, रौता पाँबु, सल्ले, मलबासे हुँदै साउने खाँबुसम्म व्यावसायिक रुपमा तेजपात खेती विस्तार भइसकेको रौता–५ पाँबुका ७० वर्षीय जुद्धबहादुर मगर बताउनुहुन्छ ।

जिल्लाको पश्चिमी पहाडी क्षेत्रको सिरिसे, हर्देनी, सोरुङछबिसे, बाहुनीटार, ओख्ले बेतिनी, लेखगाउँ क्षेत्रमा पनि यसको व्यावसायिक खेती विस्तार हुँदै गएको जिल्ला कृषि ज्ञान केन्द्र उदयपुरका कर्मचारी तथा प्राविधिकहरु बताउँछन् । हाल आएर जिल्लाको पूर्वी पहाडी क्षेत्रको सिद्धिपुर, चौदण्डीलगायत क्षेत्रमा समेत व्यापक रुपमा व्यावसायिक तेजपात खेतीको विस्तार भएको सिद्धिपुर माविका प्रधानाध्यापक रितबहादुर मगर बताउनुहुन्छ ।

अहिले केही वर्षयता आएर जिल्लाको मध्यपहाडी क्षेत्रकै उदयपुर गढीको पञ्चावती, डुम्रे, भलायाडाँडा क्षेत्रमा समेत व्यापक रुपमा तेजपातको व्यावसायिक खेती शुरु भएको उदयपुर गढी गाउँपालिकाकी उपाध्यक्ष सानुकुमारी राउत बताउनुहुन्छ । स्थानीयस्तरमा पनि तरकारीमा मसलाको रुपमा प्रयोग गर्न सकिने तेजपात विभिन्न औषधि जडीबुटीका रुपमा लोकप्रिय रहेको छ । विशेषगरी छिमेकी मुलुक भारतबाट यसको अत्यधिक माग हुन थालेपछि अहिले उदयपुर जिल्लामा तेजपातको व्यावसायिक खेतीको विस्तारमा वृद्धि हुँदै गएको छ ।

उदयपुर रौतामाई गाउँपालिका–२ मुर्कुचीका बीस वर्षदेखि व्यावसायिक रुपमा तेजपात खेती गर्दै आएका ६७ वर्षीय देवबहादुर रिखाम मगर भन्छन्, “लेखको भिराले जग्गा, अन्य अन्नबालीहरुभन्दा तेजपात नै फस्टाउने हुनाले बीस वर्षदेखि आफूले घरबारी र डाँडापाखाहरुमा निरन्तर तेजपात खेती गर्दै आएको छु, हाल एक वर्षमा बाह्र लाखसम्मको तेजपात बिक्री गर्ने गरेको छु ।” रौतामाई गाउँपालिका–४ मलबाँसेका व्यावसायिक तेजपात उत्पादक कृषक हर्कबहादुर मुग्राती पनि सोह्र वर्षदेखि निरन्तर रुपमा व्यावसायिक रुपमा तेजपात खेती गर्दै आएको बताउँछन् ।

मुग्रातीले आफ्नो दश रोपनी जग्गामा तेजपात खेती गर्दै आएको र यसबाट वर्षेनी रु आठ लाखसम्म आम्दानी गर्न सफल भएको बताउनुभयो । रौता क्षेत्रमा अहिले तेजपात व्यावसायिक कृषकले कम्तीमा रु दुई लाखदेखि बढीमा रु बाह्र लाखसम्मको तेजपात बिक्री गर्ने गरेको रौतामाई गाउँपालिकाकी उपाध्यक्ष कुमारी ठकुरी बताउनुहुन्छ ।

रौताक्षेत्रमा अहिले प्रत्येक कृषकका घरबारीमा कम्तीमा सयदेखि बढीमा हजारसम्म तेजपातका रूखहरु रहेका छन् । रौतामाई गाउँपालिकाका अध्यक्ष गजेन्द्रकुमार खड्काका अनुसार गाउँपालिकाका ६० प्रतिशत जनताको मुख्य आम्दानीको स्रोत नै तेजपात रहेको छ । रौतामाई गाउँपालिकामा वर्षेनी तेजपात बिक्रीबाट रु पाँच करोडभन्दा बढी भित्रिने गरेको अध्यक्ष खड्काले जानकारी दिनुभयो ।

जिल्ला वन डिभिजन कार्यालय उदयपुरका सहायक वन अधिकृत लालबाबु यादवका अनुसार अहिले उदयपुर जिल्लाको पहाडी क्षेत्रको झण्डै ७५० हेक्टर क्षेत्रफलभन्दा बढी जग्गामा तेजपात खेती विस्तार भइसकेको बताउनुहुन्छ । उदयपुरमा उत्पादन हुने तेजपात सिधै स्थानीय बजार भएर पूर्वको विराटनगर, जनकपुर तथा वीरगञ्ज नाका हुँदै भारतीय बजारतर्फ बिक्री हुने गरेका कारण उदयपुर जिल्लामा तेजपातको खेती वर्षेनी फस्टाउँदै गएको सहायक वनअधिकृत यादव बताउनुहुन्छ ।

यता व्यावसायिक तेजपात उत्पादन गर्ने कृषकले तेजपातको उचित मूल्य पाउन नसकेको गुनासो गर्छन् । बिचौलियाहरुका कारण आफूहरु वर्षेनी तेजपातको मूल्यमा ठगिनु परेको गुनासो उनीहरुको छ । पाँच वर्षअघि पनि उदयपुरको पहाडी क्षेत्रमा तेजपातको मूल्य प्रतिकेजी रु ३० देखि रु ४० रहेको थियो र अहिले पनि सोभन्दा बढी मूल्य बढ्न नसकेको र यसमा स्थानीय व्यापारी र बिचौलियाका कारण तेजपात उत्पादक कृषकहरु मूल्यमा ठगिनु परेको गुनासो उदयपुरका तेजपात उत्पादक कृषकहरुको भनाइ छ ।

जिल्लाको सदरमुकाम गाईघाट बजारमा सिजनमा रु ५० देखि ६० प्रतिकेजी तेजपात बिक्री हुने गरेको भएपनि विराटनगरमा प्रतिकेजी ९० रुपैयाँभन्दा माथि र भारतमा १५० देखि २०० प्र्रतिकेजी तेजपातको मूल्य रहेको व्यापारीहरु बताउँछन् । तर उदयपुरको पहाडी क्षेत्रमा उत्पादन हुने तेजपातको मूल्यको निर्धारण स्थानीय व्यापारी तथा बिचौलियाहरुले गर्ने गरेका कारण आफूहरु मूल्यमा ठगिँदै आएको साउने खाँबुका तेजपात उत्पादक कृषक भीमप्रसाद तिमसिना बताउनुहुन्छ ।  अहिले उदयपुर जिल्लाबाट वार्षिक चौध करोडभन्दा बढीको तेजपात बिक्री भएर अन्यत्रतर्फ पैठारी हुने गरेको त्रियुगा उद्योण वाणिज्य सङ्घ गाईघाटका वरिष्ठ उपाध्यक्ष रमेश विश्वकर्मा बताउनुहुन्छ ।(रासस)

दार्चुला, ३१ जेठ   :  व्यास गाउँपालिका–१ छाँगरु गागाका स्थानीय जीतसिंह बोहराले लगाएको स्याउले बजार नपाउँदा घरमै कुहिएको छ । विसं २०६० देखि स्याउखेती शुरु गरेका बोहराको स्याउ बिक्री गर्नको लागि बजार अभाव हुँदा घरमै कुहिएको हो । छाँगरुमा उत्पादित स्याउ बजार नपाएर बारीमै कुहिने गरेको छ । नजिक बजार नभएको र गाउँबाट बजारसम्म पु¥याउने बाटो नहुँदा यहाँ उत्पादित स्याउ घरबारीमै कुहिने गरेको छ । नेपालतिर बाटोघाटो छैन ।

