सिमकोट, ६ असोज: नाम्खा गाउँपालिकामा गर्भवतीलाई अल्ट्रासाउण्डबाट गाउँमै सेवा प्रदान गरिएको छ । हुम्लाको उत्तरी चीनको तिब्बतसँग जोडिएको नाम्खा गाउँपालिकामा रहेका महिला पछिल्लो समय गर्भाअवस्था हुँदा स्वास्थ्य संस्थामा जाँचका लागि पुग्ने गरेका छन् ।

गाउँपालिकाको मुचु, याल्वाङ र याङ्गार गाउँमा १० महिलाको गर्भ जाँच गरिएको जिल्ला अस्पतालका वरिष्ठ अनमी सरिता बोहराले जानकारी दिए । नाम्खामा रहेका गर्भवतीहरू सुत्केरी हुन स्वास्थ्यचौकी नगएको अवस्थामा पछिल्लो समय स्वास्थ्य जाँचका लागि स्वास्थ्य संस्थामा पुग्ने गरेको बोहराले बताए ।

पटक–पटक जिल्ला अस्पताल हुम्ला, गाउँपालिका र स्वास्थ्य क्षेत्रमा काम गर्ने विभिन्न सङ्घसंस्थाले सुत्केरी महिला स्वास्थ्यचौकीमा गएर आफनो गर्भ जाँच, सुत्केरी गराउन विभिन्न किसिमका जनचेतना तथा सन्देश जारी गरेका कारण केही प्रतिशत मात्रै महिला गर्भ जाँचका लागि आउने गरेको बताइएको छ । नाम्खा गाउँपालिकामा गर्भ जाँच गरिएका १० महिलाको अवस्था सामान्य र राम्रो रहेको अनमी बोहराले बताए ।-रासस

काठमाडौं – जुम्लामा आठ दिनदेखि अनसनरत वरिष्ठ हाडजोर्नी विशेषज्ञ प्राडा गोविन्द केसीलाई थप उपचारका लागि काठमाडौं पठाइएको छ।

तीन दिनदेखि कर्णाली स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान जुम्लामा उपचाररत डा केसीलाई सोमबार समिट एयरबाट जुम्लादेखि काठमाडौं पठाइएको प्रतिष्ठान अस्पताल निर्देशक डा मंगल रावलले जानकारी दिए।

‘डा। केसी आफैँ काठमाडौं जान मञ्जुर भएपछि हामीले पठाएका हौँ’, उनले भने, ‘उहाँको स्वास्थ्य अवस्थालाई ध्यानमा राखेर प्रतिष्ठानका डा प्रविणलाई साथमा पठाएका छौँ।’

पन्ध्रौँ सत्याग्रह जुम्ला बसेका डा केसी उन्नाईसौं सत्याग्रह पुनः जुम्लामै गरेका हुन्। डा। केसीले भने दुई वर्षअघि जुम्ला प्रतिष्ठानमा भएको हिंसात्मक घटना पुनः नदोहोरियोस् भनेर काठमाडौं जाने निर्णय गरेको प्रेस विज्ञप्तिमार्फत जानकारी दिएका छन्। काठमाडौं पुगेपछि भने सत्याग्रह जारी राख्ने उनले बताए।

काठमाडौ- काचो आँप स्वादका लागि मात्र नभई स्वास्थका लागि पनि उतिकै फाइदा जनक मानिन्छ । काचो आँप स्वादमा निकै अमिलो हुने गर्दछ । यो रुखमा फल्ने फल हो । प्राय आँप गाँउ घरमा पाइन्छ । काचो आँपलाई नुनसँग मिसाएर खानाले शरीरमा पानीको कमि हुदैन र यसले उच्च तापक्रम बाट पनि बचाउछ।

गर्मीको समय भनेको आपको मौसम पनि हो।आँपको नाम सुन्ने बित्तिकै सबैको मुखमा पानी आउदछ। गर्मीको तातो घाममा आँप एउटा यस्तो फल हो जुन खादा स्वादिस्ट हुन्छ नै साथै लू लाग्ने जस्तो रोगबाट पनि बच्न सकिन्छ।काचो आँपमा बढी मात्रामा फाइबर पाइन्छ, जसले हाम्रो शरीरको बोसो घटाउने काम गर्दछ। साथै यसमा चिनीको मात्रा कम पाइन्छ र तौल बढ्दैन।म्रो अनियमित भोजनको कारण हामी प्रायजसो ग्यास्ट्रिक रोगको सिकार हुन्छौ।

यसको समस्याको समाधानको उपाय हो काचो आँप, यसले ग्यास्ट्रिक हुनबाट जोगाउदछ। काचो आपबाट भिटामिन सी प्रसस्त मात्रामा पाइन्छ, जसले रगतमा भएका विकार बस्तुलाई हटाउने काम गर्दछ। काचो आँपबाट भिटामिन सी मात्रै होइन, रक्त वाहिनी पनि लचिलो हुन्छ र नयाँ रक्त केशिकाको पनि उत्पादन गर्दछ।काचो आँप दात सफा गर्ने एउटा सरल उपाय हो। काचो आँपले दात लामो समयसम्म बलियो राख्न मद्दत गर्दछ। साथै यसले सास गन्हाउने समस्या पनि समाधान गर्दछ।

दमौली । कोभिड–१९ को सङ्क्रमण बढेसँगै तनहुँ जिल्लामा गुर्जो सेवनप्रति सर्वसाधारणको आकर्षण बढेको छ ।

रोगसँग लड्ने प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउनका लागि गुर्जो सेवनप्रति आकर्षण बढेको हो । कोरोनाको जोखिम बढेपछि गुर्जोको रस नियमित सेवन गर्न थालेको शुक्लागण्डकी नगरपालिका–४ दुलेगौडाका एकनारायण भण्डारीले बताउनुभयो ।

कोरोना जोखिम नदेखिदाँसम्म गुर्जेको वास्ता नभएपनि आजकल परिवारले नै नियमित सेवन गर्ने गरेको उहाँले जानकारी दिनुभयोे ।

“रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउँछ भन्ने सुनेपछि परिवारले नै गुर्जो सेवन गर्न थालेको छौ,” उहाँले भन्नुभयो ।

