चितवन, ३ साउन  : सन् २०१९ को छ महीनामा जिल्लामा ५४ नयाँ एचआइभी सङ्क्रमित भेटिएका छन् । जिल्लाको विभिन्न स्थानमा गरिएको सात हजार ८०१ जनाको रगत परीक्षणका क्रममा सो सङ्ख्यामा सङ्क्रमित भेटिएका हुन् ।योसँगै जिल्लामा अहिले एक हजार ७६४ सङ्क्रमित पुगेको भरतपुर अस्पतालमा रहेको एन्टी रेट्रो भाइरल थेरापी सेवा केन्द्रले जनाएको छ । केन्द्रका अनुसार उनीहरुमध्ये ८८९ ले नियमित औषधि सेवन गर्दै आएका छन् ।

अन्य जिल्लाबाट चितवनमा स्थानान्तरण भई आएका ७८ सङ्क्रमितले पनि केन्द्रबाट सेवा लिइरहेका छन् । सन् २०१८ को अन्त्यमा जिल्लामा एक हजार ६८५ सङ्क्रमित थिए । सन् २०१८ मा १७ हजार ११० को परीक्षण गरिएकामा १११ नयाँ सङ्क्रमित भेटिएका थिए । अस्पतालमा आउने सङ्क्रमितलाई अहिले अस्पतालमै रहेको एएचएफ नेपालले सहयोग गर्दै आएको छ ।

केन्द्रका स्रोतव्यक्ति डा युवानिधि वस्यैलाले सङ्ख्या हेर्दा घट्दो देखिए पनि खुलेर आउनेको सङ्ख्या भने कम रहेको बताउनुभयो । जिल्लामा रहेका सबै केन्द्रबाट औषधि नलिने गरेका कारण उनीहरुमा आएको सुधारको विषयमा जानकारी लिन कठिन हुने गरेको उहाँको भनाइ छ ।

विशेषगरी भरतपुर अस्पतालमा आएर औषधि लिनेहरु बाहिरी जिल्लाको बढी रहेको उहाँले बताउनुभयो । मकवानपुर, नवलपरासी धादिङलगायतका जिल्लामा रहेका सङ्क्रमित चितवन आएर औषधि लाने गरेको र उनीहरुलाई एकदेखि दुई महीनाका लागि औषधि पठाउने गरेको डा वस्यौलाले बताउनुभयो ।(रासस)

डोटी, १ साउन :नेपाली सेनाले सुदूरपश्चिमका दुई ठाउँमा स्थानीय नागरिकका लागि खोलेको सर्पदंश उपचार केन्द्रमा हिजोआज बिरामीको निकै घुइँचो लाग्न थालेको छ । सुदूरपश्चिम प्रदेशमा सरकारी सर्पदंश उपचार केन्द्र नभएपछि सेनाको सर्पदंश उपचार केन्द्रमा उपचार गराउन आउने सर्पदंशका बिरामीको घुइँचो लाग्न थालेको हो ।

सेनाको अस्पतालमा सर्पदंशका बिरामीका लागि आवश्यक पर्ने ‘एण्टीस्नेक भेनम’ पर्याप्त मात्रमा भएको र सो विषयमा दक्ष चिकित्सक भएका कारण अहिले बिरामीहरु सेनाकै अस्पतालमा आउने गरेको सुदूरपश्चिम पृतना मुख्यालय दिपायल राजपुर ब्यारेकले जनाएको छ । नेपाली सेनाको सुदूरपश्चिम पृतना माहतहत रहेको कैलालीको बडैपुरमा रहेको कालीरक्षा गण तथा श्री नं २५ बाहिनीअन्तर्गतको कञ्चनपुरको अर्जुनीमा देवीदल गणले सर्पदंश उपचार केन्द्र खोलिएको छ ।

कालीरक्षा गणले खोलेको सर्पदंश उपचार केन्द्रमा स्थापनाकालदेखि हालसम्म ५४५ को उपचार गरिएको सो गणका गणपति तथा प्रमुख सेनानी सुरेश थापाले जानकारी दिनुभयो । उहाँका अनुसार विसं २०७२ मा स्थापना भएको उक्त उपचार केन्द्रमा विसं २०७३ मा १०३ महिला र ७० पूरुष गरी १७३, विसं २०७४ मा ९९ महिला र ६१ पुरुष गरी जम्मा १६० तथा विसं २०७५ मा ९६ महिला र ७४ पुरुष गरी जम्मा १७० जनाको उपचार भएको छ ।

त्यस्तै विसं २०७६ असार १९ गतेसम्म २७ महिला र पुरुष १५ गरी जम्मा ४२ को उपचार गरिएको छ ।त्यस्तै कञ्चनपुरको अर्जुनीमा देवीदल गणले विसं २०७१ देखि खोलेको सर्पदंश उपचार केन्द्रमा हालसम्म ७०७ को उपचार गरिएको सो गणका गणपति तथा प्रमुख सेनानी राजु बस्नेतले जानकारी दिनुभयो ।

उहाँका अनुसार विसं २०७१ मा १९ महिला र १८ पुरुष गरी ३७, विसं २०७२ मा २५ पुरुष र ७७ महिला गरी १०२, विसं २०७३ मा २२ पुरुष र ४५ महिला गरी ६७, विसं २०७४ मा ५३ पुरुष र १२० महिला गरी १७३, विसं २०७५ मा ४९ पुरुष र १५१ महिला गरी २०० तथा विसं २०७६ असार मसान्तसम्ममा ४१ पुरुष र ८४ महिला गरी १२५ जनाको उपचार गरिएको छ ।

उपचार गर्न आएकाहरुमध्ये ७३ को सो अस्पतालमा उपचार हुन नसकेपछि अन्यत्र सिफारिस गरिएको बताइएको छ । सुदूरपश्चिम प्रदेशका पहाडी क्षेत्रमा सर्पले डसेका बिरामी समयमै सेनाले खोलेका सर्पदंश उपचार केन्द्रमा पु¥याउन नसक्दा बिरामीको ज्यान जान थालेको छ । यहाँको तराई क्षेत्रमा गोमन र करेतजस्ता अति विषालु सर्पको बिगबिगी हुने गरेको छ भने पहाडी भेगमा हरेउ र गुर्वेलगायतका विषालु सर्पले सर्वसाधारणलाई डस्ने गरेको छ ।

विषालु सर्पले डसेपछि बेलैमा सर्पदंश उपचार केन्द्र लैजान नसक्दा बिरामी मृत्युको मुखमा पुग्ने गरेको शैलेश्वरी अस्पताल दिपायलका डा ललित लिम्बूले बताउनुभयो ।गर्मीयाममा प्रायः सडकमा हिँड्दा, खेतबारीमा काम गर्दा, सुतेका बेला र दिसापिसाब गर्न शौचालय गएका बेला सर्पले डस्ने गरेको स्थानीयवासी बताउँछन् । सुदूरपश्चिम प्रदेश प्रहरी कार्यालय दिपायलले दिएको जानकारीअनुसार गत वर्ष मात्रै सुदूरपश्चिमभरिमा सर्पदंशका कारण ४३ को मृत्यु भएको छ । समयमै अस्पताल ल्याउन नसक्दा तथा अस्पताल ल्याइएका बिरामीले तत्काल औषधि नपाउँदा उनीहरुको मृत्यु भएको सुदूरपश्चिम प्रदेश प्रहरी कार्यालय दिपायलको तथ्याङ्कमा उल्लेख छ ।

प्रदेश प्रहरी कार्यालयका अनुसार यो आर्थिक वर्षमा मात्रै कैलाली, बझाङ, अछाम तथा डोटीमा गरी छ जनाको विषालु सर्पले टोकेका कारण ज्यान गइसकेको छ । जिल्ला अस्पतालले निःशुल्करूपमा वितरण गर्ने एण्टीस्नेक भेनम राखिएका यहाँका कतिपय अस्पतालमा पनि उपचार सेवा भरपर्दो नभएको स्थानीयवासी बताउँछन् । प्रदेश सरकारले सुदूरपश्चिममा सर्पदंश उपचार केन्द्र राख्न चासो नदिएका कारण यहाँका सर्पदंशका बिरामीको अकालमै ज्यान जान थालेको स्थानीयवासीको गुनासो छ । (रासस)

बाँके, २८ असार  -कर्णाली प्रदेशको दुर्गम डोल्पामा लैजाने लाखौँ मूल्यको औषधि करीब सातादेखि नेपालगञ्ज विमानस्थलमा थन्किएको छ । नेपालगञ्जबाट जुफालका लागि हवाई उडान अवरुद्ध भएका कारण उक्त औषधि नेपालगञ्जमै थन्किएको हो ।औषधि यही थन्किएपछि अहिले डोल्पा अस्पतालमा सिटामोलको समेत अभाव देखिएको अस्पतालले जनाएको छ । जुफाल विमानस्थल चार दिनदेखि नखुलेकोले नेपालगञ्जदेखि जुफाल उडान हुन नसकेको नेपालगञ्ज विमानस्थलका प्रमुख प्रेमनाथ ठाकुर बताउनुभयो ।