भारतीय बजार पु¥याउन पनि बढी ढुवानीमै खर्च हुन्छ । भारतीय सेना, एसएसबीले मात्रै स्याउ खरीद गर्ने गरेका छन् । यो वर्ष झण्डै ३० क्विन्टल बढी स्याउ फलेको बोहराले २० क्विन्टल स्याउ भारतीय सुरक्षाकर्मीलाई बिक्री गर्नुभएको छ । बाँकी १० क्विन्टल स्याउ घरबारीमै कुहिएको अवस्थामा छ । “नजिक बजार छैन, बोकेर अर्को बजार पु¥याउन बाटो छैन, उहाँले भन्नुभयो”, उहाँले भन्नुभयो । स्याउ उत्पादनका लागि सबैभन्दा राम्रो माटो र हावापानी भएकाले राम्रो फल्ने भए पनि बजार अभावले नोक्सानी व्यहोर्नुपरेको उहाँको भनाइ छ ।

“चिनजानका ठेकेदारले भारतीय सुरक्षाकर्मीका लागि स्याउ खरीद गर्छन् । स्याउ गाउँमै प्रतिकिलो ८० भारुमा बिक्री हुने गरेको छ । बाँकी १० क्विन्टल स्याउ बिक्री गर्न नसक्दा रु १० लाख बढी घाटा भयो”, बोहराले भन्नुभयो । विसं २०६० मा भारतकोे हिमालञ्चल प्रदेशबाट २५० बोट ल्याएर स्याउखेती शुरु गर्नुभएका बोहराले अहिले झण्डै एक हजार बढी स्याउका बिरुवा रोप्नुभएको छ । झण्डै पाँच रोपनी बढीमा स्याउखेती गरिएको छ । बिहानदेखि बेलुकीसम्म उहाँले स्याउखेतीमा ध्यान दिनुभएको छ ।

व्यक्तिगत लगानीमा स्याउखेती गर्नुभएका बोहराले अहिलेसम्म कसैबाट अनुदान सहयोगसमेत पाउनुभएको छैन । स्याउमा मलदेखि पाइपसम्म सबै आफैँले खरीद गरेको उहाँले बताउनुभयो । हरेक वर्ष नयाँ–नयाँ स्याउका बिरुवा थप्दै आउनुभएका बोहराले सरकारी अनुदान सहयोग नपाएको गुनासो गर्नुभयो । सदरमुकामदेखि सबैभन्दा टाढाको दूरीमा रहेको व्यासमा व्यावसायिक स्याउखेतीको सम्भावना राम्रो भए पनि भौगोलिक विकटले समस्या रहेको अर्का स्थानीय सुधा बोहराले बताउनुभयो । “लगानी गरेका छौँ, तर प्रतिफलको लागि बाटोघाटोको समस्या छ ।

नेपालतिर बाटो मात्र निर्माण गरिदिएको भए हाम्रो स्याउले बजार पाउँथ्यो”, सुधाले भन्नुभयो, “हिँड्नका लागि भारतको बाटो प्रयोग गर्नुपर्ने ठाउँमा हाम्रो स्याउ कसरी बजारमा ल्याउनु ?” यस क्षेत्रमा अपिनाम्पा संरक्षण, स्याउ जोन कार्यक्रम र व्यक्तिगतरूपमा स्याउखेती शुरु गरिएको छ । तर, बजार अभावमा यहाँका किसान स्याउ कहाँ बिक्री गर्ने भन्ने चिन्तामा छन् । उत्पादित स्याउलाई भण्डारण गर्नका लागि चिस्यान केन्द्र (शीत भण्डार) आवश्यक रहेको उहाँको भनाइ छ । यहाँका बासिन्दा भारतीय बाटो प्रयोग गरी सदरमुकामबाट व्यास जान्छन् ।

स्थानीयस्तरमा उत्पादित वस्तु भारतीय बाटो प्रयोग गरी नेपाली बजारमा पु¥याउन सकिने अवस्था छैन । बोहोराको भनाइ छ, “भण्डारण गर्न उपयुक्त साधन नहुँदा हरेक वर्ष उत्पादित स्याउ ठूलो नोक्सानी व्यवहोर्नुपरेको छ ।” सरकारले व्यास पुग्न नेपालको बाटो निर्माणमा ध्यान नदिँदा व्यासमा उत्पादन भएको जैविक स्याउ बारीमै कुहिने गरेको किसानको दुखेसो छ । दार्चुला–तिङ्कर सडक निर्माण होला र व्यासमा उत्पादन हुने स्याउ दार्चुला हुँदै काठमाडाँै लैजाउँला भन्ने व्यासीहरूको सपना पूरा हुने छाँटकाँट भने अझै छैन ।

“सरकारले यस क्षेत्रमा सडक नभए पनि बाटो राम्रोसँग बनाइदिए हाम्रो उत्पादनले बजार पाउँथ्यो”, बोहराले भन्नुभयो । यहाँ हरेक प्रकारका फलफूल पाइन्छन् । चीन निकासी गर्नका लागि समस्या छ । भारतमा पनि भर्खर सडकको ट्र्याक खोल्ने काम भइरहेको छ । एकतिर पनि सडक पहुँच पुग्दा आम्दानी हुन्छ ।(रासस)

काठमाडौँ, ३० जेठ  – निरन्तर ओरालो लाग्दै आएको शेयर कारोबार मापक परिसूचक आज पनि करीब तीन अंकले घटेको छ । नेपाल स्टक एक्स्चेन्जका अनुसार कारोबार मापक नेप्से परिसूचक २.९२ बिन्दुले घटेर एक हजार २६९.५५ बिन्दुमा झरेको छ । यस्तै ठूला कम्पनीको कारोबार मापन गर्ने सेन्सेटिभ परिसूचक ०.५३ बिन्दुले घटी २७१.८१ मा पुगेको छ । परिसूचक घटेसँगै कारोबारमा पनि गिरावट आएको छ । स्टकका अनुसार १७० कम्पनीको १४ लाख २३ हजार ६८७ कित्ता शेयर रु ४५ करोड ६५ लाख छ हजार ९४५ मूल्यमा खरीद बिक्री भए ।

कारोबार भएका कूल ११ उपसमूहमध्ये होटल ४.१९ बिन्दुले बढेको छ भने बैंकिङ २.०९, विकास बैंक ३.०७, जलविद्युत् ५.९३, वित्त ५.१३, निर्जीवन बीमा २३.१८, उत्पादन १८.२७, अन्य ०.३१, लघुवित्त २.८५, जीवन बीमा १४.७२ र सामूहिक लगानी कोष ०.०३ बिन्दुले घटेको छ । घटेको बजारमा आज सगरमाथा इन्स्योरेन्स कम्पनीको शेयर रु तीन करोड आठ हजार ५९२ बरारबको कारोबार भई शीर्ष स्थानमा रह्यो ।

यस्तै शिवम् सिमेन्ट रु दुई करोड ४६ लाख ४२ हजार ५६०, प्रभु बैंक रु दुई करोड ३३ लाख छ हजार ६१४, ग्लोबल आइएमई बैंकको संस्थापक शेयर रु एक करोड ७४ लाख, नेपाल बैंक लिमिटेड रु एक करोड ५९ लाख ६३ हजार ५४७, एनआइसी एसिया बैंक रु एक करोड ४३ लाख ६६ हजार ५११ र माथिल्लो तामाकोशी जलविद्युत् कम्पनी रु एक करोड ३१ लाख चार हजार ४०५ मूल्यमा कारोबार भई शीर्ष स्थानमा रहे ।