गाउँमा घरको वरपर र जङ्गलमा प्रशस्तै पाईने गुर्जो आजकाल शहरका बगैंचा र करेसामा समेत लगाउन थालिएको छ ।

नियमित सेवन गर्न थालेसँगै छिमेकीको खाली जग्गामा पनि गुर्जो लगाएको भण्डारीले जानकारी दिनुभयो ।

कोरोना सङ्क्रमणमुक्त हुनुभएका देवघाट क्षेत्र विकास समितिका अध्यक्ष शिवराज पौडेलले होम आइसोलेशनमा बस्दा नियमित रुपमा गुर्जोको रस पिएको जानकारी दिनुभयो ।

“सङ्क्रमण पुष्टि भएर होम आइसोलेशन बस्दा नियमित रुपमा गुर्जोको रस, बेसार पानी, कागती पानीको सेवन र शारीरीक व्यायम गरेँ,” उहाँले भन्नुभयो, “अहिले निको भएपछि पनि गुर्जो नियमित सेवन गर्ने गरेको छु ।”

कोरोनाको सङ्क्रमणपछि गुर्जोप्रति आकर्षण बढेको जिल्ला आयर्वुेद स्वास्थ्य केन्द्रले जनाएको छ ।

केन्द्रका प्रमुख डा। रामप्रवोध मण्डलले गुर्जोमा एन्टिबायोटिक र एन्टिब्याक्टेरियल गुण प्रशस्त पाइने जानकारी दिनुभयो ।

“कोरोनालाई मार्ने एन्टिभाइरल मेडिसिन अहिलेसम्म बनेको छैन, यसलाई जित्ने भनेको इम्युनिटी पावर बढाएरै हो ।

३५ सय बढी अनुसन्धानबाट गुर्जोले इम्युनिटी पावर बढाउने पुष्टि भएको छ,” उहाँले भन्नुभयो, “गुर्जोको सेवनले कोरोना भाइरस मात्रै होइन, अरु भाइरसबाट पनि बचाउँछ ।”

उहाँका अनुसार ताजा गुर्जोलाई एक औला बराबर काटेर त्यसको पाँच मिलिटिर रस निकालेर बिहान बेलुका पिउनु उत्तम हुन्छ ।

रस बढी तितो भएर पिउन नसकेमा त्यसलाई टुक्राटुक्रा पारेर रातभर पानीमा भिजाउने र भोलिपल्ट पानीमा उमालेर सेवन गर्दा पनि हुने उहाँले सुझाव छ ।

उहाँका अनुसार गुर्जोको सेवनले नकरात्मक असर गर्दैन । गुर्जो कोरोना सङ्क्रमितले मात्रै नभएर अन्य रोगका बिरामीले पनि सेवन गर्न सक्ने उहाँले जानकारी दिनुभयो ।

“कोरोना निको पार्ने औषधि बनेको छैन, कोरोना निको पार्ने भ्याक्सिन बनाउन विकसित मुलकको प्रतिष्पर्धा चलिरहेपनि अहिलेसम्म कोरोना सङ्क्रमण पुष्टि भइहालेमा रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाएर परास्त गर्नुको विकल्प छैन,” उहाँले भन्नुभयो, “त्यसैले रोगसँग लड्ने क्षमता बढाउने वनस्पती गुर्जोको सेवनकर्ता बढ्न थालेका छन् ।”

जिल्लामा कोरोना सङ्क्रमण भएर आइसोलेशनमा बसेका, जोखिमयुक्त स्थानबाट आएर क्वारेन्टिनमा रहेकाले मात्रै नभएर रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाइ सङ्क्रमण हुन नदिनलाई गुर्जोको रस र धुलो सेवन गर्ने गरिएको छ ।

उहाँका अनुसार गुर्जो शताब्दीदेखि नै औषधिका रुपमा प्रयोग भएतापनि पछिल्लो समयमा त्यति प्रयोग हुन्थेन ।

औषधीय गुणले भरिपूर्ण वनस्पति गुर्जोको लहरा कोरोना सङ्क्रमण देखिन थालेपछि चर्चामा आएको हो ।

विर्तामोड -बीएण्डसी अस्पतालका १२ स्वास्थ्यकर्मी संक्रमणमुक्त भएका छन् । झापाको बिएण्डसी अस्पतालका १२ जना स्वास्थ्यकर्मी संक्रमण भएको १५ दिनपछि संक्रमण मुक्त भएर घर फर्के हुन् ।

संक्रमणमुक्त हुनेमा १० जना नर्सिङ स्टाफ सहित दुई जना चिकित्सक रहेका छन् । संक्रमण मुक्त भएका स्वास्थ्यकर्मीलाई अस्पताल प्रशासनले आज विशेष कार्यक्रमका बीच स्वागत गरेको गरिएको छ ।

समुदाय तहमा कोरोना संक्रमण फैलँदै गएपछि अस्पतालमा कार्यरत स्वास्थ्यकर्मीको पीसीआर जाँच गर्दा १२ उनीहरुमा संक्रमण पुष्टि भएको थियो । संक्रमण जितेर आएका स्वास्थ्यकर्मीलाई अस्पतालका कार्यकारी निर्देशक दुर्गा प्रसाईंले धन्यवाद दिएका छन् ।

काठमाडौँ- जिरा स्वादका निमित्त प्रयोग नभई स्वास्थ्यका निम्ति पनि उतिकै महत्वपुर्ण मानिन्छ । तर हामिले तरकाली पकाउँदा जिरालाई स्वादका निमित्त प्रयोग गर्छौ । यसले मसलाको रुपमा काम गर्छै । र तरकारीलाई स्वादिलो बनाउन पनि मद्धत गरेको हुन्छ । आयुर्वेदमा औषधि बनाउनको लागि पनि यसकोप्रयोग गर्ने गरिन्छ ।