मौसममा खराबी आएर जहाजले उडान भर्न नसकेपछि बिमानस्थल बन्द भएको उहाँले बताउनुभयो । दुई सातादेखि अस्पतालमा ३० जनाभन्दा धेरै बिरामी भर्ना गरिएका छन् । औषधि अभाव हुन थालेपछि माथिल्लो निकायमा माग गरिएको औषधि नेपालगञ्जमै थन्किएको निमित्त अस्पताल प्रमुख डा सिजन रावलले बताउनुभयो ।

“हरेक दिन बिरामी थपिइरहेका छन्, भुँइमा बिरामी राखेका छौँ, तर औषधिको पीरलो भइरहेको छ”, डा रावलले भन्नुभयो, “यदि औषधि सकियो भने अन्य कुनै पनि विकल्प डोल्पामा छैन, निकै चिन्तित भएका छौँ ।” मौज्जात औषधि सकिँदै गएको अस्पतालले जनाएको छ । विमानस्थलमा चार दिनदेखि बाक्लो हुस्सुले ढाकेको छ ।

दैनिक उडानको आसमा बसेका यात्रुसमेत मर्कामा परेका छन् । मौसममा खराबी आएपछि नेपालगन्जबाट उडान भर्दै आएका तारा, गोमा, नेपाल एयरलाइन्सलगायतका सरकारी तथा निजी विमान कम्पनीले उडान भर्न नसकेको समिट एयरका स्टेशन इञ्चार्ज पूर्णजङ्ग शाहीले बताउनुभयो ।(रासस)

पाल्पा, २८ असार -पाल्पाको रैनादेवी छहरा गाउँपालिका–१, सिद्देश्वरस्थित अर्चलेको सिङ्गो बस्तीमा झाडापखालको प्रकोप फैलिएको छ । साविक सिद्देश्वर गाविसको वडा नम्वर २ र ३ अर्चलेका एउटै खानेपानीको मुहान प्रयोग गर्ने सबै स्थानीयवासी झाडापखालाका बिरामी बनेका हुन् ।

तल्लो घाटाखोलाको पानी प्रयोग गर्ने सबै ५३ जनामा झाडापखाला फैलिएको हो । रैनादेवी छहरा गाउँपालिका–१ का वडाध्यक्ष सोमबहादुर दर्लामीका अनुसार दूषित पानीका कारण झाडापखालाबाट बिरामी परेका हुन् । दुई जनाको बिरामी तानसेनस्थित युनाइटेड मिसन अस्पतालमा उपचार भइरहेको छ । केही बिरामीको गुल्मी क्षेत्रमा रहेको स्वास्थ्य संस्थामा उपचार भइरहेको वडाध्यक्ष दर्लामीले बताउनुभयो ।

चार दिनदेखि पखाला, बान्ता, ज्वरो आउने लक्षण बिरामीमा देखिएको छ । स्थानीय स्वास्थ्य संस्थामा उपचार गराए पनि झाडाबान्ताका बिरामी बढ्दो छन् । जिल्ला अस्पताल पाल्पाका चिकित्सक गगन अधिकारीको नेतृत्वमा छ स्वास्थ्यकर्मीको टोली प्रभावित क्षेत्रमा पुगेको छ । शुक्रबार ५ बजेसम्म ३० जनाको स्वास्थ्य परीक्षण गर्ने काम सम्पन्न भएको महामारी नियन्त्रण पाल्पाका फोकलपर्शन ईश्वरी न्यौपानेले जानकारी दिनुभयो ।

चार दिनदेखि झाडाबान्ताग्रस्त बने पनि स्वास्थ्य कार्यालय, रैनादेवी छहरा गाउँपालिकाको बेवास्ताका कारण समयमा उपचार पाउन नसक्दा थप समस्या हुन पुगेको स्थानीयवासीको गुनासो रहेको छ । जिल्लाको स्वास्थ्यको टोलीमा जनप्रतिनिधि, प्रहरी अहिले प्रभावित क्षेत्रमा पुगेर बिरामीको उद्धारमा जुटेको वडाध्यक्ष दर्लामीले बताउनुभयो ।(रासस)

बेत्रावती, २६ असार  :नुवाकोटमा सर्पको डसाइबाट बच्नका लागि लगाइने खोप (एण्टी स्नेक भेनम)को अभाव भएको छ । सर्पले डसेपछि उपचारका लागि दिइने उक्त खोपको अभाव भएपछि सेवा लिन बिरामीलाई काठमाडौँ पुग्नुपर्ने बाध्यता बनेको छ ।नुवाकोटमा विषालु सर्पको बसोबास नभएको सरकारी तथ्याङ्कका आधारमा केन्द्रबाट औषधि नपठाउँदा अभाव भएको जिल्ला अस्पताल त्रिशूलीका सूचना अधिकृत भुवनराज केसीले जानकारी दिनुभयो ।

उहाँका अनुसार अस्पतालमा सातामा नुवाकोटसहित छिमेकी जिल्ला रसुवा र धादिङबाट सर्पको डसाइबाट बिरामी भएका पाँच जनासम्म सेवा लिन आउने गरेका छन् । यहाँ औषधि नहँुदा उनीहरुलाई काठमाडौँ पठाउने गरिएको छ । “अन्य जिल्ला विशेष गरेर तराईबाट निर्माणका सामग्री ल्याउँदा विषालु सर्प भित्रिएको पाइएको छ”, केसीले भन्नुभयो, “केन्द्रबाट माग भएकाले केही मात्रामा भए पनि अर्को महीनादेखि आउने आशा राखेका छौँ ।”

स्वास्थ्य सेवा विभागको इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाबाट औषधि ल्याएर जिल्ला अस्पतालसहित मुख्य–मुख्य स्वास्थ्य संस्थामा पठाउन तयारी मिलाइरहेको स्वास्थ्य कार्यालय नुवाकोका प्रमुख राममणि घिमिरेले जानकारी दिनुभयो ।(रासस)

चितवन, २५ असार  :वर्षात् शुरु भएसँगै दुषित पानीका कारण रोग देखा पर्न थालेको छ । यहाँको सरकारी अस्पताल भरतपुरमा दैनिक झाडावान्ताका बिरामी आउन थालेका छन् । निजी अस्पतालमा पनि यस्ता बिरामीको सङ्ख्या बढ्न थालेको छ ।भरतपुर अस्पतालका वरिष्ठ फिजिसियन डा महेन्द्र अग्रहरीका अनुसार एक सातायता दैनिक सात÷आठ झाडावान्ताका बिरामी आउन थालेका छन् । प्रदुषित पानीसँगै भारतबाट आयातित आँपका कारण रोग देखापरेको डा अग्रहरीले जानकारी दिनुभयो । यस्ता बिरामी युवा अवस्थाका छन् ।

निजी अस्पतालमा पनि झाडावान्ताका बिरामी आउन थालेका छन् ।दुषित पानीका कारण झाडावान्ता हुने, पेट दुख्ने, ज्वरो आउने, दिसामा रगत देखिने गर्दछ । झाडावान्ताका कारण शरीरमा पानीको मात्रा कम भएपछि मिर्गाैलामा समेत असर पर्ने उहाँले बताउनुभयो । झाडावान्ताले शरीरमा हुने पौष्टिकतत्व र पानीको मात्रा घट्न गई मिर्गौलामा असर पर्दछ भने रक्तचाप कम हुने गर्दछ ।

सङ्क्रमित पानीमा टाइफाइडको किटाणु पनि हुने हुनाले त्यस्तो पानीले टाइफाइडको ज्वरो आउने अग्रहरी बताउनुहुन्छ । यस्तो ज्वरो आउँदा टाउको दुख्ने गर्दछ । अस्पतालका वरिष्ठ फिजिसियन डा भोजराज अधिकारीका अनुसार बहिरङ्ग सेवामा आएका बिरामीमध्ये १५ प्रतिशत मौसम परिवर्तनसँगै हुने रोगका बिरामी छन् । जसमध्ये सबैभन्दा बढी झाडावान्ताको रहेको उहाँको भनाइ छ । बाहिरको पानी प्रदुषित हुनसक्ने भएकाले उमालेर चिसो बनाएर पानी पिउन अधिकारीको सुझाव छ । नउमालेको फ्रिजमा राखेर चिसो बनाएको पानीमा किटाणु रहने उहाँको भनाइ छ ।

तीस सेकेण्डसम्म साबुन रहने गरी हात धोएर खाना ओसारपसार गरेमा खानेकुराबाट सर्ने ३३ प्रतिशत रोग कमी हुने भन्दै अधिकारीले यो मौसममा विशेष सावधानी अपनाउनुपर्ने बताउनुभयो । पानीकै कारण जिल्लामा समय–समयमा रोगको महामारी हुने गरेको छ ।२४सै घण्टा खानेपानी उपलब्ध नहुने हुँदा पाइप खाली हुँदा ढल वा प्रदुषित पानी पस्न सक्ने सम्भावना रहेको छ । सङ्घीय खानेपानी तथा ढल व्यवस्थापन आयोजना भरतपुरका प्रमुख ई नारायणप्रसाद काफ्लेका अनुसार सर्वसाधारणकोमा पठाउने पानीमा क्लोरिन राखेर पठाउने गरिएको छ ।