घटेको बजारमा आँखुखोला जलविद्युत् कम्पनी लिमिटेडका शेयर धनीले ५.२६, कर्पोरेट डेभलपमेन्ट बैंक ५.०८, नेपाल एग्रो लघुवित्त वित्तीय संस्था ४.८२, नयाँ नेपाल लघुवित्त विकास बैंक ३.४८ र रैराङ हाइड्रो पावर कम्पनीका शेयरधनीले २.८८ प्रतिशतले कमाए । प्रुडेन्सिलय इन्स्योरेन्स कम्पनीका शेयरधनीले ४.६७, जनउत्थान सामुदायिक लघुवित्त विकास बैंक ३.६८, उन्नति माइक्रोफाइनान्स वित्तीय संस्था ३.६३, सगरमाथा इन्स्योरेन्स कम्पनी ३.५० र मल्टीप्रपोज फाइनान्स कम्पनीका शेयरधनीले ३.५ प्रतिशतले गुमाए ।

यस्तै सिद्धार्थ इन्स्योरेन्स कम्पनीको शेयर मूल्य समायोजन भएको छ । सो कम्पनीले शेयरधनीलाई १५.४८ प्रतिशत शेयर लाभांश दिएलगत्तै प्रतिकित्ता रु ४७१ मा मूल्य समयोजन गरिएको हो । सो कम्पनीको औसत आधार मूल्य रु ७४७ रहेको छ ।(रासस)

डोटी, ३० जेठ – बाख्रापालक किसानहरुको आय आर्जनमा अभिवृद्धि गर्ने तथा पशुजन्य खाद्य पौष्टिक पदार्थको पहुँच र उपलब्धतामा सुधार ल्याउने उद्देश्यले जिल्लाको जोरायल गाउँपालिका–२ रुपसकाडामा “बोयर बाख्रा स्रोत केन्द्र स्थापना” गरिएको छ । ग्लोबल एग्रिकल्चर एण्ड फुड सेक्यूरीटी कार्यक्रमको सहयोगमा डिभिजन पशु सेवा कार्यालय सिलगढी, कृषि तथा खाद्य सुरक्षा आयोजनाअन्तर्गत सो स्रोत केन्द्र स्थापना गरिएको हो ।

विश्व कृषि तथा खाद्य सङ्गठन (एफएओ) मार्फत अष्ट्रेलियाबाट बोयर जातका १३ वटा प्रजनन बोका आयात गरेर दुई वर्षअघि नै किसानहरुलाई वितरण गरिएको केन्द्रका प्रमुख नारायणदत्त पन्तले बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “अहिले बोयर बाख्रा स्रोत केन्द्रसमेत स्थापना गर्न सफल भयाँै र यसबाट मासुजन्य उत्पादनमा डोटी सक्षम हुने छ ।”

केन्द्रका अनुसार यहाँबाट २३२ वटा क्रस बोयर प्रजनन जातका बोकाहरु अछाम, दार्चुला, बैतडीलगायत पहाडी जिल्लाहरुमा किसानहरुको विभिन्न समूहमा बिक्री वितरण गरिएको छ । यसरी बिक्री गरिएका बोयर प्रजनन बोकाहरुबाट स्थानीय किसानहरुले वार्षिक रु ६८ लाख ४६ हजारसम्म आम्दानी गर्न सफल भएको केन्द्रले जनाएको छ ।

स्थानीय जातका खसी बोकाको तुलनामा बोयर जातका खसी बोकाको राम्रो उत्पादन र उत्पादकत्व भएकाले यहाँका पहाडी जिल्लाहरुमा बोयर जातको प्रजनन बोकाको माग अत्यधिक रहेको पशु प्राविधिक अधिकृत डाक्टर अर्जुन पण्डितले बताउनुभयो । “बोयर जातको बोका चाडै फष्टाउने भएको र मासुजन्य उत्पादनका लागि समेत उपयुक्त हुने भएकाले यसको माग दिप्रतिदिन बढिरहेको छ” उहाँले भन्नुभयो, “अन्य जातको भन्दा यो जातको बोका पाल्नु किसानलाई बढी फाइदाजनक छ ।”

स्थानीय किसानका अनुसार बोयर जातका बोकाको प्रतिकिलोग्राम बजार मूल्य जिउँदै रु ८०० रहेको छ । पछिल्लो समय यहाँका किसानहरु प्रजनन बोयर बोका पालनमा आकर्षित हुन थालेको रुपसकाडाका स्थानीय भरत कुँवरले बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “छोटो समयमा चाडै फष्टाउने र मासुजन्य उत्पादनमा यो जातको बोकाको माग अत्यधिक रहेको छ ।”

“स्थानीय जातको बोकाभन्दा यो जातको बोकोको बजार मूल्य र माग बढेपछि यस क्षेत्रका किसानहरु प्रजनन बोयर बोका पालनमा आकर्षित भएका हुन्”, किसान कुँवरले भन्नुभयो । जिल्लाका करीब तीन दर्जनभन्दा बढी स्थानमा अहिले बोयर जातका बोका तथा बाख्रापालन व्यवसाय शुरु भएको छ । जताततै बोयर जातका बोका तथा बाख्रापानल शुरु भएपछि जिल्लामा रहेको रैथाने जातका बाख्राहरु क्रमिक रुपमा लोप हँुदै जान थालेको शिखर नगरपालिका–१ का किसान श्यामबहादुर नेगीको भनाई छ ।

उहाँले भन्नुभयो, “जिल्ला भरीमा बोयर बाख्रापालन शुरु भएपछि हाम्रा गाउँघरमा पाइने पुराना तथा रैथाले जातका बाख्रा हराउन थालेका छन्, त्यसैले रैथाने जातको बाख्राको संरक्षण गर्नु जरुरी भएको छ ।” राम्रो र हष्टपुष्ट बोयर बोका करीब एक क्वीन्टलसम्म हुने गरेको स्थानीयको भनाइ छ ।(रासस)

कञ्चनपुर, ३० जेठ – कञ्चनपुरको शुक्लाफाँटा नगरपालिका–१२ का किसानले लगाएको केरा खेतीमा हावाहुरीले व्यापक क्षति पु¥याएको छ । गत बिहीबार राति आएको हावाहुरीले घरी लाग्नै थालेको र लागेको केराका बोटहरु ढालेपछि किसानले निकै क्षति व्यहोरेका हुन् । कालागौंडी, तिलकी र दमलपट्टिका १५ जनाभन्दा बढी किसानले १० बिघा जग्गामा लगाइएको केरामा हावाहुरीले ९० प्रतिशत क्षति गरेको किसान मङ्गल चौधरीले बताउनुभयो ।

उहाँका अनुसार हावाहुरीले ४२ हजार ५०० केराका बोट ढालेको छ । जसबाट रु एक करोड ४८ लाख ७५ हजार रकम बराबरको केरा खेतीमा किसानलाई घाटा लागेको छ । केराको बोट खरीद, लगाउने खर्च, मल, सिँचाइ गोडमेल गरी प्रतिबोट केरा रु ३५० लागत खर्च लाग्ने गरेको छ स्थानीय किसान रामआश्रय रानाले भन्नुभयो, “दश कट्ठामा लगाएको पूरै केरा हावाहुरीका कारण ढलेपछि नोक्सानी भएको छ ।”