जिराले हाम्रो पेटसम्बन्धि भएका समस्याहरुलाई निको पार्ने काम पनि यसले गर्छ । मोटा मानिसहरुको लागि पनि यसको निकै महत्व रहेको हुन्छ । शरिरको तौललाई नियन्त्रण गर्नुको साथै तौल घटाउन पनि निकै मद्धत गर्छ । यसलाई कसरि सेवन गर्न त रु भन्दा एउटा ठूलो चम्चा जिरालाई एक गिलास पानीमा भिजाएर एक रातभर राखी बिहान उमालेर चिया जस्तै तातो बनाएर पिउने र जिराका दानालाई पनि चपाउनाले निकै फाइदा गर्छ ।

यो प्रक्रियालाई दैनिक रुपमा प्रयोग गर्नाले शरीरको कुनै पनि ठाउँमा अनावश्यक रुपमा जम्मा भएको बोसोलाई कम गर्छ । भुटेको हिंग, बिरेनुन र जिरा बराबर मात्रामा मिलाएर धूलो बनाई यसलाई १र३ ग्रामका दरले दैनिक दुई पटक खानाले पनि मोटोपन घटाउन सहयोग गर्छ । त्यसर्थ ३। जिराको सेवनले शरीरको अनावश्यक मोटोपनलाई मात्र घटाउँदैन, यसले शरीरमा रक्तसञ्चारलाई पनि नियमित बनाउँछ । साथै कोलेस्ट्रोल घटाउन पनि मद्दत पुग्छ । साथै यसले हाम्रो प्रतिरक्षा प्रणालीलाई पनि बलियो बनाउन सहयोग गर्छ।

चितवन ५ असोज – भरतपुर महानगरपालिकाद्वारा सञ्चालित प्राकृतिक चिकित्सालय आइसोलेशनबाट ५० जना कोरोना सङ्क्रमित निको भइ घर फर्किएका छन् । भरतपुर– १ बागेश्वरीमा रहेको योगी नरहरिनाथ प्राकृतिक चिकित्सालयमा उपचार पछि उनीहरु सङ्क्रमण मुक्त भएका हुन् ।

गत भदौ १४ गतेदेखि आइसोलेशन सञ्चालनमा आएको हो । चिकित्सालयका निर्देशक डा. हेमराज कोइरालाका अनुसार चिकित्सालयमा ५३ जना बिरामी उपचाररत छन् । चिकित्सालयमा योग तथा प्राकृतिक चिकित्सा विधिद्वारा उपचार गरिएको र खानपान तथा ध्यान साधनामा विशेष जोड दिइ उपचार गराइएको उहाँले जानकारी दिनुभयो । बिरामीलाई समय मिलाएर फलफूल, टुसा पलाएका गेडागुडी र हरेक साँझ दूधमा बेसार हालेर खुवाउने गरिएको छ ।

बढीमा १४ दिनमा सबैलाई नेगेटिभ आएपछि घर पठाइने गरिएको छ । महानगरमा रहेका सङ्क्रमितलाई यहाँ राखेर उपचार गरिएको छ । अन्य ३ सय ४ जना होम आइसोलेशन र २० जना वडाले निर्माण गरेको क्वारेन्टिनमा छन् । महानगरमा हालसम्म १ हजार १ जना सङ्क्रमित भइसकेका छन् । यो संख्या जिल्लामा १ हजार ५ सय २९ रहेको छ । हालसम्म जिल्लाका १८ जनाको कोरोनाबाट मृत्यु भइसकेको छ । ती मध्ये १० जना भरतपुर महानगरपालिकाका रहेका छन् ।

पूर्वी चितवनमा चार वटा नगरपालिकाले एकै ठाउँमा र माडी नगर नगरपालिका एवं इच्छाकामना गाउँपालिकाले फरक फरक ठाउँमा आइसोलेशन तयार गरेका छन् । लक्षण नदेखिएका सङ्क्रमितलाई स्थानीय निकायले सञ्चालन गरेका आइसोलेशन र घरमै राखिएको छ । (रासस)

काठमाडौ ५असोज । कुनै बेला गाउँघरमा वस्तुभाउलाई दिइने गुज्रो विश्वभर फैलिएको (कोभिड -१९) कोरोना भाइरसले गर्दा अहिले नेपाली समाजमा यसको प्रयोग ह्रवात्तै बढेको छ ।

यो महामारी आउनुभन्दा अगाडी पनि यसलाई ज्वारै आउँदा , हाडर्जोनी दुख्दा, जन्डिस हुँदा साथै क्यान्सर रोगको लागि पनि प्रयोग गरिन्थ्यो । तराई देखि पहाड सम्म पाइने यो गुज्रो गुर्जो बहुउपयोगी जडिबुटी हो। यसले शरीरलाई कुनै पनि हानी नोक्सानी गर्दैन । रोगसँग लड्ने प्रतिरोध क्षमता बलियो बनाउने भएकोले गुर्जो खाँदा सङ्क्रमणबाट जोगिन मद्यत गर्ने चिकित्सकहरुको भनाई छ ।

गुर्जो नेपाली बजारमा धूलो वा डाँठका रूपमा उपलब्ध हुन्छ।

धुलो खाने भए पाँचग्राम गुर्जोको पाउडर दुई गिलास पानीमा हालेर उमाल्ने अनि एक चौथाइ भएपछि छानेर वा नछानेरै दिनमा एकपटक खान सकिन्छ।

डाँठ छ भने बूढीऔँला जतिको मोटाइ र त्योभन्दा थोरै कम लम्बाइ भएको गुर्जोलाई थिचेर टुक्रा बनाउने अनि पानीमा उमालेर आधा घटाइ दिनको एक कप खान सकिन्छ।

गुर्जो खाना खानुभन्दा अघि खाँदा त्यसले फाइदा गर्छ।

यसले शरीरमा चिनीको मात्रा थोरै घटाउन सक्छ। तर त्यो असर लामो समय रहँदैन।

गुज्रोले रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउने र पाचनशक्ति सबल बनाउन सहयोग गर्दछ ।

यसमा भएको एन्टिअक्सिडेन्ट गुणका कारण कतिपय मानिसले यो खाएपछि अलि कमजोर भएको महसुस गर्न सक्छन्। त्यस्तो भए मह मिसाएर खाँदा हुन्छ।