स्रोतमा समस्या नभए पनि उपभोक्तासम्म पुग्दा पानी प्रदुषित नहोस् भन्न उच्च सावधानी अपनाइने गरेको उहाँले जानकारी दिनुभयो ।दुषित पानी पिउन वा खाना बनाउन प्रयोग गरिएमा विभिन्न किसिमका ब्याक्टेरिया, प्रोटोजोवा, भाइरस तथा अन्य जीवाणुले मानव शरीरमा प्रवेश पाउँछन्् र रोगहरू सार्दछन् । पानीको स्रोतमा जाँच गर्दा ‘कोलिफर्म’ ब्याक्टेरिया भेटिएमा उक्त पानी पिउनका लागि तथा खाना बनाउन उचित नहुने चिकित्सक बताउँछन् ।(रासस)

डोल्पा, २३ असार : हिमाली जिल्ला डोल्पामा टाइफाइडका बिरामी दिनप्रतिदिन बढ्न थालेका छन् । प्रत्येक दिन पाँचसम्म बिरामी उपचारका लागि आउने गरेको जिल्ला अस्पताल डोल्पाले जनाएको छ । एक सातायता टाइफाइडका बिरामी बढ्न थालेपछि जिल्ला अस्पतालका श्यया बिरामीले भरिभराउ भएका छन् । बिरामीको चाप बढ्दै गएका कारण १५ श्ययाको अस्पतालमा २१ सम्म बिरामी राखेर उपचार गराइरहेको जिल्ला अस्पताल डोल्पाका डा सिजन रावलले जानकारी दिनुभयो ।

एक महीनामै दुई पटक टाइफाइडको प्रकोप फैलिएपछि सबैका लागि चिन्ताको विषय बनेको छ । “अहिलेजस्तै पहिलोपटक प्रकोप फैलिँदा सूचना सन्देश प्रवाह तथा उपचारपछि नियन्त्रणमा आएको थियो, अहिले फेरि उस्तै प्रकोप बढेको छ”, रावलले भन्नुभयो, “यता प्रकोप बढ्दै जाँदा अस्पतालमा औषधिको अभाव हुनथालेको छ, आजभोलि जस्तै दिनप्रतिदिन बिरामी आउन थाले तीन दिनभित्र औषधि सकिन्छ ।”

ठुलीभेरी नगरपालिकामा पर्ने वडा नं २ र ३ का सर्वसाधारण धेरै उपचारका लागि आउने गरेको बताउँदै दुषित पानी प्रयोगका कारण दिनप्रतिदिन प्रकोप फैलिँदै गएको डा रावलको भनाइ छ । अस्पतालको क्षमताभन्दा धेरै बिरामी भर्ना गर्नुपरेपछि भुइँमा सुताएरै बिरामीको उपचार गरिरहेको अस्पतालले जनाएको छ ।

बिरामीको चापका कारण उपचारमा खटिएका स्वास्थकर्मी नै थला परेका छन् । ‘भाइरल’को रूपमै टाइफाइडको प्रकोप फैलिएपछि अस्पतालकै कर्मचारीसमेत बिरामी पर्न थालेको स्टाफ नर्स तारा बोहोराले बताउनुभयो । यार्सा ‘सिजन’ सकिएर यार्सा पाटनबाट मानिस फर्किएसँगै टाइफाइडका बिरामी बढेको जिल्ला अस्पतालले बताएको छ ।

प्रशासनले बोलायो आकस्मिक बैठक

भाइरलको रूपमा दिनप्रतिदिन टाइफाइडका बिरामी बढ्न थालेपछि जिल्ला प्रशासन कार्यालयले आकस्मिक बैठक राखेको छ । प्रकोप नियन्त्रणका लागि जिल्लास्थित सम्पूर्ण सरोकारवालासहितको बैठक राखिएको जिल्ला प्रशासन कार्यालयले जनाएको छ । बैठकमा स्वास्थ, खानेपानी, नागरिक समाज, सञ्चारलगायतका विभिन्न सङ्घसंस्थामा आवद्ध व्यक्तिलाई बोलाएर छलफल भइरहेको छ । रोग नियन्त्रणका लागि कुन–कुन निकायले के–कस्तो भूमिका खेल्ने भन्ने विषयलाई विशेष जोड दिइएको छ ।

यसअघि फैलिएको टाइफाइडको प्रकोप नियन्त्रणका लागि आपतकालीन बैठक राखिसकेको जिल्ला प्रशासन कार्यालयले आइतबार पनि आपतकालीन बैठक बोलाएको हो । बैठकमा दूषित पानीको प्रयोग रोक्न पानी शुद्धीकरण गरेर खानुपर्ने, सामान्य लक्षण देखिनेबित्तिकै उपचार गराउनुपर्ने, सूचना तथा सन्देश प्रवाह गर्नुपर्नेलगायतका कुरामा विशेष जोड दिइएको छ ।(रासस)

भद्रपुर, १९ असार – सर्पले डसेका विरामीका लागि झापा जिल्लामा सञ्चालित उपचार केन्द्रहरु साधनस्रोतले न्यून सुविधायुक्त भए पनि भरपर्दो बनेका छन् । झापाको मेचीनगर, कनकाई र दमक नगरपालिकामा तीन वटा सर्पदंश उपचार केन्द्र छन् । जहाँ सर्पले डसेका दुई हजारभन्दा बढी विरामीको वर्षेनी ज्यान बचाउने गरिएको छ ।

मेचीनगरको चारआलीस्थित नेपाली सेनाको श्रीनाथ गणमा रहेको सर्पदंश उपचार केन्द्र नेपालकै पुरानोमध्येको उपचार केन्द्र हो । सुरुमा सर्पले डसेका सैनिकको उपचार गर्न व्यारेकभित्रै खोलिएको यो केन्द्र वि.सं. २०६२ सालदेखि समुदायले सञ्चालन गर्दै आएको छ । सेनाकै प्राविधिकको सहयोगमा चल्दै आएको यस केन्द्रमा उपचारका लागि ताप्लेजुङ, पाँचथर, इलाम र भारतको दार्जीलिङदेखि सर्पदंशका विरामीको घुइँचो लाग्ने गरेको छ ।

चालु आर्थिक वर्षमा यहाँबाट एक हजार ४९० जनाले उपचार सेवा लिएको प्राविधिक ऋषिराम पोखरेल बताउनुहुन्छ ।
पश्चिम झापाको दमकमा नेपाल रेडक्रस सोसाइटीले सर्पदंश उपचार सेवा सञ्चालन गरेको एक दशकभन्दा बढी भयो । यहाँ चालू आर्थिक वर्षमा ८९० जना सर्पले डसेका विरामीले उपचार सेवा लिएको प्राविधिक खेम अधिकारीले जानकारी दिनुभयो । मध्य झापाको कनकाईमा सहारा नेपाल नामक गैरसरकारी संस्थाले सर्पदंशका विरामीका लागि तीन वर्ष अघिदेखि सुविधा सम्पन्न उपचार केन्द्र सञ्चालन गरिरहेको छ ।

कनकाई सहारा सर्पदंश उपचार केन्द्र सुरुंगामा विरामीको चाप केही कम छ । प्राविधिक सागर ढुङ्गेलका अनुसार चालु आवमा २५० जना सर्पले डसेका विरामीले यहाँबाट उपचार लिएका छन् । पूर्वी नेपालको तराईमा गोमन र करेत जस्ता अति विषालु सर्पको विगविगी हुने गरेको छ भने पहाडी भेगमा हरेउ र गुर्वे लगायतका विषालु सर्पले सर्वसाधारणलाई डस्ने गरेको छ । विषालु सर्पले डसेपछि बेलैमा उपचार केन्द्र नलगेमा विरामी मृत्युको मुखमा पुग्ने दमकका डा. अमृत पोखरेल बताउनुहुन्छ । कम विषालु र विष नभएका अन्य थुप्रै प्रजातिका सर्पहरुले पनि डसेपछि मानिसहरु अत्तालिएर उपचार केन्द्र पुग्ने गरेका छन् ।

गर्मी याममा प्राय सडकमा हिँड्दा, खेतबारीमा काम गर्दा, सुतेका बेला र दिसापिसाब गएका बेला सर्पले डस्ने गरेको पाइन्छ । विषालु सर्पले डसेका विरामीले ढिलो उपचार पाएमा पनि सर्पले डसेको अङ्ग काम नलाग्ने गरी जोखिम हुने गरेको चिकित्सकहरु बताउँछन् । सर्पदंशको सफल उपचार गरेर वर्षेनी दुई हजारभन्दा बढी सर्वसाधारणको ज्यान जोगाउने यस्ता उपचार केन्द्रहरुलाई साधनस्रोत र आधुनिक सुविधाले सम्पन्न तुल्याउन भने सरकारी निकायको ध्यान पुग्न नसकेको पत्रकार अर्जुन कार्की बताउनुहुन्छ ।