जी नौ जातको केरा रोपेका यहाँका किसानले हावाहुरीले व्यापक क्षति पु¥याउँदासमेत निरीक्षणका लागि हालसम्म सरकारी निकाय र जनप्रतिनिधि नपुगेको स्थानीय किसानले गुनासो गरेका छन । धेरै जनाले गाउँको समूह, सहकारी संस्था र बैंकबाट कर्जा लिएर केरा खेती गरेका छन् । केरा खेती पूरै बर्बाद भएपछि समूहबाट केरा खेतीका लागि लिएको रु २० हजार ऋण कसरी तिर्ने भन्ने चिन्ता थपिएको भङ्गी रानाले बताउनुभयो ।

“प्राकृतिक प्रकोपका कारण निकै क्षति व्यहोरेका छौँ”, उहाँले भन्नुभयो, “किसानलाई केरा खेतीबाट पलायन हुन नदिनका लागि नगरपालिका, प्रदेश र केन्द्र सरकारले क्षतिपूर्तिको व्यवस्था गरिदिनु पर्दछ ।” आउँदो वर्षदेखि केरा खेतीमा बीमा गर्ने वातावरण बनाई दिनसमेत उहाँले माग गर्नुभएको छ । (रासस)

तम्घास, ३० जेठ  : स्वदेशमा बसेर काम गर्नुभन्दा विदेश पुगेर जागिर गरेपछि मनग्य कमाइ हुन्छ भन्ने सपना बोकेर विदेशिएका गुल्मी मालिकाका केही युवा यतिबेला स्वदेशमै फर्किएर आफ्नै गाउँघरमा रमाउन थालेका छन् । पाँच वर्ष छिमेकी देश भारत र दश वर्ष कतारमा पसिना बगाउँदै जागिर गर्दै आएका मधुसुदन भट्टराई र तीन वर्ष मलेशिया बसेर फर्किएका ऋषिराम रेग्मी र राजु रेग्मीले यतिबेला गाउँमै व्यावसायिकरूपमा बाख्रापालन शुरु गरेका छन् ।

गाउँमा आफ्नै दाजुभाइ कपिल रेग्मी र खिमलाल रेग्मीसँगै पाँच युवा मिलेर मालिका–मदाने कृषि उत्पादन तथा वितरण उद्योगको नाममा फार्म दर्ता गरेर उनीहरुले व्यावसायिकरूपमा बाख्रापालन गर्न शुरु गरेका हुन् । “विदेशमा बसेर काम गर्नुभन्दा आफ्नै देशमा सजिलो र परिवारसँगै सुखदुःख साटासाट गररे काम गर्दा मन पनि निकै खुशी हुन्छ”, १० वर्ष विदेश बसेर फर्किएका कपिल रेग्मी बताउँछन् ।

शुरुमा आफ्नै घर र वरपरबाट जम्मा गरेर स्थानीय जातका १७ बाख्राबाट ती युवाले बाख्रापालन व्यवसाय शुरु गरेका हुन् । “वर्षौँसम्म विदेशमा काम गर्दा पनि भनेजस्तो राम्रो कमाइ गर्न सकिएन, त्यसैले स्वदेशमै फर्किएर केही गर्नुपर्छ भन्ने लागेर घर फर्कने निधो गरेको हूँ, अहिले केही गर्नुपर्छ भनेर यो पेशा शुरु गरेका छौँ”, अर्का युवा मधुसुदन भट्टराईले भने । ती युवाले स्वदेशमा फर्किएपछि गाउँमै ऋणधन गरेर रु १६ लाख लागतमा बस्ने घरसहित बाख्रा फार्म स्थापना गरेको बताए । गत वर्षदेखि व्यावसायिकरूपमा बाख्रा फार्म शुरु गरेपछि यतिबेला उनीहरुको दिनचर्या बिहानदेखि बेलुकासम्म बाख्राको हेरचाहमा बित्न थालेको छ ।

उनीहरुले पालेका बाख्रा स्थानीय जातका भएका कारण अन्य जातका बाख्राको तुलनामा केही साना छन्् । तर साना भए पनि गाउँघरमा पूजाआजामा चढाउनका लागि स्थानीय बाख्राको आवश्यकता पर्ने भएका कारण मूल्य पनि अन्य बाख्राको तुलनामा स्थानीय बाख्राको राम्रो पर्ने गरेको उनीहरुको अनुभव छ । व्यावसायिकरूपमा बाख्रापालन गरेपछि उनीहरुले प्रदेशअन्तर्गत भूमि व्यवस्था कृषि तथा सहकारी मन्त्रालयबाट रु चार लाख र स्थानीय मालिका गाउँपालिकाबाट रु ५० हजार अनुदान रकमसमेत प्राप्त गरेका छन् ।

उक्त रकम उनीहरुले बाख्राको व्यवस्थापन र केही रकम भौतिक व्यवस्थापनमा खर्चिएको बताए । सरकारले दिएको अनुदान भनेको खानलाई मात्र होइन, केही गरेर देखाउनुपर्छ भनेर ती युवाले शुरु गरेको कामबाट आफू पनि प्रभावित बनेको बताउनुहुन्छ, कृषि ज्ञानकेन्द्र गुल्मीका प्रमुख अम्मरराज शर्मा घिमिरे । उहाँले स्थानीय जातका बाख्राको संरक्षण गर्न सकेमा यसबाट मनग्य आम्दानी र फाइदा दुवै लिन सकिने बताउनुभयो ।(रासस)

दाङ, २९ जेठ – दाङको तुलसीपुर उपमहानगरपालिका–७ ग्वारखोला निवासी ६८ वर्षीय सत्यबहादुर पुन अहिले व्यावसायिक रुपमा बङ्गुरपालनमा गरेर आर्थिकरुपमा सक्षम हुनु भएको छ । आफूलाई एक सफल बङ्गुरपालक उद्यमीको रुपमा चिनाउन सफल हुनुभएको छ । विगत एक दशकदेखि सो पेशा अङ्गालेका उहाँले अहिले वार्षिकरुपमा सबै खर्च कटाएर रु १० लाखदेखि १२ लाखसम्म बचत गर्न सफल भएको बताउनुहुन्छ । एक सफल व्यवसायीका रुपमा चिनिनुभएका पुन आजभोलि बङ्गुरका पाठापाठीलाई स्याहार गर्ने, दानापानी खुवाउने काममा व्यस्त हुनुहुन्छ । उहाँलाई उहाँकी श्रीमती र दुई छोराले पनि सहयोग गर्दै आएका छन् ।

पन्ध्र वर्ष पहिले रुकुमको लुगुममा खेतीपाती गरेर मात्र घर परिवार पाल्न र छोराछोरीलाई पढाइलेखाइ गर्न नसक्ने भएपछि आफू कामको खोजीमा तुलसीपुरमा आएको उहाँ बताउनुहुन्छ । ‘‘अहिले आफू एक सफल बङ्गुरपालक हुन पाउँदा निकै खुशी छु’’, उहाँ भन्नुहुन्छ ‘‘शुरुमा कामको खोजीमा दाङ आए । तुलसीपुरको नयाँ बसपार्कको मासु पसलमा बसेर पाँच वर्ष काम गरेँ ।’’ काम गरेर कमाइ गरेको केही रुपैयाँ घरमा पठाए केही बचत गरेपछि त्यहीँबाट चार वटा बङ्गुर खरीद गर्नुभएको थियो ।