काठमाडौं ५ असोज । संसारका कुनै पनि ठाउँमा सजिलै पाइने लसुनको स्वाद कडा गन्ध आउने र हेरक परिकारलाई स्वादिलो बनाउन यो प्रयोग गरिन्छ । यसको गन्ध कडा हुुने भएकाले कसैलाई यसको गन्ध मन पर्दैन । पहिला यसलाई औषधीको रुपमा प्रयोग गरिन्थ्यो । यसले यस्ता रोगहरुको लागि औषधीको काम गदर्छ ।

लसुनमा शक्तिशाली औषधीय गुणहरू सहितको यौगिकहरू समावेश भएको हुन्छ ।
लसुनमा अत्यधिक पौष्टिक तत्व पाइन्छ भने ज्यादै कम क्यालोरी लसुनबाट प्राप्त हुन्छ।

लसुनमा भिटामिन सी, भिटामिन बी आदि पाइन्छ ।

लसुनले साधारण चिसो सहित बिरामी अवस्थामा औषधीको काम गर्छ ।
लसुनले सप्लीमेन्टले फ्लु र साधारण चिसो जस्ता सामान्य रोगहरूको गम्भीरतालाई रोक्न र कम गर्न मद्दत गर्दछ।
लसुनले रक्तचाप घटाउन मद्धत गर्दछ ।
उच्च रक्तचाप, वा उच्च रक्तचाप, यी रोगहरुको यो सबै भन्दा महत्वपूर्ण तत्व हो।
लसुनले हड्डीको स्वास्थ्य सुधार गर्न सक्छ ।
यसले महिलाहरुमा एस्ट्रोजेन बढाउँदै हड्डीको क्षति न्यूनीकरण गर्न सक्छ । 

काठमाडौं, ५ असोज । चिकित्सा शिक्षा सुधारका लागि बर्षौदेखि सरकारसँग माग राख्दै आमरण अनसनमा उत्रनुभएका डा।गोविन्द केसी ७ दिन देखि जुम्लामा १९ औं पटक आमरण अनसनमा बस्नु भएको छ । दुईबर्ष अघि नेपाल सरकारले डा।सीसँग चिकित्सा शिक्षा सुधार गर्ने बचनबद्धताका साथ गरेको सम्झौता अहिले सम्म कार्यान्वयन नगरेको भन्दै बिषम परिस्थितिमा पटक पटक सरकारको ध्यानाकर्षण गराउँदा समेत बेवास्ता गरेका कारण पुनः आमरण अनसन बस्न बाध्य भएको उहाँले जारी गरेको विज्ञप्तीमा उल्लेख गरिएको छ ।

उहाँ १२ बुद्धे माग अघि सार्दै गत भाद्र २९ गतेदेखि जुम्लामा आमरणअनसन बस्नुभएको थियो । उहाँको स्वास्थ्य अवस्था जटिल बन्दै गएपछि उहाँको स्वास्थ्य परिक्षण गरिरहनुभएका चिकित्सकहरुले डा।केसीलाई तुरुन्त अस्पताल भर्ना गरी उपचार शुरु नगरे जे पनि हुन सक्ने बताएका थिए । तर डा।केसीले भने आफु जनताका लागि मर्न तयार तर सरकारसँग माग पुरा नभएसम्म अस्पताल पनि नजाने र कुनै सम्झौता पनि नगर्ने भन्दै आउँनुभएको थियो ।

शनिबार राति करिब पौने एघार बजे प्रहरीले डा। गोविन्द केसीलाई जबरजस्ती उठाएर अस्पताल पुर्यायो । १९ औं सत्याग्रहको घोषणा गरेको सातौं दिन आज आईतबार कर्णाली स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानको आईसियु कक्षमा डा। केसीलाई राखिएको छ । डा।केसीले भने माग पुरा नगर्न सरकारले अपहरण शैलीमा आफुलाई उठाएर अपताल लगेको बताउँदै आउँनुभएको छ ।

माइतीघर मण्डलामा डा। केसीका समर्थकहरु
डा।केसीले कर्णाली प्रदेशका आन्तरिक मामिला तथा कानुन मन्त्री नरेश भण्डारीले अपहरण गर्न लगाएको आरोप लगाउँदै भन्नुभयो उनिहरुलाई मेरो स्वास्थ्यको ख्याल लाग्छ भने हाम्रा मागहरु पुरा गरिदिए भयो नि । उहाँले प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीको निर्देशनमा प्रदेश सरकारले दमन गरेको समेत आरोप लगाउनुभयो । प्रधानमन्त्री जनता प्रति उत्तरदायी भएको भए सम्झौता वमोजिमका मागहरु पहिले नै पुरा हुन्थे ।

मैले सत्याग्रह गरिरहनुपर्ने आवश्यकता थिएन भन्दै डा। केसीले स्वास्थ्य जाँच गर्न नमान्नुभएको अस्पताल स्रोतले जनाएको छ । उहाँको स्वास्थ्य अवस्था अनुसार रगतमा चिनीको मात्रा न्युन भई प्रमुख अंगहरुमा जटिल समस्या देखिनसक्ने उहाँको स्वास्थ्य जाँचमा खटिएका चिकित्सकहरुले सरकारलाई जानकारी गराउँदै आएको जनाएको छ । समाचारपत्रमा खबर छ ।

डा।केसीको स्वास्थ्य परिक्षणमा खटिएका डा। प्रविणकुमार गिरी, धिरज गुरुङ, अनुपमंगल समाल र सविना थापाद्धारा हस्ताक्षरीत डा। केसीको स्वास्थ्य अवस्थाबारे जानकारी पत्रमा रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता कम हुदाँ संक्रमणको खतरा बढ्नसक्ने उल्लेख गरिएको छ ।
डा।केसीको अनसनमा एकेबद्धता जनाउँदै सरकारको रवैयाको बिरोधमा आईतबार माईतीघर मण्डलामा व्यानर सहित निस्किएको समर्थकहरुले बिरोध जनाएका छन् ।