सबैभन्दा बढी विरामीको चाप हुने नेपाली सेनाको चारआलीस्थित श्रीनाथ गण परिसरमा सर्वसाधारणको चन्दा, स्थानीय तहका सरकारहरुको अनुदान र केही सांसदहरुको पहलमा विकास कोषबाट रु. ७५ लाखको लगानीमा भेन्टिलेटर सुविधासहितको आइसीयु कक्षका लागि भवन निर्माण गरिसकिएको छ । तर आइसीयु र भेन्टिलेटर सुविधाका लागि आग्रह गरिएको धेरै समय भइसक्दा समेत सरकारी तहबाट सहयोग नआएको छैन् ।(रासस)

हुम्ला, १६ असार – जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय हुम्लाको आयोजना र नेपाल रेडक्रस सोसाइटी सुर्खेत आँखा अस्पताल, सुर्खेतको प्राविधिक सहयोगमा हुम्ला जिल्लाभरि आँखा शिविर सम्पन्न भएको छ । शिविरमा ताजाकोटमा कूल चेकजाँच ८४८, शल्यक्रिया ७५ जना र चश्मा १५० जना, श्रीनगरमा कूल चेकजाँच ६४०, शल्यक्रिया ५१ जना र चश्मा १०० जना, सोरुकोट मुगुमा कूल चेकजाँच ५४०, शल्यक्रिया ४१ र चश्मा १५० जना, सर्केगाड हुम्लामा कूल चेकजाँच ४४०, शल्यक्रिया दुई जना र चश्मा १४८ र सिमिकोट हुम्लामा कूल चेकजाँच ८९२, शल्यक्रिया ६० र निःशुल्क चश्मा वितरण २५६ लाई गरेको जिल्ला रेडक्रस शाखा हुम्लाका मन्त्री छेपाल दोर्जे लामा र जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालयका निमित्त प्रमुख तुलसीप्रसाद अधिकारीले बताउनुभयो ।

सुर्खेत आँखा अस्पतालका डा शक्तिप्रसाद सुवेदी (मेडिकल डाइरेक्टर), प्रेम दीक्षित (वरिष्ठ नेत्र अधिकृत), विजय पाठक (नेत्र सहायक), सन्त शेर्पा (नेत्र सहायक), स्मृति आचार्य (नेत्र सहायक), आहाम तामाङ (नेत्र सहायक), दीपक कोइराला (नेत्र सहायक), सामाजिक विकास मन्त्रालय, सुर्खेतबाट चक्रबहादुर खड्कासमेतको टोलीले मुगुको सोरुकोट हुँदै हुम्लाको दक्षिणी भेग ताँजाकोट, श्रीनगर, सर्केगाड र सिमिकोटमा आँखा शिविर सम्पन्न गरेको थियो ।

यसैबीच जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय हुम्लाको आयोजनामा ज्येष्ठ नागरिक सम्मान कार्यक्रममा सिमिकोट गाउँपालिकाको वडा नंं ५ र ६ का ३५ जना ज्येष्ठ नागरिकलाई कम्बल, लठ्ठी, सल वितरण गरी दोसल्ला ओढाइ सम्मान गरिएको थियो । प्रमुख जिल्ला अधिकारी धोलकराज ढकाल, जिल्ला समन्वय समिति प्रमुख दानबहादुर रावत, सिमिकोट गाउँपालिकाका अध्यक्ष पदमबहादुर लामा, उपाध्यक्ष बली रावत, कोष तथा लेखा नियन्त्रण कार्यालयका प्रमुख राजन रेग्मीसमेतले उक्त सामान वितरण गर्नुभएको थियो । ७० वर्षदेखि माथिका वृद्धवृद्धालाई सम्मान गरिएको उक्त कार्यक्रम जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालयका निमित्त प्रमुख तुलसीप्रसाद अधिकारीको अध्यक्षतामा सम्पन्न भएको थियो ।(रासस)

बेझाड, १६ असार  – रामपुर नगरपालिका–५ मटेरी बस्ने हरिकला रेग्मीले मेडिकलका औषधिमा धेरै रकम खर्च गर्नुभयो । उहाँलाई लामो समयदेखि ग्याष्ट्रिक, पेट दुख्ने, खाना खान पटक्कै मन नलाग्ने समस्याले पिरोलेको थियो ।
यी समस्याका लागि पटक पटक निजी मेडिकल, अस्पतालमा धाउनुभयो, धेरै रकम खर्चिनुभयो, तर बेथा पीडा भने निको होलाभन्दा उस्तै रह्यो । “सञ्चो होला भनेर मेडिकलमा गएर औषधि ल्याएर खान थालेको झन बेथा बल्झिन थाल्यो”, उहाँले भन्नुभयो । छ महीना अघिदेखि उहाँले आयुर्वेदिक औषधि नियमित रुपमा सेवन गर्दै आउनुभएको छ ।

“आयुर्वेदिक औषधालयमा गएर स्वास्थ्यकर्मीसँग जाँच गराएर नियमित औषधि खाएपछि बेथा ठीक हुँदै गएको छ, मेडिकलको औषधि प्रयोग गर्न छाडे”, रेग्मीले भन्नुभयो । उहाँले अहिले बेला बेलामा आयुर्वेदिक औषधालय गएर स्वास्थ्य जाँच, औषधि खाने गर्नुहुन्छ । देवका ढकाल पनि पेट दुख्ने समस्याले धेरै ठाउँमा उपचार गराउन पुग्नुभयो ।

मेडिकलको औषधि सेवनले निको होलाभन्दा झन बेथा बढ्दै जान थालेपछि उहाँ पनि आयुर्वेदिक औषधालय अहिले धाउन थाल्नुभएको छ । “आयुर्वेदिक औषधि खाएर शरीरलाई ठीक पनि भएको छ, अहिले त तन्दरुस्त छु, पेट दुख्ने समस्या पनि कम हुँदै गएको छ, औषधोपचार सेवा सबै निःशुल्क पाइने रहेछ”, उहाँले भन्नुभयो । अहिले पाल्पाको रामपुर आयुर्वेदिक औषधालयमा सेवा लिनेको चाप बढ्दो छ । पेट, ग्याष्ट्रिक, खाना मन नलाग्ने, गानोगोलाजस्ता समस्या लिएर बिरामी अस्पतालमा जाने गरेको पाइएको छ ।

रामपुर औषाधालयमा दैनिक २५ देखि ३५ सम्म बिरामीले सेवा लिँदै आइरहेको वरिष्ठ कविराज चेमनप्रकाश पोखरेलले बताउनुभयो । उहाँका अनुसार एक महीनामा ३५० को हाराहारीमा बिरामीले सेवा लिएका छन् । नेपाल सरकारको विभागबाट सिफारिस गरिएका ९५ प्रकारका औषधिमध्ये यस औषधालयबाट २३ प्रकारका औषधि पाइन्छ ।
सेवा लिन आउनेमध्ये अधिकांश बिरामी पेटसम्बन्धी समस्या लिएर आउने गरेका छन् ।

यस औषधालयमा सेवा लिनेमध्ये बढी महिला छन् । विभिन्न जडीबुटीबाट उत्पादित औषधि भएकाले पनि हिजोआज आयुर्वेदिक औषधि प्रयोगकर्ता बढ्दै गएका हुन् । पाल्पा आयुर्वेद स्वास्थ्य केन्द्रका निमित्त प्रमुख माधवप्रसाद बस्यालले तानसेनमा रहेको कार्यालय र विभिन्न क्लिनिकबाट जिल्लभरमा चालू आर्थिक वर्षमा ३३ हजार ६२३ ले आयुर्वेदिक सेवा लिएको जानकारी दिनुभयो । पाखनबेद, तुलसी, बेल, यार्सागुम्बा, टिमुर, ज्वानो, लसुन, हर्रोबर्रो, अमला, सिलाजितलगायतका विभिन्न वनस्पति वस्तु मिसाएर बनाइएको औषधि स्वास्थ्यका लागि हित मानिन्छ ।(रासस)

काठमाडौँ, १४ असार – विकासोन्मुख देशका महिलामा पाठेघरको क्यान्सर धेरै देखिने गरेको पाइएको छ । नेपाल प्रहरी श्रीमती सङ्घ, नेपाल प्रहरी अस्पतालको आयोजना तथा टोखा नगरपालिकाको सहकार्यमा आज यहाँ आयोजित ‘महिलामा हुन सक्ने क्यान्सरसम्बन्धी जनचेतनामूलक कार्यक्रम तथा निःशुल्क स्वास्थ्य जाँच’का वक्ताले अल्पविकसित मुलुकका महिलामा पाठेघरको क्यान्सर धेरै हुने गरेको जानकारी दिइएको हो ।

कार्यक्रममा नेपाल प्रहरी श्रीमती सङ्घका अध्यक्ष प्रमिला खनालले नेपालमा वर्षेनी क्यान्सरका कारण हजारौँ महिलाले अकालमा ज्यान गुमाउनुपरेको बताउँदै उक्त रोगबाट बच्न श्रीमती सङ्घले जनचेतनामूलक तथा निःशुल्क स्वास्थ्य जाँचको कार्यक्रम सञ्चालन गरेको बताउनुभयो ।