उहाँले भन्नुभयो, ‘‘स्थानीयको जग्गा भाडामा लिएर बङ्गुरपालनको शुरुआत गरेको हँु । अहिले छोराछोरीलाई पठाउन, घरखर्च चलाउन सजिलो भएको छ ।’’ वार्षिकरुपमा रु १०÷१२ लाख बचत हुने गरेको पुनले बताउनुभयो ।  ‘‘तुलसीपुरको मासु पसलमा बसेर काम गर्दै जाँदा मासुबाट निकै फाइदा हुने देखेें, यहाँका साथी गरेको बङ्गुरपालन पनि हेरे, त्यसैको प्रेरणाले आफूले सो व्यवसायको शुरु गरेको हुँ’’ पुनले भन्नुभयो । शुरुमा चार वटा बङ्गुरका पाठापाठीबाट शुरु गरेको पुनको फाराममा अहिले ३३ वटा माउ र १८ वटा बङ्गुरका पाठापाठी रहेका छन् । हालै १३ वटा माउले बच्चा जन्माइसकेको छ भने बाँकी २० वटा बच्चा जन्माउने अवस्थामा रहेका छन् ।

ग्वार खोलादेखि पूर्वतर्फको खुला ठाउँमा उहाँले खोर बनाएर व्यवस्थित रुपमा बङ्गुर फार्म सञ्चालन गर्नुभएको छ । पुनले शुरु गर्नुभएको बङ्गुर फार्म अहिले सबैको लागि नमूना बनेको छ । बङ्गुरपालन गर्नको लागि सोच बनाएका जो कोही पनि त्यहाँ हेर्न पुग्छन् । देख्छन् र घर आएपछि बङ्गुर पालन गर्ने गर्दछन् । पुनले पहिलो वर्षमा त बङ्गुरपालनबाट त्यति राम्रो आम्दानी लिन नसके पनि दोस्रो वर्षबाट राम्रो आम्दानी लिन सकेको बताउनुभयो । उहाँले अहिले एउटा ठूलो बङगुरलाई रु २० हजारदेखि २५ हजारसम्ममा र सानो बङ्गुरलाई रु चार हजारदेखि पाँच हजारसम्ममा बिक्री गर्ने गर्नुहुन्छ ।

उहाँका एक जना छोराले तुलसीपुरमा बङ्गुरको मासु बिक्री पसल पनि खोल्नुभएको छ । आफूले उत्पादन गरेका बङ्गुर छोराले काटेर बिक्री गर्ने हुँदा बङ्गुर अझै बढी पाल्ने योजना छ पुन बताउनुहुन्छ । अहिले बजारमा बङ्गुरको मासु प्रतिकेजी रु २८० देखि रु ३०० सम्म बिक्री हुने गरेको उहाँका छोरा किशोर पुन बताउनुहुन्छ । उन्नत जातको विकासी बङ्गुरको मासु रातो र बोसो कम हुने भएकाले यसको मासु जति खाए पनि केही असर नगर्ने बरु स्वास्थ्यलाई फाइदा पुग्ने भएको हुँदा ड्युरोक जातका बङ्गुरको पाठापाठी मात्र होइन मासुको मागसमेत बढेको उहाँको भनाइ छ ।

मागअनुसार पाठापाठीको पु¥याउन नसेकेकाले अगामी दिनमा ७५ वटा माउ पाल्ने तयारीमा उहाँ हुनुहुन्छ । व्यवसाय विस्तारका लागि अहिलेसम्म सरकारी निकायबाट आफूले कुनै सहयोग नपाएको उहाँको गुनासो छ । उहाँको फार्ममा उत्पादन भएका बङ्गुरका पाठापाठी दाङको विभिन्न ठाउँसहित प्यूठान, सल्यानमा पनि लैजाने गरेका छन् । पुनको बङ्गुर फार्ममा बङ्गुरको बच्चा किन्नका लागि आउनुभएकी तुलसीपुर उपमहानगरपालिका–६ शारदा नेपालीले यहाँ उन्नत जातका बङ्गुरका पाठा पाइने हुँदा आफू किन्न आएको बताउनुभयो ।

‘‘घरमा गाई बस्तु केही छैनन् सधैँ खानेकुरा फाल्ने हुन्छ त्यसैले बङ्गुरको पाठी किन्न आएकी हुँ’’, उहाँले भन्नुभयो । उहाँले पाठा किन्दा निकै फाइदा हुने बताउनुभयो । मासुभन्दा बच्चा बेच्दा बढी फाइदा हुन्छ दाना कम लाग्ने र थारै खोर भए पनि पुग्ने भएकाले आफूले धेरै पाठापाठी उत्पादन तथा बिक्री बितरण गर्ने गरेको पुनको भनाइ छ । कम लगानीमा छोटो समयमा मन्नग्य आम्दानी गर्न सकिने भएकाले अहिले बाह्मण, क्षेत्री पनि बङ्गुर पाल्नकै लागि ठाउँठाउँबाट पाठापाठी किन्न आउने पुन बताउनुहुन्छ । उहाँको फार्ममा ३५ वटा खोर रहेका छन् ।

बङ्गुर फार्ममा दुई जनालाई रोजगारीसमेत दिनुभएको छ । पढे लेखेका पैसा कमाउनकै लागि जागिर खानैपर्छ भन्ने मान्यतालाई गलत हुने भनाइ राख्ने पुनले साच्चीकै पढेको कुरा व्यवहारमा लागू गर्ने हो भने व्यवसाय गर्नुपर्ने बताउनुहुन्छ । शुरुका दिनमा आफूले बङ्गुर पालनमा लाग्दा परिवार र साथीभाइहरुबाट निकै आलोचना खेप्नुपरेको अनुभवसमेत उहाँले सुनाउनुभयो । बङ्गुरलाई लुतो, खोरेते, स्वान, फिवर, जुका र भ्यागुते रोगबाट बचाउनजुकाको भ्याक्सिन दुई÷दुई महीना र अन्य रोगबाट बचाउन छ÷छ महीनामा सुई दिनुपर्ने उहाँ बताउनुहुन्छ । उहाँका अनुसार बङ्गुरको हेरचाह राम्रो भए ४० दिनको पाठापाठी १५ किलोसम्म हुन सक्छन् भने एक वर्षमा दुई पटक बच्चा जन्माउने हुँदा छिट्टै आम्दानी लिन सकिन्छ ।(रासस)

काठमाडौँ, २९ जेठ – मङ्गलबार झिनो अङ्कले सुधार देखिएको पूँजीबजारमा कारोवार मापक नेप्से परिसूचक आज पुनः ओरालो लागेको छ । नेपाल स्टक एक्सचेन्जका अनुसार कारोवार मापक नेप्से परिसूचक ३.५० बिन्दुले घटेर एक हजार २७२.४८ अङ्कमा पुगेको छ ।यस्तै ठूला कम्पनीको शेयर मापन गर्ने सेन्सेटिभ परिसूचक पनि ०.५० बिन्दुले घटेर २७२.३५ अङ्कमा पुगेको छ । स्टकका अनुसार आज कूल १७४ कम्पनीका १८ लाख ७१ हजार ८०९ कित्ता शेयर रु ५० करोड २६ लाख ८२ हजार ८८१ मा खरीद बिक्री भए । कारोबार भएका १२ उपसमूहमध्ये तीन उपसमूहको मात्र शेयर बढेको छ ।

व्यापार ११.७, होटल ६.९५ र अन्य उपसमूहको शेयर १.९६ बिन्दुले बढ्दा बैंकिङ ३.०२, विकास बैंक ४.६४, जलविद्युत् ३.५६, वित्त १.४३, निर्जीवन बीमा ६१.३४, उत्पादन २.७४, लघुवित्त ७.५६, जीवन बीमा २७.३४ र म्युचुअल फण्ड उपसमूहको शेयर ०.१५ बिन्दुले घटे । स्टकका अनुसार कारोबार रकमका आधारमा ग्लोबल आइएमई बैंक लिमिटेडको संस्थापक शेयर रु सात करोड १२ लाख ६२ हजार २२२ मा कारोवार भई शीर्ष स्थानमा रह्यो ।