काठमाडौं । फलफुलहरुमा अनारको छुट्टै महत्व छ । हिजोआज अधिकांश फलफुलमा विषदीको प्रयोग बढीरहेका बेला अनारमा भने विषादी हाल्न नमिल्ने भएका कारण यो विषादी रहित फलफुल हो । अनार स्वादका लागि मात्र नभई स्वास्थका लागि पनि उतिकै फाइदा जनक मानिन्छ । यसको सेवन प्राय मानिसहरुले गरेका हुन्छन् । अनारको स्वाद गुलियो हुन्छ ।

यसको सेवन गर्दा भिभिन्न रोगबाट मुक्त हुन् सकिन्छ । धेरै मानिसहरुलाई थाहा छैन होला अनार सेवन गर्दा कति फाइदा हुन्छ भनेर गर्मी महिनामा यसको धेरै सेवन हुन्छ ।

अनार खानाले रगतको कमी हुन नदिनको साथै अनारको जुस पिउँदा तन्दुरुस्ती प्राप्त हुनुका साथै रक्त सञ्चालन प्रक्रियालाई फाइदा गर्छ ।अनारको नियमित सेवनले छाला चम्किलो बनाउनका साथै दाँतसम्बन्धी समस्या बाट छुटकारा मिल्छ ।अनारमा पाइने एन्टिअक्सिडेन्टले रगतमा ग्लुकोजको मात्रा नियन्त्रण गर्छ ।

त्यसैले, मधुमेहका बिरामीका लागि अनार लाभदायक छ । अनारले शरीरमा हुने विकारयुक्त वस्तु बाहिर निकाल्न सहयोग गर्छ । साथै, प्रतिरक्षा प्रणालीमा सुधार ल्याउँछ ।अनार मात्र नभई मानव शरीरको लागि अनारको पात समेत धेरै फाइदाजनक हुने विभिन्न अनुसन्धानहरुले देखाएका छन्।

बैतडी, ४ असोज- जिल्लाका दुई बालबालिका तथा एक किशोरीमा दादुरा र रुबेलाको रोग देखापरेको छ । पाटन र दशरथचन्द नगरपालिकामा ती रोगका बिरामी देखिएको स्वास्थ्य कार्यालयका खोप सुपरभाइजर निरीक्षक हरिश भट्टले जानकारी दिनुभयो । उहाँका अनुसार दशरथचन्द–२ का २ वर्षीय बालकमा रुबेला, पाटन–४ का ४ वर्षीय बालक र दशरथचन्द नगरपालिका ६ की १८ वर्षीया किशोरीमा दादुरा देखिएको हो ।

दादुरा रुबेला देखिएका दुवै ठाउँमा स्वास्थ्यकर्मीले उच्च सतर्कता साथ उपचार गरिरहेको खोप सुपरभाइजर निरीक्षक भट्टले जानकारी दिनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “दादुरा रुबेला देखिएका ठाउँका अन्य बालबालिकामा पनि यस्तो लक्षण देखिए÷ नदेखिएका बारेमा स्वास्थ्यकर्मीले अध्ययन गरिरहेका छन् ।”

दादुरा रुबेलाको सङ्क्रमण देखिएका तीनै जनाले यसअघि खोप भने लगाएको पाइएको स्वास्थ्य कार्यालयले जनाएको छ । खोप लगाएर पनि दादुरा रुबेला सङ्क्रमण देखिएकाले यसको विषयमा अध्ययन भइरहेको स्वास्थ्य कार्यालयका प्रमुख योगेशप्रसाद भट्टले जानकारी दिनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “के कति कारणले उक्त रोगको सङ्क्रमण देखियो अध्ययनकै क्रममा छौँ, अहिले नै कसरी भयो भनेर भन्न सकिने अवस्था छैन ।”

अहिले जिल्लामा तीन जनामा मात्रै दादुरा रुबेलाको सङ्क्रमण देखिएकाले आत्तिहाल्नुपर्ने अवस्था नआएको तर सतर्क रहनुपर्नेमा स्वास्थ्यकर्मीहरुले जोड दिएका छन् । बालबालिकालाई दादुरा रुबेला रोगबाट बचाउन लागि शिशु जन्मेको नौ महिनामा पहिलोपटक र १५ महिनामा दोस्रोपटक दादुरा रुबेला खोप लगाउने गरिन्छ । दादुरा भएमा शरीरमा बिमिरा आउने, उच्च ज्वरो आउने, नाकबाट सिँङ्गान बग्ने, खोकी लाग्ने लगायतका लक्षण देखापर्ने गरेका छन् ।

स्वास्थ्यकर्मीका अनुसार दादुरा रोगको पहिलो लक्षण उच्च ज्वरो आउनु हो । सङ्क्रमित व्यक्तिको सम्पर्क भएको १०–१२ दिनपछि ज्वरो आउँछ । यस समयमा रोगीको नाकबाट पानी बग्ने, खोकी लाग्ने, आँखा रातो हुने वा आँसु बग्ने र रोगीको गालाको भित्री भागमा मसिना सेतो दाग देखापर्छ ।

यससँगै केही दिनपछि मुख तथा माथिल्लो गर्दनको भागमा केही उठेका बिमिरा देखापर्छन् । ती बिमिरा करीब तीन दिनभित्र छाती, पेट, हात तथा खुट्टामा फैलिन्छन् । यी बिमिरा पाँच–छ दिनसम्म रहिरहन्छन् र त्यसपछि क्रमशः हराएर जान्छन् । सामान्यतया उक्त रोगको जीवाणु शरीरमा प्रवेश गरेको सातदेखि १८ दिनभित्रमा लक्षण देखिन थाल्ने स्वास्थ्यकर्मीले बताएका छन् । (रासस)

गलकोट -बागलुङ जिल्लाको पश्चिम क्षेत्र बुर्तिवाङमा पाँच श्ययाको कोरोना अस्थायी अस्पताल सञ्चालनमा आएको छ । बिहीबारदेखि बुर्तिबाङ प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्रमा पाँच श्ययाको अस्थायी कोरोना अस्पताल सञ्चालनमा आएको हो ।