“पाठेघरको क्यान्सरबारे आम महिलामा जनचेतनामूलक कार्यक्रम सञ्चालन गर्नुपर्ने आवश्यक छ,«”–उहाँले भन्नुभयो । अध्यक्ष खनालले अपराध रोकथाम र सामाजिक सुरक्षा अभिवृद्धिमा नेपाल प्रहरी श्रीमती सङ्घले नेपाल प्रहरीसँगको सहकार्यमा समुदायलक्षित कार्यक्रम सञ्चालन गरेको जानकारी दिनुभयो । टोखा नगरपालिकाका प्रमुख प्रकाश अधिकारीले महिलामा हुने विभिन्न प्रकृतिका रोगको उपचारका लागि नगरपालिकाले सङ्घ संस्थाको सहकार्यमा कार्यक्रम सञ्चालन गर्दै आएको जानकारी दिनुभयो ।

“जनताको स्वास्थ्यलाई मध्यनजर गर्दै नगरपालिकाले चाँडै नै नगरस्तरीय अस्पताल सञ्चालन गर्न लागेको छ,”–उहाँले भन्नुभयो ।  नगरपालिकाका उपप्रमुख ज्ञानमाया डङ्गोलले महिलामा पाठेघर क्यान्सरको समस्या व्यापक रुपमा देखिँदै गएकाले उक्त कार्यक्रम सञ्चालन गरिएको जानकारी दिनुभयो । “महिलाले आफूमा भएको समस्या चिकित्सकका माझ खुलस्त रुपमा राख्नुहोस्,”–उहाँले भन्नुभयो ।

विश्वमा पाँच लाख २८ हजार महिलामा पाठेघरको क्यान्सर देखिएकोमा ८० प्रतिशत अविकसित मुलुकका महिला रहेको नेपाल प्रहरी अस्पतालका प्रहरी नायब महानिरीक्षक आशा सिंहले जानकारी दिनुभयो । सानो उमेरमा विवाह, यौन व्यवसायमा लाग्ने, बढी मात्रामा मादक पदार्थ सेवन गर्ने महिलामा धेरै पाठेघरको क्यान्सर हुने गरेको सिंहले बताउनुभयो । (रासस)

सप्तरी, १३ असार  : सप्तरीको सप्तकोशी नगरपालिकामा पनि डेङ्गु सङ्क्रमण देखिएको छ । सप्तकोशी नगरपालिका–२ की २६ वर्षीया अनिता राजधामीको कञ्चनपुरस्थित प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्रमा रगत परीक्षण गर्दा डेङ्गुको सङ्क्रमण देखिएको हो । निरन्तर आएको ज्वरो कम नभएपछि स्वास्थ्य केन्द्रमा जाँच गर्दा राजधामीमा डेङ्गुको सङ्क्रमण देखिएको कञ्चनरुप नगरपालिकाका स्वास्थ्य शाखा प्रमुख डम्बर गुप्ताले बताउनुभयो । उहाँकी दिदी धरानमा बसोबास गर्ने भएकाले उतैबाट सङ्क्रमण आएको हुनसक्ने आशङ्का गरिएको छ ।

यसअघि असार ४ गते कञ्चनरूप नगरपालिका–६ जमुवाका २७ वर्षीय रमाकान्त चौधरीमा डेङ्गु रोगको सङ्क्रमण देखिएको थियो । उनका दाजु ३२ वर्षीय देवकान्त चौधरी डेङ्गु रोगले सङ्क्रमित भई उपचारका लागि धरानस्थित विपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानमा उपचाररत रहेका बेला घर फर्किएका रमाकान्तको परीक्षण गर्दा रमाकान्तमा समेत सङ्क्रमण फेला परेको स्वास्थ्य शाखा प्रमुख गुप्ताले जानकारी दिनुभयो ।दुवै दाजुभाइ धरानमा फलामको ग्रिल बनाउने मजदुर हुन् । रमाकान्तको असार ५ गतेदेखि कोशी अञ्चल अस्पताल विराटनगरमा उपचार भइरहेको छ ।

डेङ्गुको सङ्क्रमण फेला परेपछि कञ्चनरुप र सप्तकोशी दुवै नगरपालिकामा उच्च सतर्कता अपनाइएको छ । कञ्चनरुप नगरपालिकाको स्वास्थ्यकर्मीको टोलीले विभिन्न वडामा गई ज्वरो आएका ३१ बिरामीको रगत परीक्षण गरेको छ । डेङ्गु रोग फैलिन नदिन नगरपालिकाले जनचेतनामूलक कार्यक्रम शुरु गरेको जनाएको छ ।

स्थानीय एफएम रेडियोबाट सचेतनामूलक सन्देश प्रसारण, घर वरिपरि सरसफाइ, पानी जम्ने खाल्डाखुल्डी पुर्ने र पानी जमिरहने ठाउँमा मट्टितेल छर्केर लामखुट्टेका लार्भा नष्ट गर्ने अभियान शुरु गरिएको कञ्चनरुप नगरपालिकाका प्रमुख वसन्त मिश्रले बताउनुभयो । नगरपालिकाले डेङ्गु रोग, यसका लक्षण र बच्ने उपायका विषयमा जानकारी दिन स्वयंसेविका परिचालन गरेको छ । कञ्चनरुप नगरपालिकासँग डेङ्गु परीक्षण गर्ने किट सकिएको जानकारी दिनुहुँदै स्वास्थ्य शाखा संयोजक गुप्ताले इमिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखा काठमाडौँ टेकुमा किटको माग गरिएको जानकारी दिनुभयो ।(रासस)

गौशाला, १० असार  – गर्मीका कारण महोत्तरी जिल्ला अस्पताल जलेश्वरमा सर्पले टोकेको बिरामीको सङ्ख्या बढ्दै गएको छ । जिल्ला अस्पताल जलेश्वरका डा मृत्युञ्जयकुमार ठाकुरका अनुसार फाटफुट आउने गरेकोमा हाल दैनिक आठदेखि १० जनासम्म सर्पले टोकेका बिरामी उपचारका लागि आउने गरेका छन् । अत्यधिक गर्मीका कारण सर्प बाहिर निस्केर खेतबारी, सडक र कच्ची घरमा सर्वसाधारणलाई टोक्ने गरेकाले बिरामी बढेका हुन् । डा ठाकुरका अनुसार अस्पताल आउनेमध्ये बढीलाई विषरहित सर्प र केही मात्रै विषालु सर्पले टोकेको बिरामी आउने गरेको बताउनुभयो ।

अहिले महोत्तरीको १० नगरपालिका र पाँच गाउँपालिकाका विभिन्न गाउँठाउँमा सर्पको बिगबिगी देखिएको स्थानीयवासीले बताएका छन् । अस्पतालमा भारतको विभिन्न ठाउँठाउँबाट पनि सर्पले टोकेका बिरामी उपचारको लागि आउने गरेको अस्पतालका प्रमुख डा राजीव झाले बताउनुभयो । महोत्तरीमा देखा पर्नेमा विषरहितमा ढोरिया, हरहरा र विषालुमा सबैतिर सजिलै भेटिने करेत र गोमन सप छन् ।(रासस)

बाँके, १० असार : कुष्ठरोग नियन्त्रण प्रभावकारी बनाउन सरकारले नयाँ अभियान अघि सारेको छ । देशका विभिन्न जिल्लामा नमूनाका रूपमा कार्यान्वयनमा आएको उक्त अभियान यस वर्षदेखि बाँके र बर्दियामा पनि सञ्चालन भएको छ । कुष्ठरोग नियन्त्रणका लागि सरकारले वर्षौँदेखि ठूलो रकम खर्चिँदै आए पनि सङ्क्रमितको दर निरन्तर उस्तै देखिएपछि नयाँ अभियान थालिएको अभियानमा प्राविधिक सहयोग गरिरहेको अन्तर्राष्ट्रिय गैरसरकारी संस्था, दामियन फाउण्डेशनका नेपाल प्रतिनिधि डा सुशील कोइरालाले जानकारी दिनुभयो ।

“पूर्वका तीन जिल्लाबाट पाइलट प्रोजेक्टका रूपमा शुरु भएको यो परियोजना यस वर्षदेखि बाँके र बर्दियामा पनि कार्यान्वयनमा आएको हो”, क्षय÷कुष्ठरोगका क्षेत्रमा क्रियाशीलसमेत रहनुभएका दामियन फाउण्डेशनका प्रतिनिधि डा कोइरालाले भन्नुभयो, “यो नयाँ अभ्यासले कुष्ठरोग पूर्णतः नियन्त्रणमा आउने विश्वास लिइएको छ ।” डा कोइरालाका अनुसार, तराईका जिल्लामा कुष्ठरोगको समस्या निरन्तर देखापरेपछि सरकारले नयाँ ढङ्गले सोचेको हो ।