यसैगरी शिवम् सिमेन्ट रु चार करोड २५ लाख ४३ हजार ३४३, प्रभु बैंक लिमिटेड रु दुई करोड १३ लाख ५८ हजार ५०१, नेपाल क्रेडिट एण्ड कमर्स बैंक लिमिटेड रु एक करोड ५९ लाख १० हजार ६५९ र एनआइसी एशिया बैंकको रु एक करोड ५३ लाख ९० हजार ९५५ मा कारोवार भई शीर्ष स्थानमा रहे । साल्ट टेड्रिङ कर्पोरेशनका शेयरधनीले १० प्रतिशतले कमाए ।

गणपति माइक्रो फाइनान्स वित्तीय संस्था र सिभिल लुघवित्त वित्तीय संस्था ५÷५, खानीखोला हाइड्रोपावर ४.२३ र युनाइटेड मोदी हाइड्रोपावरका शेयर धनीले ३.५७ प्रतिशतले कमाउँदा नेपाल हाइड्रो डेभलपर्स ७.०९, मल्टीप्रपोज फाइनान्स कम्पनी लिमिटेड ६.९७, कर्णाली विकास बैंक ६.४५, जनउत्थान सामुदायिक लघुवित्त विकास बैंक ६.३५ र कर्पोरेट विकास बैंकका शेयरधनीले ६.३४ प्रशितले गुमाए ।(रासस)

लमजुङ, २९ जेठ : जिल्लाका अलैँची कृषकले अलैँची दाना बिक्रीबाट रु पाँच करोडभन्दा बढी आम्दानी गरेका छन् । लमजुङमा उत्पादित ७५० क्विन्टल अलैँची दाना बिक्रीबाट कृषकले रु पाँच करोड २५ लाख आम्दानी गरेका हुन् । गत वर्ष उत्पादित ६०० क्विन्टल अलैँची दाना बिक्रीबाट रु चार करोड ४८ लाख आम्दानी भएको थियो । गत वर्ष प्रतिकिलो रु ६०० देखि ८०० सम्म बिक्री भएको थियो । यस वर्ष प्रतिकिलो रु ६०० देखि ७५० सम्ममा अलैँची दाना बिक्री गरेको नेपाल अलैँची व्यवसायी महासङ्घ जिल्ला शाखा लमजुङले जनाएको छ ।

जिल्लाका किसानले कुनै बेला प्रतिकिलो रु दुई हजार २०० सम्म अलैँची दाना बिक्री गरेका थिए तर अहिले उक्त रकमको आधा मूल्यसमेत पाउन सकेनन् । अलैँची कृषकले कम्तीमा पनि प्रतिकिलो रु एक हजार हुनुपर्ने माग गर्दै आए पनि उक्त मूल्यमै अलैँची दाना बिक्री गर्न बाध्य हुँदै आएका छन् । यस वर्ष २० लाख अलैँची नर्सरी बिरुवा जिल्लामा उत्पादन भएको थियो भने १२ लाख ९९ हजार ५०० बिरुवा बिक्री भएको थियो ।

उक्त अलैँची बिरुवाबाट जिल्लाका कृषकलाई रु ६४ लाख ९७ हजार ५०० आम्दानी भएको नेपाल अलैँची व्यवसायी महासङ्घ गण्डकी प्रदेशका संयोजक तथा लमजुङका अध्यक्ष अजय तामाङले जानकारी दिनुभयो । उहाँका अनुसार जिल्लामा सबैभन्दा बढी अलैँची उत्पादन गर्नेमा मस्र्याङ्दी गाउँपालिकाका अलैँची कृषक रहेका छन् ।

जिल्लामा ७०० मिटर देखि एक हजार २०० मिटर उचाइमा साउन्ने, जिर्मले र डम्बरशाही र एक हजार २०० मिटरदेखि एक हजार ६०० मिटर उचाइमा गोलसाई र एक हजार ६०० देखि दुई हजार २०० मिटर उचाइमा रामसाई र भलाङे जातका अलैँची बिरुवा लगाउँदै आएको अध्यक्ष तामाङले भन्नुभयो । कृषकले जिल्लामा रामसाई र गोलसाई जातका अलैँची बढी लगाउँदै आएका छन् । करीब एक हजार ५६ हेक्टर क्षेत्रफल जमीनमा अलैँची खेती गरिँदै आए पनि ६५० हेक्टर क्षेत्रफल जमीनमा अलैँची उत्पादन हुँदै आएको छ ।

लमजुङमा उत्पादित अलैँची दानाको माग उच्च रहँदै आएको छ । भारतको एकाधिकारले कृषकले भने जति मूल्यमा अलैँची दाना बिक्री वितरण गर्न सकेनन् । लमजुङमा उत्पादित अलैँचीको दाना भारतमा बिक्री हुने गर्दछ । अन्तर्राष्ट्रिय मूल्यअनुसार बिक्री गर्न जिल्लाका कृषक बाध्य हुँदै आएको जिल्ला शाखा लमजुङका अध्यक्ष तामाङले बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “आगामी दिनमा भारतमा मात्र नभई तेस्रो मुलुकमा समेत बिक्री गर्ने तयारी भइरहेको छ ।”

गत वर्ष अलैँची कृषकलाई प्रोत्साहन गर्न प्रधानमन्त्री कृषि आधुनिकीकरण परियोजनाअन्तर्गत ४० कृषकलाई अलैँची भट्टी वितरण गरिएको थियो । यस वर्षसमेत केही दिनमा ४० अलैँची कृषक छनोट गरी अलैँची भट्टी वितरण गरिने अलैँची महासङ्घ लमजुङले जनाएको छ । जिल्लामा ३५ हजार अलैँची कृषक रहेका छन् । (रासस)

गलेश्वर, २८ जेठ – सात वर्षअघि युरोपमा करीब डेढ दशकको बसाइलाई बिट मारेर काम गर्दा ठेला उठेको रित्तो हात र उल्टो सात लाख रुपैयाँ ऋण बोकेर घर फर्कनुभएका बेनी नगरपालिका–३ भकिम्लीका ४२ वर्षीय धनबहादुर श्रीष अहिले वार्षिक १४ लाख रुपैयाँ कमाइ गर्दै आउनुभएको छ । झट्ट सुन्दा सहजै विश्वास गर्न नसकिने श्रीषको सफलताको कथा कुनै हिन्दी चलचित्रको कल्पना जस्तै लागे पनि नपत्याई भने धरै छैन । विदेशमा रहँदा पैसा कमाउनु त कताकता उल्टै ऋण लागेपछि त्यही ऋण तिर्न गरेको बाख्रापालन अहिले पैसा आउने मूल जस्तै बनेको छ ।

श्रीषले २०६१ सालबाट तीन लाखको लगानीमा शुरु गरेको बोयर बाख्रापालनबाट अहिले वार्षिक १४ लाख रुपैयाँसम्म कमाई गर्दै आउनुभएको छ । “विदेशबाट फर्किंदा लागेको सात लाख रुपैयाँ ऋण तिर्नका लागि स्थानीय जातका बाख्रा बेचेर तीन लाखको लगानीमा बोयर जातका बाख्रापालन शुरु गरेको हुँ”, श्रीषले भन्नुभयो, “छ वर्षको यो अवधिमा ऋण तिरेर पनि व्यवसाय वृद्धि गर्नाका साथै रु २० लाख बचत गर्न सफल भएको छु ।”