अहिले स्थापना भएको अस्थायी कोरोना अस्पताललाई कोरोना महामारीपछि स्थानीय तहको अस्पतालमा परिणत गरिने बुर्तिवाङ प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्रका प्रमुख डा मिलन मल्लले बताउनुभयो । स्वास्थ्य केन्द्रलाई देशकै नमूना बनाउने उद्देश्यले उपकरण तथा सेवा सुविधा थप्दै गएको उहाँले बताउनुभयो । स्वास्थ्य केन्द्रका रुपमा भए पनि तत्कालै सरकारले अनुमति दिएमा १५ श्ययाको नगर अस्पताल बनाउनका लागि पूर्वाधार, जनशक्ति तथा उपकरण तयार रहेको छ ।

स्वास्थ्य केन्द्रमा हिमालय आँखा अस्पताल पोखराको प्राविधिक र उपकरण सहयोगमा आँखा जाँच सेवा र ढोरपाटन नगरपालिकाको सहयोगमा दन्त सेवासमेत शुरु गरिएको स्वास्थ्य केन्द्रले जनाएको छ । पश्चिम क्षेत्रका जनताले उपचारका नाममा धेरै समस्या भोगिरहेको समयमा नगरपालिकाले नगर अस्पताल बनाउने योजनाका साथ उपकरण तथा जनशक्ति थप गर्दै सेवा विस्तार गरिरहेको ढोरपाटन नगरपालिकाका प्रमुख देवकुमार नेपालीले जानकारी दिनुभयो । अस्पतालमा हाल तीनजना मेडिकल अधिकृतसहित स्वास्थ्यकर्मी रहेका छन् । पछिल्लो समय अस्पतालले शल्यक्रियाबाटै प्रसूतिसमेत गराउन थालेको छ ।

स्थापना गरिएको कोरोना अस्पतालका लागि एक मेडिकल अधिकृत, दुई नर्स र एकजना कार्यालय सहयोगी राखिएको स्वास्थ्य केन्द्रका प्रमुख डा मल्लले जानकारी दिनुभयो । अस्थायी कोरोना अस्पतालका लागि नेपाल सरकारले रु पाँच लाख बराबरको औषधि तथा उपकरण र अस्पतालमा आवश्यक थप स्वास्थ्य सामग्रीका लागि पाँच लाख बजेट थप भएर आउन थालेको मल्लको भनाइ छ ।

प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्रमा सेवा थपिएपछि जनतालाई थप राहत मिल्ने अपेक्षा लिइएको छ । आँखाको उपचार र दन्त सेवा प्रवाहका लागि एक/एकजना प्राविधिकको व्यवस्था गरिएको छ । केन्द्रमा बिहीबारदेखि नै २४ घण्टे ल्याब तथा एक्स-रे सेवा दिन थालिएको छ । केन्द्रको आइसोलेसनबाट हाल ५६ जना सङ्क्रमितले स्वास्थ्य लाभ गरी घर फर्कनुभएको छ ।

अस्पतालमा हाल प्रसूति, शल्यक्रिया, इमेरजेन्सी सेवा, स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रम, उपचार तथा औषधि वितरण, ल्याब सेवासहित ओपिडी सेवा, भिडियो एक्स-रे तथा एक्स-रे सेवा, शवपरीक्षण लगायतका सेवा प्रदान गरिँदै आएको छ । यसअघि लक्षण देखिएका सङ्क्रमितलाई धौलागिरि अस्पतालमा पठाउने गरिएको थियो ।-रासस

गलेश्वर, २ असोज – कोरोना भाइरस सङ्क्रमणको त्राससँगै म्याग्दीमा स्क्रब टाइफस र डेंगुको सङ्क्रमण फैलँदै गएको छ । जिल्लामा हालसम्म ३८ जनामा स्क्रब टाइफस र ७४ जनामा डेंगुको सङ्क्रमण देखिएको हो । सबैभन्दा बढी मङ्गला गाउँपालिकाकामा ३० जनामा डेंगुको सङ्क्रमण देखिएको जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालयले जनाएको छ । यसैगरी रघुगङ्गामा छ, अन्नपूर्णमा चार, मालिकामा तीन र धवलागिरी गाउँपालिकामा दुई तथा बेनी नगरपालिकामा २९ जनामा डेंगको सङ्क्रमण देखिएको जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालयका निमित्त प्रमुख एकनारायण लम्सालले बताउनुभयो ।

उहाँले जिल्लाको उच्च पहाडी क्षेत्रमा समेत लामखुट्टेको टोकाइबाट हुने डेंगु सङ्क्रमणको समस्या देखिएपछि बिरामीको नमूना सङ्कलन गरेर थप परीक्षणका लागि काठमाडौं पठाइएकोमा डेंगु नै पुष्टि भएको जानकारी दिनुभयो ।

जीउ दुख्नु, उच्च ज्वरो आउनु, आँखाका गेडी दुख्नु, मांसपेशी तथा हाडजोर्नी दुख्नु, झाडापखाला लाग्नु र वान्ता आउनु डेंगुका लक्षण हुन् । डेंगु भाइरसले सङ्क्रमित लामखुट्टेले टोकेको तीन देखि १० दिनभित्र शरीरमा यसको लक्षण देखिन सक्छ । बेनी अस्पतालका डाक्टर मनोज घिमिरेले भन्नुभयो, “सरसफाइमा ध्यान दिने, लामखुट्टेको बासस्थान र लामखुट्टेको लार्भा नष्ट गर्नु नै डेंगुबाट जोगिने प्रमुख उपाय हो ।”

बढ्दो गर्मी तथा पानी परेपछि म्याग्दीमा डेंगु रोगका बिरामीहरु बढ्दै गएका हुन् । डेंगु सङ्क्रमित बढेपछि यो जिल्ला उच्च जोखिममा परेको छ । एडिज एजिप्टाई नामक पोथी लामखुट्टेले एकबाट अर्को व्यक्तिलाई टोकेर डेंगु रोग सार्ने गर्दछ । यसबाट बच्न पानी जम्ने खाल्डाखुल्डी पुरिदिने, धेरै भीडभाडमा नजाने, सुत्ने बेलाको समयमा झुलको प्रयोग गर्ने र समुदायस्तरमा सचेतनामूलक कार्यक्रममा जोड दिनुपर्ने डा. घिमिरेको भनाइ छ ।