यसअनुसार, सङ्क्रमितसँग नियमित सम्पर्कमा आउने कम्तीमा ३० जनालाई औषधि खुवाइनेछ । यसमा परिवारका सबै सदस्य, विद्यार्थी भए साथी, शिक्षक र छिमेकी परिवारका सबै सदस्य हुनेछन् । “सातामा २० घण्टाभन्दा बढी समय सङ्क्रमितसँग बिताउने जो कसैलाई पनि यो औषधि अनिवार्य गरिएको छ”, बाँकेमा स्वास्थ्य एकाइलाई प्राविधिक सहयोग गरिरहेको टिबी नेपालका क्लिनिक इन्चार्ज हिक्मत खड्काले भन्नुभयो, “त्यसका लागि संवेदनशील विधि अपनाइएको छ, यो विधि प्रभावकारी हुनेमा हामी पनि विश्वस्त छौँ ।”

बिरामीले नियमित औषधि खाएर ठीक भए पनि उसको सम्पर्कमा रहेको अर्को व्यक्तिमा सङ्क्रमणको आशङ्काले सरकारले रिफाम्पिसिन नामक औषधि खुवाउने भएको हो । “बर्दियामा शुरु भइसकेको छ”, खड्काले भन्नुभयो, “बाँकेमा यसैसाताबाट यो अभियान शुरु हुँदैछ ।” बाँकेमा ४०० बढी मूल बिरामीको सम्पर्कमा रहने थप ३० जनालाई औषधि खुवाइने छ । जिल्लास्थित स्वास्थ्यकर्मी र गाउँटोलका महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविकामार्फत २०७३ साउनयता उपचारमा रहेका सबै बिरामी तथा उनको सम्पर्कमा रहेका कम्तीमा ३० जनालाई औषधि खुवाउने अभियान शुरु गर्न लागिएको हो । त्यस हिसाबले बाँकेमा मात्रै १२ हजार बढीलाई यस वर्ष औषधि खुवाइनेछ ।

सोही अभियानअन्तर्गत कोहलपुर वडा नं १४ र १५ का स्वास्थ्यकर्मी तथा महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविकालाई टिबी नेपाल र दामियन फाउण्डेशनले अभिमुखीकरण गरिसकेको छ । “अब स्वास्थ्यकर्मी र स्वयंसेविकाले घरघर पुगेर बिरामी र उनको सम्पर्कमा रहनेलाई औषधि खुवाउनुहुनेछ”, खड्काले भन्नुभयो । घरदैलोमै गएर दिइने सेवाका कारण क्षय÷कुष्ठरोगका नयाँ बिरामी पनि पहिचान हुने विश्वास अभियानले लिएको छ । “औषधिले कुनै ‘साइड इफेक्ट’ पनि नपर्ने भएकाले गर्भवती महिलाबाहेक सबैले औषधि खान सक्नुहुनेछ”, डा कोइरालाले भन्नुभयो, “यो अभियानले स्वास्थ्यकर्मीलाई जागरुक बनाउने काम पनि गर्नेछ ।”

बिरामीलाई गोप्य राखेर औषधि खुवाउने अभियान चलाइने स्वास्थ्यचौकी शम्शेरगञ्जले जनाएको छ । कोहलपुर १४ र १५ को केन्द्रका रूपमा रहेको शम्शेरगञ्जबाट २०७३ यता १६ ले कुष्ठरोगको उपचार गराइरहेका छन् । मुलुकभर प्रति १० हजारमा एक जनामा कुष्ठरोगको सङ्क्रमण देखिए पनि तराईमा समस्या बढी रहेको सरकारी तथ्याङ्कले जनाएको छ ।“वर्षेनी तीन हजारको सङ्ख्या नघटेपछि अभियानको प्रभावकारिता खोजिएको हो”, क्षय तथा कुष्ठरोगका क्षेत्रमा कार्यरत टिबी नेपालका क्लिनिक इन्चार्ज खड्काले भन्नुभयो । नेपाल सरकारले निजी क्षेत्रसँगको साझेदारीमा अभियान सञ्चालन गरेको हो ।(रासस)

जाजरकोट, ८ असार  : दुई हप्तादेखि टाइफाइड र ज्वरोको बिरामीको सङ्ख्या बढेपनि डोल्पा अस्पतालमा औषधि नहुँदा समस्या भएको छ । टाइफाइड जाँच गर्नका लागि आवश्यक पर्ने किट ( हुइडल पेष्ट रियाजेन्ट) नहुँदा समस्या उत्पन्न भएको हो । पाँच दिनदेखि यो औषधि अभाव हुँदा अस्पतालमा आएका बिरामीको उपचारमा चुनौती थपिएको डा सिजन रावलले बताउनुभयो । मौसम परिवर्तनसँगै डोल्पामा बिरामी बढे पनि टाइफाइड पत्ता लगाउने किट (औषधि) नै नहुँदा समस्या भएपछि अनुमानका आधारमा उपचार गर्न बाध्य भएको डा रावलले बताउनुभयो ।

यातायात र हवाई यातायातको सहज पहुँच नभएको डोल्पामा औषधिको आपूर्तिमा ढिलासुस्ती गर्दा धेरै बिरामी निजी औषधि पसलमा उपचार गर्न बाध्य भएका छन् । अस्पताल प्रशासनले औषधि अभाव भएको जानकारी प्रदेश सरकारलाई गराए पनि माग पूर्ति नभएको बताएको छ । डोल्पा अस्पताल प्रदेशमातहतमा रहेकाले कुनै पनि कुरा अभाव भएमा पूर्ति गर्ने जिम्मा प्रदेश सरकारको रहेको छ ।

त्यस्तै दुई जना चिकित्सकको दरबन्दी भएको डोल्पा अस्पतालमा एक जनाले मात्र काम गरिरहेका छन् । करारमा एक चिकित्सक कार्यरत छन् । अस्पतालमा डिजिटल एक्सरेसमेत नहुँदा पुरानो एक्सरेबाट काम सञ्चालन हुँदैआएको छ । त्यस्तै बिरामीलाई दिइने अक्सिजनसमेत नहुँदा दैनिक समस्या उत्पन्न भएको छ । जीर्ण भवनमा उपचार गर्दा समस्या हुँदै आएको छ । अस्पताल निर्माणका लागि विस्तृत परियोजना प्रतिवेदन तयार भए पनि अहिलेसम्म बोलपत्र आह्वान हुन सकेको छैन ।(रासस)

ताप्लेजुङ, ८ असार  : समिट लघुवित्त वित्तीय संस्थाद्वारा ताप्लेजुङमा आयोजित एकदिने निःशुल्क स्वास्थ्य शिविरबाट ४०० बढीले स्वास्थ्य सेवा लिएका छन् । ग्रामीण क्षेत्रमा बसोबास गर्ने निम्न आयस्तरका परिवारलाई लक्षित गरी शनिबार सदरमुकाम फुङलिङमा आयोजना गरिएको शिविरमा ४२२ जनाले निःशुल्क सेवा लिएका हुन् ।

शिविरमा आँखा र कानका ३१२ जना साथै ११० महिलाले स्त्रीरोगसम्बन्धी जाँच तथा उपचार सेवा लिएको आयोजक संस्थाका विभागीय प्रमुख भोजराज फुयाँलले जानकारी दिनुभयो । उक्त शिविर दृष्टि आँखा अस्पताल र अञ्जली हस्पिटल प्रालि बिर्तामोडको प्राविधिक सहयोगमा आयोजना गरिएको हो ।

शिविरमा निःशुल्क स्वास्थ्य जाँच र भिडियो एक्स–रे गरिनुका साथै औषधि साथै चस्मा निःशुल्क वितरण गरिएको बताइएको छ । ग्रामीण क्षेत्रमा रहेका पिछडिएका र निम्न आयस्तर भएकालाई सहयोग पुगोस् भन्ने उद्देश्यले यस प्रकारका शिविर सञ्चालन गर्दै आएको संस्थाका कार्यकारी प्रमुख देवेन्द्रबहादुर बस्नेतले बताउनुभयो ।(रासस)

हेटौँडा, ७ असार  – मकवानपुरको मनहरी गाउँपालिकाको दुई वटा वडामा झाडाबान्ताको प्रकोप फैलिएको छ । गाउँपालिकाको ८ र ९ नम्बरको सिमपानी तथा ज्यामिरे क्षेत्रमा एक हप्तादेखि झाडाबान्ता फैलिएको हो । वडा नम्बर ९ मा एक साताअघि केही व्यक्तिलाई सामान्य पखालाको समस्या देखिएको र त्यसको केही समयपछि ८ र ९ नम्बर वडामा क्रमिक रुपमा बिरामीको सङ्ख्या वृद्धि भएपछि प्रकोपको रुप लिएको प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्र मनहरीका बरिष्ठ स्वास्थ्य सहायक शिवराम बानियाँले बताउनुभयो ।