श्रीषको खोरमा अहिले ६० वटा बोयर जातका बाख्रा छन् । करीब डेढ लाख पर्ने बोकासमेत छन् । बोयरको बोका खरीद गरी ल्याएर स्थानीय लोकल जातको बाख्रासँग क्रस गराई त्यसबाट उत्पादित बाख्रालाई प्रतिकेजी एक हजार ५०० मा बिक्री गर्ने गरेको श्रीष बताउनुहुन्छ । श्रीष पशुपालन तथा कृषि फार्म प्रालि दर्ता गरी व्यावसायिक बाख्रापालन गर्नुभएका श्रीषले बीउका रुपमा बोयर जातको बाख्रा पालेकाले बोयरको स्रोत केन्द्र बनाउन आवश्यक पूर्वाधार र तालीम लिइरहनुभएको छ ।

श्रीषले अफ्रिकन जातको बाख्रापालनको मोडललाई प्रयोग गरिरहनुभएको छ । फार्ममा ६० वटा बोयर जातका बाख्रा रहेका छन् । हाइब्रिड पद्धतिबाट बाख्राहरु उत्पादन सकिने बाख्रापालनसम्बन्धी तालीम लिएपछि श्रीषले आफूले सिकेको सीप अन्य किसानलाई पनि सिकाउँदै आउनुभएको छ । जन्मदर बढी हुने, छिटो तौल बढ्ने, बाली लाग्ने, कम रोग लाग्ने, दूध–मासु दुवैका लागि प्रयोग हुने, आकर्षक र कसिलो शरीर हुनेलगायतका विशेषताहरु अफ्रिकन बोयर जातका बाख्रामा हुने हुँदा यी जातका बाख्राबाट छोटो समयमा नै मनग्य कमाई गर्न सकिने उहाँको अनुभव छ ।

श्रीषको बाख्रा फार्म हेर्न नेपालबाट मात्र होइन भारतको दार्जलिङ, सिक्किमबाट समेत कृषकहरु आउने गरेका छन् । श्रीष भन्नुहुन्छ, “मेरो फार्म खोज्दै पूर्वी नेपालका विभिन्न जिल्ला र भारतबाट समेत गरी दुई वर्षको अवधिमा ५५ वटा समूह यहाँ आएका छन् ।” “मैले विदेशमा धेरै हण्डर खाएँ”, आफ्नो विदेशी भूमिमा भोगेको आफ्नो अतीतलाई सम्झँदै श्रीषले भन्नुभयो, “पसिनाका धारा छुटाउँदै काम गर्दा पनि तलब पाइनँ, बिरामी परेँ, साथीहरुबाट ऋण लिएर उपचार गरेँ, नेपाल फर्किन पनि ऋण लिएँ, त्यही ऋण तिर्न शुरु गरेको यो व्यवसायले मलाई फलिफाप भयो ।”

बयालिस वर्षीय आँटिला यी युवा अहिले दख्दै कलकलाउँदा रातापिरा देखिनुहुन्छ । हँसिलो अनुहार र फरासिला व्यवहार भएका श्रीषले विदेशबाट फर्केर आई आफ्नै गाउँमा केही इलम गर्न चाहनेहरुलाई दिल खोलेर सहयोग गर्दै आउनुभएको छ । खाडी मुलुकमा पुगेर फर्किएका युवा पशुपालनमा आकर्षित भइरहेको अवस्थामा श्रीषले विदेशमा आफूले खाएको हण्डरलाई सम्झिएर स्थलगत रुपमा आएका र फोनबाट समेत बाख्रापालनका बारेमा सिकाउने र समस्या समाधान गर्नुभएको छ । श्रीषले अबको तीन वर्षभित्र वार्षिक रु २५ लाखसम्म आम्दानी गर्ने गरी खोर विस्तारसहितको योजनासमेत बनाउनुभएको छ ।

मोरङबाट श्रीषको बाख्रा फार्म अवलोकनका लागि आएको केशव न्यौपानेको टोलीले समूह बनाएर फार्मको अवलोकन भ्रमण ग¥यो । म्याग्दीको विकट गाउँमा नमूना बाख्रापालनको जानकारी पाएका न्यौपानेले जिल्लाको सदरमुकाम बेनी नजीकै बस्तीमा भएकाले सहजै सवारीसाधनमै टोलीसँगै पुगेर फार्मको अवलोकन गर्नुभयो । उहाँले खोर व्यवस्थापनलाई भन्दा पनि स्थानीय जातको बाख्राबाट व्यावसायिक बाख्रापालन शुरु गर्दै वार्षिक १४ लाखसम्म आम्दानी गर्न सक्ने श्रीषको मेहनत र शैलीबाट सिक्ने अवसर पाएको बताउनुभयो ।

“दुई÷चार वटा स्थानीय जातका बाख्रापालनबाट उहाँले गरेको कामबाट धेरैले सिक्न सक्छन्, खोरदेखि खेतबारीमा घाँससम्म विस्तार गरेर सहजै बाख्रापालन गर्न सकिन्छ भन्ने एउटा उदाहरण उहाँबाट सिक्न सफल भएका छौँ”, न्यौपानेले भन्नुभयो । न्यौपानेले श्रीषको फार्मलाई थप प्रचारप्रसार गर्ने बताउनुभयो । केन्द्रीय भेडाबाख्रा प्रवद्र्धन केन्द्रको सिफारिशमा मेचीदेखि महाकालीसम्मका बाख्रापालक कृषकमा लोकप्रियता कमाइरहेका श्रीषको फार्ममा पशु विकास अधिकृत इश्वरी खतिवडासहितको विज्ञको टोलीसमेत पुगेको छ ।

हालसम्म श्रीषको फार्म खोज्दै ५५ समूह र डेढ सयभन्दा धेरै व्यक्तिगत रुपमै आएका छन् । धेरै भ्रमणमा आउने जिल्लामा बुटवल, भैरहवा, मोरङसहित पश्चिम नेपालका विभिन्न जिल्लाबाट छन् । छिमेकी राष्ट्र भारतको दार्जलिङ आसपासका क्षेत्रबाट समेत आउने गरेका छन् । इलाम र दार्जलिङका कृषकहरु समूह बनाएर आउने गरेका छन् । खोर व्यवस्थापनसहित डेढ सय बोयर बाख्रा पुगेपछि अवलोकन गर्न आउनेहरुका लागि निश्चित शुल्क तोक्ने योजनासमेत श्रीषको रहेको छ । श्रीषको फार्ममा बोयर जातका बाख्रा, बोका, पाठापाठी छन् । स्थानीय जातका बाख्रालाई विस्थापित गरी उन्नत जातका बाख्रापालमा आकर्षित भएका श्रीषको कमाइ जति आकर्षक छ उनको फार्म पनि नेपालमा मात्रै होइन भारतका विभिन्न ठाउँहरुमा समेत चर्चित हुँदै गएको छ ।(रासस)

काठमाडाँै, २८ जेठ – सोमबार ओरालो लागेको कारोबार मापक नेप्से परिसूचकमा आज झिनो अङ्कले सुधार देखिएको छ । नेपाल स्टक एक्सचेञ्जका अनुसार कारोबार मापक नेप्से परिसूचक ०.१७ बिन्दुले बढेर एक हजार २७५.९८ अङ्कमा थामिएको छ । यस्तै ठूला कम्पनीको शेयर मापन गर्ने सेन्सेटिभ परिसूचक ०.४० बिन्दुले बढेर २७२.८६ अङ्कमा पुगेको छ ।