के हो स्क्रब टाइफस ?
मुसामा देखिने किर्नाजस्तो किराले टोकेमा यो रोग मानिसमा सर्ने गरेको चिकित्सकले बताएका छन् । चिकित्सकका अनुसार जीवजन्तुबाट घाँसपात तथा झारमा झरेको किर्ना मानिसमा सर्ने र त्यसले टोकेमा यो रोग सर्ने गर्छ । शुरुकै अवस्थामा यो रोगको उपचार गरिए सामान्य औषधिले निको हुन्छ । रगतमा यसको सङ्क्रमणको मात्रा बढ्दै गएपछि यसले मिर्गाैला र कलेजोमा प्रभाव पार्छ भने श्वासप्रश्वासमा पनि समस्या देखिन्छ । यसको उपचारमा ढिलो भयो भने बिरामीको ज्यान जान सक्ने सम्भावना बढी हुन्छ ।

स्क्रब टाइफस हुँदा धेरै ज्वरो आउने, धेरै टाउको दुख्ने, आँखा रातो हुने, झाडापखला लाग्ने, शरीरमा दाद देखिने, शरीरका मुख्य अङ्गहरूले काम गर्न छाड्ने र कडाखालको श्वासप्रश्वास समस्या देखिन्छ । हालसम्म जिल्लामा सबैभन्दा बढी बेनी नगरपालिकामा १८ जनामा स्क्रब टाइफसको सङक्रमण देखिएको छ । त्यस्तै रघुगङ्गा दुई, अन्नपूर्णमा तीन, मङ्गलामा ११, मालिकामा तीन र धवलागिरि गाउँपालिकामा एक जनामा स्क्रब टाइफसका बिरामी देखिएको जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय म्याग्दीले जनाएको छ ।

“कोरोना सङ्क्रमणको जोखिमसँगै जिल्लामा अहिले डेंगु र स्क्रब टाइफसको जोखिम पनि देखिएको छ, यसको रोकथाम र नियन्त्रण गर्न सबै स्थानीय तहलाई आग्रह गरेका छौँ”, बेनी अस्पताल विकास समिति म्याग्दीका अध्यक्ष बेलबादुर कटुवालले भन्नुभयो । उहाँका अनुसार अस्पतालमा स्क्रब टाइफस जाँच गर्ने किट सकिएको छ । प्रदेश सरकारलाई ताकेता गरिएको भएपनि अझैसम्म किट पाउन नसकिएकाले बिरामीलाई समस्या भइरहेको उहाँको भनाइ छ । (रासस)

काठमाडौँ – दुई दशकअघि डा. गोविन्द केसी पहिलो पटक दुर्गम क्षेत्रका जनताको स्वास्थ्य सेवा गर्ने उद्देश्यले जुम्ला आएका थिए । त्यति बेला उनी दुई साता जुम्ला बसे । उनले दुर्गममा खटिएका स्वास्थ्यकर्मीलाई स्वास्थ्य सेवा र उपचारबारे पनि सिकाए । जुम्ला, मुगु र कालिकोटका स्वास्थ्यकर्मीसँग सीप र अनुभव आदानप्रदान गरे । यो समाचार आजको नागरिक दैनिकमा प्रकाशित छ।

त्यो बेला कर्णालीमा विशेषज्ञ चिकित्सकको त कुरै छोडौं, एमबिबिएस उत्तीर्ण पनि पाउन कठिन थियो । कार्यालय सहयोगीले स्वास्थ्य संस्था चलाउँथे । जिल्ला अस्पताल पनि एचए र स्टाफनर्सको भरमा हुन्थे । गाउँमा औषधि र दक्ष स्वास्थ्य जनशक्ति नहुँदा सामान्य रोगलेसमेत मानिसको मृत्यु हुन्थ्यो । त्यो बेला केसी जुम्ला आउँदा जुम्लीले उनलाई भगवान् जस्तै ठानेका थिए ।

केसी फरकफरक समयमा तीन पटक जुम्ला आइसकेका छन् । पहिलोचोटी स्वास्थ्य सेवा दिन जुम्ला आएका केसी पछिल्ला दुई पटक कर्णालीमा एमबिबिएस तहको पढाइ हुनुपर्ने मागसहित सत्याग्रह बस्न आएका हुन् । उनी भन्छन्, ‘म देशका ७७ वटै जिल्ला पुगेको छु । जिल्ला–जिल्लाको स्वास्थ्य सेवा र शिक्षाको अवस्थाबारे जानकारी राख्छु । जहाँ पुग्यो त्यहाँ लथालिंग र भताभुंग अवस्था देखिन्छ । व्यवस्था फेरिए पनि जनताको अवस्था फेरिएन । अवस्था फेर्न मेरो सत्याग्रह हो ।’

रामेछाप जिल्लाको खड्कदेवी गाउँपालिकामा जन्मिएका केसी सानैदेखि अन्याय नसहने र हुन नदिने स्वभावका थिए । आफू पनि अन्याय नगर्ने र कसैले त्यस्तो गरे नसहने स्वभावका उनी पछिल्लो समयमा स्वास्थ्य र शिक्षा क्षेत्रमा मौलाएको नाफाखोरी, शोषण, अन्याय र विभेदविरुद्ध संघर्षरत छन् । ‘म पनि दुर्गम ठाउँमा जन्में, त्यहीं गाउँमा हुर्कें । पढेपछि देशका सबै जिल्ला पुगें । सबै जिल्लाको स्वास्थ्य र शिक्षाको अवस्था बुझें,’ केसी भन्छन्, ‘स्वास्थ्य र शिक्षा क्षेत्रमा भइरहेको अन्याय टुलुटुलु हेरेर बस्न सक्दिनँ ।’

केसीले एमबिबिएस, एमडी, एमएस र फेलोसिप विदेशमै गरे । एमबिबिएस पढेर आइसकेपछि उनी निरन्तर स्वास्थ्य सेवामा छन् । उनलाई स्वास्थ्य क्षेत्रमा के हुनुपथ्र्यो ? के भइरहेको छ ? सबै थाहा छ । नेपालमा कुल जनसंख्याको ८० प्रतिशत मानिस ग्रामीण भेकमा बस्छन् ।