हाल दैनिक रुपमा २५ जनाभन्दा बढी बिरामी उपचारको लागि प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्र मनहरी आउने गरेको उहाँले जानकारी दिनुभयो । तीमध्ये दैनिक रुपमा सात जनाभन्दा बढी सिकिस्त बिरामी आउने गरेको र तिनीहरुलाई सूईबाट औषधि दिनुपरेको बानियाँले बताउनुभयो । प्रकोपलाई नियन्त्रणमा लिन गाउँपालिकाले रोगको पहिचानको लागि पानीको नमूना सङ्कलन गरी खाद्य प्रयोगशाला हेटाँैडामा पठाइएको प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्र मनहरीले जनाएको छ । बिरामीको दिसाको नमूना सङ्कलन गरी रोगको पहिचान गरिने उहाँले बताउनुभयो ।

सुख्खायामको समय भएकाले पानीको मुहान सुक्ने र जीवजन्तुहरु पानीको खोजीमा जाँदा जीवजन्तुबाट किटाणु सरी झाडावान्ता फैलिएको हुनसक्ने बानियाँको भनाइ छ । नियन्त्रणका लागि प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्रले विभिन्न किसिम औषधि निःशुल्क रुपमा वितरण गरिरहेको जनाइएको छ ।(रासस)

सुर्खेत, ७ असार  – सात महिनादेखि बे्रन ट्यमुरको समस्याले थलिएकी दैलेखकी एक महिलाले उपचारमा सहयोग गर्न अपिल गर्नुभएको छ । दैलेख महाबु गाउँपालिका–१ की ३० वर्षीया विनिता शर्माले ब्रेन ट्युमरको शल्यक्रिया गर्दा जायजेथा सकिएको भन्दै थप उपचारका लागि सहयोग गर्न अपिल गर्नुभएको हो । उहाँ शल्यक्रियापछि दृष्टिविहीन बन्नुभएको छ । सुर्खेतमा पत्रकार सम्मेलनको आयोजना गर्दै शर्माका परिवारले आर्थिक अभावकै कारण थप उपचार हुन नसकेको बताएका छन् ।

विनिताका पति निरक शर्माले गलत औषधिका कारण दृष्टिविहीन बन्नुपरेको आरोप लगाउनुभयो ।
गत मङ्सीरमा सिजी अस्पतालमा विनिताको शल्यक्रिया गरिएको थियो । ‘‘शल्यक्रियापछि थप स्वास्थ्य समस्या बल्झियो, उपचार गर्दा करीब रु १० लाख सकियो’’, विनिताका पति निरकले भन्नुभयो, ‘‘उपचारमा लागेको ऋण तिर्न जग्गा जमीनसमेत बेच्यौं, अहिले कोठा भाडामा बस्नुपरेको छ ।’’

टाउको दुखिरहने समस्या भएपछि विनितालाई गत वर्ष दैलेखबाट सुर्खेतको देउती अस्पतालमा उपचारका लागि ल्याइएको थियो । अस्पतालले उपचार नहुने भनेपछि काठमाडौँको सिजी अस्पताल लगिएको हो । शर्मा परिवारले उपचारमा लागि थुप्रै पटक प्रदेश सरकार र महाबु गाउँपालिकासँग अनुरोध गर्दा पनि कुनै सहयोग नपाएको गुनासो गरेको छ । विनिताको उपचारमा सहयोग गर्न इच्छुक व्यक्तिलाई मोबाइल नम्बर ९८४८१३३३८३ मा सम्पर्क गर्न परिवारले आग्रह गरेको छ ।(रासस)

चितवन, ४ असार  – आँखाको रोग लागेको थाहा नपाएर र परिवारका मानिसले बेवास्ता गर्दा समुदायमा ठूलो सङ्ख्यामा बालबालिका र वृद्धवृद्धा रोग पालेर बस्न बाध्य रहेका छन् । यी दुवै उमेर समूहलाई अस्पतालसम्म पु¥याउन सहयोगी चाहिने भएकाले उपचारमा कठिनाइ भएको बताइएको छ । तीन दशकदेखि आँखा उपचारमा सक्रिय भरतपुर आँखा अस्पतालका चिफ मेडिकल डाइरेक्टर प्रा डा रघुनन्दन बैन्जु बालबालिकासँगै वृद्धवृद्धामा समस्या रहेको बताउनुहुन्छ । बालबालिका बोल्न सक्ने भए पछि एक पटक आँखा जाँच गराउनुपर्ने उहाँको सुझाव छ ।

सात वर्षभित्रमा समस्या पहिचान भएमा जीवनभर आँखा धमिलो बनाएर बस्नु नपर्ने उहाँले बताउनुभयो । चिकित्सकको भनाइमा यस्तो समस्या ग्रामीण क्षेत्रमा चार प्रतिशत र शहरी क्षेत्रमा १० प्रतिशतसम्म देखिने गरेको छ । छड्के आँखाको समस्या पनि केही हदसम्म चस्माले समाधान गर्न सकिने उहाँले जानकारी दिनुभयो । एउटा आँखा हत्केलाले छोपेर पालैपालो आँखा परीक्षण गर्न पनि उहाँले सुझाउनुभयो ।

मधुमेह र उच्च रक्तचाप भएकाले समय समयमा आँखाको परीक्षण गर्नुपर्ने हुन्छ । ४० वर्ष उमेर पुगेपछि त्यस्ता बिरामीको पर्दामा खराबी हुनसक्ने भएकाले समय समयमा परीक्षण गर्न चिकित्सकको सुझाव छ । सामान्यतया मानिसले शरीरको रक्तचाप नाप्ने गरेको भए पनि आँखाको नाप्ने प्रचलन कम छ । समय समयमा आँखाको चाप नाप गरेमा समयमानै समस्या पहिचान गर्न सकिने छ । डा बैन्जुले ६० वर्ष कटेपछि सबैले आँखाको परीक्षण गर्नुपर्छ भन्नुभयो । सामान्यतया मानिसलाई उमेर पाको भएसँगै आँखामा समस्या उमेरकै कारण भएको भान हुने गर्दछ तर डा बैन्जु उमेरसँगै हुने मोतियाबिन्दु शल्यक्रिया गरेर पूर्ववत् अवस्थामा फर्काउन सकिने बताउनुहुन्छ ।

जलबिन्दु देखिएमा त्यस्ता बिरामीलाई समस्या थपिनबाट रोक्न सकिने उहाँको भनाइ थियो । यसका लागि समयमा नै अस्पताल पुग्नुपर्दछ । अस्पतालका सूचना अधिकारी रमेश घिमिरे नियमितरुपमा शिविरमार्फत सेवा गरिरहेको भए पनि अपुग भएको बताउनुहुन्छ । अस्पतालले हरेक वर्ष चितवनसहित सात जिल्लाका एक लाख ५० हजार बालबालिकालाई विद्यालयमा नै पुगेर आँखाको परीक्षण गर्ने गरेको घिमिरेको भनाइ छ ।

छ प्रतिशत हाराहारी बालबालिकामा समस्या देखिने गरेको छ । अस्पतालले एक दिने शिविरमार्फत २० हजार र शल्यक्रिया शिविरमार्फत १५ हजार बिरामीको आँखाको परीक्षण र शल्यक्रिया गर्दै आएको छ । यस अस्पताल र सेवा केन्द्रमार्फत हरेक वर्ष एक लाख ७० हजार हाराहारीको आँखा परीक्षण गर्ने गरेको घिमिरेले जानकारी दिनुभयो । अस्पतालका प्रशासक दयाशङ्कर चौधरी मुख्य अस्पताल, सेवा केन्द्र र शिविरमार्फत सेवा पु¥याइरहेको भए पनि जनचेतनाको कमीका कारण रोग पालेर बस्नेको सङ्ख्या धेरै रहेको बताउनुहुन्छ ।

शिविरमा लिइएको तथ्याङ्कको आधारमा ग्रामीण क्षेत्रमा रोग लिएर बस्नेको सङ्ख्या बढी रहेको उहाँको भनाइ छ ।आँखा अस्पताल सञ्चालन गर्दै आएको नेपाल नेत्रज्योति सङ्घका सभापति कृष्णराज धरेल स्थानीय तहले समन्वय र आवश्यक सहयोग गरेमा गाउँ गाउँमा शिविरमार्फत उपचार गराउन सकिने बताउनुहुन्छ । स्थानीय तहका जनप्रतिनिधिलाई बजेट विनियोजन गरी अभियानको रुपमा गाउँगाउँमा पुगेर उपचार गर्न अस्पतालले प्रस्तावसमेत गरेको धरेलले जानकारी दिनुभयो ।(रासस)

दमौली, ४ असार  – बढ्दो गर्मीसँगै तनहुँको दमौलीमा बिरामीको सङ्ख्या वृद्धि भएको छ । मौसम परिवर्तनसँगै ज्वरो, टाइफाइड, झाडापखालाका बिरामी बढेका हुन् । गर्मी बढेसँगै सदरमुकाम दमौलीस्थित दमौली अस्पतालमा बिरामी चाप बढेको छ । यसअघि दैनिक ४०–५० बिरामी स्वास्थ्य परीक्षणका लागि आउने गरेकोमा अहिले २०० सम्म बिरामी आउने गरेको अस्पतालका मेडिकल अधिकृत सजना पौडेलले जानकारी दिनुभयो ।