स्टकका अनुसार मङ्गलबार कूल १७४ कम्पनीका १५ लाख नौ हजार ८८५ कित्ता शेयर रु ४८ करोड आठ लाख ७६ हजार ९८६ मा खरीद बिक्री भए । कारोबार भएका १२ उपसमूहमध्ये छ उपसमूहको शेयरमात्र बढ्यो । बैंकिङ २.२६, व्यापार ७.६९, विकास बैंक ३.१७, जलविद्युत् ४.६६ र लघुवित्त ३.५८ बिन्दुले बढ्दा म्युचुअल फण्ड शून्यमा रह्यो भने होटल ५.५१, वित्त १.३, निर्जीवन बीमा ४८.३१, उत्पादन ५.१८ र जीवनबीमा १.१ बिन्दुले घटे ।

स्टकका अनुसार आज शिवम् सिमेन्टको शेयर रु तीन करोड ७८ लाख २४ हजार ५२७ मा कारोबार भई शीर्ष स्थानमा रह्यो । त्यस्तै एनआईसी एसिया रु दुई करोड ७४ लाख ५५ हजार ७४५, कृषि विकास बैंक रु दुई करोड ५९ लाख ६७ हजार २९७, नेपाल बैंक रु दुई करोड ४९ लाख ४२ हजार ८५५ र प्रभु बैंकको रु एक करोड ४५ लाख ४८ हजार ५७९ मा कारोबार भइ अग्रस्थानमा रहे ।

यसैगरी पाँचथर पावर कम्पनीका शेयर धनीले ९.५२ प्रतिशतले कमाए । खानीखोला हाइड्रोपावर ९.२३, सिनर्जी पावर डेभलपमेन्ट ७.६९, माउन्टेन हाइड्रो नेपाल लिमिटेड ७.०० र नाग्दी ग्रुप पावर लिमिटेडका शेयरधनीले ६.७२ प्रतिशतले कमाउँदा नेपाल हाइड्रो डेभलपर्सका शेयर धनीले ९.६१, व्लर्ड मर्चेन्ट बैंकिङ एण्ड फाइनान्स ५.०५, गुह्वेश्वरी मर्चेन्ट बैंक एण्ड फाइनान्स ४.४७, सूर्योदय लघुवित्त वित्तीय संस्था ४.४३ र युनाइटेड मोदी हाइड्रोपावरका शेयरधनीले ४.२७ प्रतिशतले गुमाए ।(रासस)

बेझाड, २८ जेठ – प्रदेश नं. ५ सरकारले सामूहिक रुपमा कृषि व्यवसाय गर्न रामपुरका दुई सहकारीलाई अनुदान सहयोग प्रदान गरेको छ । अनुदान सहयोग प्राप्त गर्नेमा कृषि सहकारी र समृद्धि बहुउद्देश्यीय कृषि सहकारी संस्था रहेका छन् । दुबै सहकारीले रु छ÷छ लाख अनुदान सहयोग प्राप्त गरेका छन् । उक्त सहयोग रकमबाट समृद्धि बहुउद्देश्यीय कृषि सहकारीले रामपुर नगरपालिका–३ स्थित कीर्तिपुरमा बेमौसमी तरकारी खेती शुरु गरेको छ । सहकारीमा आबद्ध पन्ध्र जना युवाले अनुदान पाएपछि अहिले व्यावसायिक रुपमा तरकारी खेती शुरु गरेका हुन् ।

तीस रोपनी जग्गा भाडामा लिएर टनेलमा तरकारी खेती शुरु गरेको सहकारीका अध्यक्ष यमबहादुर सारु बताउनुहुन्छ । “प्रदेश सरकारबाट बजेट परेपछि समूहमा मिलेर तरकारी खेती शुरु गर्न थालेका छौँ, कीर्तिपुर क्षेत्रलाई हरियाली तरकारीमय बनाउने योजना छ”, उहाँले भन्नुभयो । सहकारीले वार्षिक रु ९० हजार बुझाउने गरी जग्गा भाडामा लिएर व्यवसाय शुरु गरेको हो । काँक्रा, खुर्सानी, घिरौँला, करेला, गोलभेँडा जातका तरकारी लगाएर मनग्य आम्दानी गर्ने सदस्य गङ्गाबहादुर राना बताउनुहुन्छ ।

“लगानी प्रदेश सरकारले गरिदिएपछि व्यवसाय सञ्चालन गर्न सजिलो भएको छ, तरकारी बिक्रीबाट लिएको रकम पूरै बचत गर्न पाइनेछ”, उहाँले भन्नुभयो । सिँचाइको पर्याप्त सुविधा रहेको यो क्षेत्रमा तरकारी खेती गरेर कृषकले राम्रो कमाई गर्न सक्नेछन् । सूर्योदय कृषि सहकारी संस्था रामपुरले प्रदेश सरकारबाट रु छ लाख अनुदान सहयोग पाएपछि उखु खेती विस्तार गरेको छ ।करीब ७० रोपनी क्षेत्रफलमा उखु लगाउँदै आएको सहकारीले अहिले क्षेत्रफल विस्तार गरी १२० रोपनीमा पु¥याएको छ । रामपुर क्षेत्रमा हराउँदै गरेको उखु खेतीलाई पुनः जगेर्ना गर्ने उद्देश्यले विगत तीन वर्षअघि देखि सहकारीले समूहमा उखु खेती गरिरहेको छ ।

उखु खेतीका लागि प्रोत्साहन दिँदै व्यावसायिक रुपमा विस्तार गर्न प्रदेश सरकारबाट अनुदान रकम प्राप्त भएको सहकारीका अध्यक्ष रुद्रनारायण श्रेष्ठ बताउनुहुन्छ । “रामपुरमा उखुको व्यावसायिक खेती हराइसकेको थियो, उखु खेतीलाई लोप हुन नदिनका लागि सहकारीले व्यावसायिक रुपमा खेती गरिरहेको छ, प्रदेश सरकारबाट प्राप्त बजेटले व्यवसायमा ठूलो राहत मिलेको छ”, उहाँले भन्नुभयो । गएको वर्ष मात्र उखु खेतीबाट करीब साढे चार लाख बराबरको कारोवार गर्न सफल भएको छ । रामपुर नगरपालिका क्षेत्रमा समूहमा लगाइएको सामूहिक उखु खेतीमा अहिले धेरैको आकर्षण बढेको छ ।(रासस)

डडेल्धुरा, २८ जेठ – डडेल्धुरामा यो वर्ष गहँु उत्पादनमा १५ प्रतिशतले वृद्धि भएको छ । समयमै वर्षा र पटकपटक हिमपातका कारण डडेल्धुरामा यो वर्ष गहुँ उत्पादन बढेको कृषि ज्ञान केन्द्र डडेल्धुराले जनाएको छ । गत वर्षको तुलनामा यो वर्ष डडेल्धुरामा हजार मेट्रिक टन बढी उत्पादन भएको कृषि ज्ञान केन्द्र डडेल्धुराका प्रमुख दिलबहादुर विष्टले बताउनुभयो । कृषि ज्ञान केन्द्रसहित स्थानीय तहहरुले पनि किसानलाई उन्नत जातको गहुँको बीउ अनुदान दिएपछि गहुँ उत्पादनमा वृद्धि भएको कृषि ज्ञान केन्द्र डडेल्धुराले जनाएको छ ।

डडेल्धुरामा आठ हजार ७४० हेक्टर क्षेत्रफलमा गहँुखेती हुने गरेको छ । बढी पाखो जमीन रहेकाले गहुँ लगाउँदादेखि पाक्दासम्म समय समयमा वर्षा भएपछि गहुँको उत्पादनमा वृद्धि हुने गरेको छ । गहुँ यहाँको प्रमुख बालीमध्येको भएकाले उत्पादनमा वृद्धि भएसँगै किसान पनि खुशी भएका छन् । उत्पादन वृद्धिले यस वर्ष तराईका जिल्लाबाट हुने गहुँको आयातमा पनि कमी आउने बताइएको छ ।(रासस)