पौडेलले भन्नुभयो, “गर्मी बढेसँगै अस्पतालमा बिरामीको चाप अत्यधिक छ । बिरामीको चाप बढेसँगै व्यवस्थापनमा समस्या भएको छ ।” पौडेलका अनुसार गत वर्षभन्दा यस वर्ष गर्मीका कारण बिरामीको सङ्ख्या बढेको छ । अस्पतालमा विशेषगरी दमौली, चापाघाट, शेवर, झापुटार, काँहुशिवपुरलगायतका क्षेत्रबाट बिरामी स्वास्थ्य परीक्षणका लागि आउने गरेका छन् । अस्पताल पुग्ने बिरामीमध्ये महिला तथा बालबालिका बढी रहेको अस्पताल प्रशासनले जनाएको छ ।गर्मी बढेसँगै खानपानमा ध्यान पु¥याउनुपर्ने मेडिकल अधिकृत पौडेलले सुझाव दिनुभयो ।

उहाँले भन्नुभयो, “खानेकुरा खाने बेलामा राम्रोसँग हात धोएर मात्रै खानुपर्छ । पर्याप्त स्वच्छ पानी पिउने गर्दा ज्वरो र झाडापखालाबाट बच्न सकिन्छ ।” दमौली अस्पतालमा बिरामी सङ्ख्या बढेसँगै व्यवस्थापनमा समस्या भएको व्यास नगरपालिका–७ कलेस्तीका चित्रबहादुर क्षेत्रीले गुनासो गर्नुभयो । क्षेत्रीले भन्नुभयो, “बिरामी भएर स्वास्थ्य परीक्षणका लागि आउँदा झन पीडा थपिने अवस्था सिर्जना भएको छ ।”(रासस)

गलकोट, १ असार  : धवलागिरि अञ्चल अस्पताल बागलुङले निःशुल्क हाइड्रोसिलको उपचार शुरु गरेको छ । अस्पतालले यस अगाडि न्यूनतम शुल्कमा हाइड्रोसिलको परामर्श शल्यक्रिया तथा उपाचार प्रदान गर्ने भने पनि चिकित्सकको अभावमा गर्न सकेको थिएन । हाल चिकित्सकहरुको आगमनसँगै निःशुल्क हाइड्रोसिलको शल्यक्रियासम्मको सेवा शुरु गरिएको अस्पतालले जनाएको छ ।

हात्तीपाइले रोगको जीवाणु शरीरमा प्रवेश गरेपछि पुरुषको शरीरको अण्डकोष सुन्निने, रातो हुने र पानी जम्ने अवस्थालाई हाइड्रोसिलको निदान आवश्यक रहेको अञ्चल अस्पतालका मेडिकल सुपरिटेण्डेन डा सागरकुमार राजभण्डारीले बताउनुभयो । “हाइड्रोसिलको शल्यक्रियाका लागि सर्जन तथा एनेस्थेसिया चिकित्सकको अभावका कारण जनताले पैसा तिर्दासमेत सेवा लिन पाएका थिएनन्”, राजभण्डारीले भन्नुभयो, “अहिले सर्जन तथा एनेस्थेसियाका चिकित्सकको आगमनसँगै हाइड्रोसिलको शल्यक्रिया शुरु भएको हो ।”

रोग लुकाउने तथा सरकारी अस्पतालमा उपचारका लागि नआउने हाइड्रोसिलका रोगीलाई आकर्षण गर्नका लागि सचेतना अभियान आवश्यक रहेको डा राजभण्डारीले बताउनुभयो । राजभण्डारीका अनुसार निजी अस्पतालमा हाइड्रोसिलको शल्यक्रिया गर्दा रु सातदेखि १० हजार खर्च लाग्छ । “हाइड्रोसिल सामान्य प्रकारको रोग हो, तर हेलचेक्र्याइँ गर्दा ठूलो रुप लिन सक्छ”, सर्जन डा आकाश चित्रकारले भन्नुभयो, “निःशुल्क शल्यक्रिया, औषधि तथा परामर्शका लागि रोग पाल्नुपर्ने अवस्थाको अन्त्य भएको छ ।”

पछिल्लो समय अञ्चल अस्पतालले प्रदान गरेको सेवासुविधाले बिरामीको मन जित्दै गएको छ । चिकित्सक अभाव खड्किरहने अस्पतालमा अहिले नौ विशेषज्ञसहित २३ चिकित्सकले सेवा प्रदान गर्दै आएको अस्पतालका सूचना अधिकारी तीर्थ गौतमले जानकारी दिनुभयो । अस्पतालको चुस्त व्यवस्थापनसँगै दैनिक ५०० को हाराहारीमा बिरामी उपचारका लागि अञ्चल अस्पतालमा आउने गरेको अस्पताल व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष केवी रानामगरले बताउनुभयो ।(रासस)

कञ्चनपुर, ३२ जेठ – कञ्चनपुरको भीमदत्तनगरमा शनिबार ज्येष्ठ नागरिकका लागि सञ्चालन गरिएको निःशुल्क आँखा शिविरबाट २५० लाभान्वित भएका छन् । भीमदत्त नगरपालिकाको आयोजना तथा नेपाल नेत्रज्योति सङ्घ, गेटा आँखा अस्पताल तथा महेन्द्रनगर आँखा अस्पतालको प्राविधिक सहयोगमा ज्येष्ठ नागरिकका लागि निःशुल्क आँखा शिविर सञ्चालन गरिएको हो ।

शिविरमा २५० ज्येष्ठ नागरिकको निःशुल्क आँखा परीक्षण गरिएको भीमदत्तनगर आँखा अस्पतालका नेत्र अधिकृत वीरसिंह धामीले बताउनुभयो । उहाँका अनुसार ८० दृष्टिदोष भएका ज्येष्ठ नागरिकलाई निःशुल्करूपमा चश्मा वितरण गरिएको छ । आँखा जाँचका क्रममा मोतियाविन्दु भएको पाइएका ५५ र एक आँखामा मासु पलाएका ज्येष्ठ नागरिकको भीमदत्तनगरस्थित आँखा अस्पतालमा आइतबार निःशुल्क शल्यक्रिया गरिने अधिकृत धामीले बताउनुभयो ।

शिविरमा आँखा जाँच गराउन पुगेका ज्येष्ठ नागरिक गुञ्जे धामीले निःशुल्क आँखा जाँच गराउन पाउँदा निकै खुशी लागेको बताउनुभयो । आर्थिक अभावले घरभन्दा टाढा पुगेर आँखाको उपचार गराउन पाएको थिइनँ, उहाँले भन्नुभयो, “घर नजिकै निःशुल्क शिविर आएपछि आँखामा भएको मोतियाविन्दुको निःशुल्क शल्यक्रिया हुने भएपछि पुनः पहिलाजस्तै देख्न सक्ने आशा जागेको छ ।”(रासस)

विदुर, ३२ जेठ  :  जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय नुवाकोट र किस्पाङ गाउँपालिकाको समन्वयमा सञ्चालित एक दिने स्वस्थ्य शिविर सम्पन्न भएको छ । किस्पाङ गाउँपालिका–२ गोगनेमा रहेको कालिका आधारभूत विद्यालयमा शिविर सप्पन्न भएको हो । शिविरमा विशेषगरी महिला, वृद्धवृद्धालाई ग्राहयता दिइएको थियो ।

गाउँमै स्वास्थ्य शिविर सञ्चालन भएको भन्दै स्थानीयवासीले खुशी व्यक्त गरेका थिए । शिविरमा ३५० भन्दा बढीले सेवा लिएका जिल्ला जनस्वास्थ्य कार्यालयका निमित्त प्रमुख राममणि घिमिरेले जानकारी दिनुभयो । शिविरमा जिल्ला अस्पताल त्रिशूलीका डा अमित श्रेष्ठ, डा सुजन तामाङलगायतले उपचार गर्नुभएको थियो । (रासस)

काठमाडौ- निउरो स्वादका लागि मात्र नभई स्वास्थका लागि पनि उतिकै फाइदा जनक मानिन्छ । निउरो, धेरैजसो जंगलमा पाइन्छ । यो प्रायको भान्सन्सामा तरकालि को रुपमा पनि पाक्ने गर्दछ अझ निउरो अचार बनाउन सकिन्छ । तिख्खर स्वादको निउरो थरीथरीका हुन्छन् ।

स्वस्थ्यका लागि पनि निउरो निकै राम्रो मानिन्छ ।यसबाट भिटामिन ए, बि र सिको मात्र पर्याप्त मात्रामा पाइन्छ ।निउरोमा आइरनको मात्रा पनि हुन्छ ।

त्यसैले, आँखाको दृष्टि कमजोर भएकाहरुले पनि नियमित सेवन गर्दा लाभदायक हुन्छ ।मुटु र मधुमेह रोगीहरुका लागिसमेत निउरो निकै उत्तम आहर मानिन्छ ।समयमा भोक नलाग्ने समस्या छ भने पनि नियमित निउरोको सेवन गर्दा हुन्छ । किनकी यसले भोग जगाउने काम गर्छ ।