आफूले पाउने तलबका भरमा विपन्न बिरामी भेट्न गाउँगाउँ पुगे उनी । उनले भेटे र देखेजति बिरामीलाई सहयोग गरे । उनी दुर्गम क्षेत्रमा पैदल हिँडेरै कुनाकन्दरा पुगे । उनी स्वास्थ्य सेवामा सबैको पहुँच हुनुपर्ने भन्दै सरकारसँग लडिरहेका छन् ।

केसी भन्छन्, ‘गाउँमा भोक, रोग, बेरोजगारी र अशिक्षा छ । सिटामोल पनि नपाएर बिरामी छटपटाउँछन् । यो सबै राज्यले उपेक्षा गरेर भएको हो । अहिले पनि सर्वसाधारणले उपचार पाउँदैनन् । उपचार महँगो छ । सेवा पनि गुणस्तरीय छैन । ठूला अस्पताल र शिक्षण संस्था सबै निजी छन् । ती पनि सहरमै छन् । शिक्षा र स्वास्थ्यमा सरकारले ब्यापार गरिरहेको छ, गर्न दिइरहेको छ ।’

काठमाडौँ । सन् २०२० मा फेस मास्क हाम्रो दैनिक जिवनको एक अंश नै भएको छ । बिद्यालय , कलेज जस्ता सार्वजनिक स्थल र यात्रामा यहि मास्क कोभिड १९ को भाइरस रोक्न कति सक्षम छ भन्ने सोच सबैका दिमागमा आउँछ नै । त्यसैले फेस मास्क प्रयोग गर्नु पछाडिका केहि बैज्ञानिक आधारबारे जानकारी राख्नु रामे हुन्छ ।

सन् २०१९ मा पहिलो पटक कोरोना भाइरस रोग (१) बुझाउने कोभिड १९ सार्स – कोभ – २ नामक भाइरसबाट लाग्ने तथ्य पत्ता लागेको थियो । यसको संक्रमणबाट श्वास प्रशवास सम्बन्धी गम्भीर समस्या,ज्वरो,खोकी,मांशपेशीको दुखाई र थकान लगायतका थुप्रै लक्षण देखा पर्दछ ।

श्वास , खोकी वा हाच्छुँय गर्दा निस्कने तरल पदार्थको छिंटाको कारण यो मानिसबाट मानिसमा सर्ने गर्दछ । यस्ता छिंंटा ठूलो भन्दा साना आकारका हावाको माध्यममा टाढा सम्म फैलिने संभावना बढि हुन्छ । यस्ता वाष्पिय कणहरु निकै साना हुने भएकाले त्यसमा मिसिएका भँइरस पनि त्ति बलियो नहुने भन्ने विादास्पद सोच पनि रहेको छ । तर यि कण सजिलै सास मार्फत फोक्सोमा पुग्ने र भाइरस संक्रमण गर्ने संभावना अझ धेरै रहने बताइएको छ ।

यस्ता कणहरुको संवाहनका कारण बैज्ञानिकहरुले पर्सनल प्रोटेक्टिभ इक्विपमेन्ट (पिपिइ) प्रतिरक्षा क्षमता राम्री बुझ्न सकेका छैनन् । अन्य अचल वस्तुहरु जस्तै ढोकाका चुकुल , कलम मेचमा रहेका वाष्पिय कणहरुका कारण पनि भाइरस सर्न सक्छ । अहिलेसम्मको अध्ययनबाट प्लाष्टिक तथा काँचका सतहमा यस्ता वाष्प कण ३ देखि ७२ घन्टा सम्म सक्रिय अवस्थामा रहन सक्छन् ।

तर त्यसमा रहेको भाइरल लोडलाई जति कम गराउन सकिन्छ उति नै कोभिढड १९ संक्रमणको संभावना कम रहने बताइएको छ ।
संक्रमणबाट बच्न सबैभन्दा बढि फेस मास्कको प्रयोग भइरहेको छ । अमेरिकामा तीन प्कारका मास्क १ घरमै बनाइएका मास्क , २ सर्जिकल मास्क र ३ एन९५ मास्क प्रयोग भइरहेका छन् ।

मास्कले संक्रमित पानिय छिंटा अरुबाट आफुमा र आफुबाट अरुमा पुग्नबाट रोक्न सकिन्छ । अध्ययन अनुसनधानबाट घरमै बनाइएका मास्क भन्दा सर्जिकल मास्क २ देखि ३ गुणा बढि प्रभाबकारी छन् । यसैगरी एन ९५ र एफएफपि२ ( युरोपको अमेरिकी एन ९५ सरहका मास्क ) भने घरमै निर्मित मास्कभन्दा करिव ५० र सर्जिकल मास्क भन्दा २५ गुणा प्रभाबकारी रहेका छन् ।

तर कुनै पनि मास्कले संक्रमणबाट जोगाउने पूर्ण ग्यारेन्टि नदिने भएकाले सामाजिक दूरी अपनाउनु नै सर्वश्रेष्ठ उपायको रुपमा बैज्ञानिकहरुले सिफारिश गरेका छन् । एक मिटरको दूरीमारहेका कुनै पनि संक्रमित व्यक्तिले खोक्दा र हाच्छुँयु गर्दा पनि मास्कै पिच्छे सुरक्षाको परिमाण फरक हुने गरेका छन् ।

मास्क नलगाउनेका तुलनामा सर्जिकल मास्क लगाउनेले २० देखि ३० प्रतिशत सम्म भाइरल लोड ग्रहण गर्न सक्ने देखिन्छ । तर यदि एन ९५ मास्क लगाउने हो भने यो खतराको संभावना ५ प्रतिशतमा झर्दो रहेछ ।

मास्कले शरिरमा अक्सिजनको मात्रा कम लिने र कार्वनडाइअकसाइड रोक्ने भन्ने भनाई सही होइन । अक्सिजन ० दशमलव १२० एनएम ग्रहण गर्ने र कार्वनडाइअक्साइड ० दशमलव २३२ एनएम छोड्ने गर्दछ । एन-९५ मास्कका प्वाल करिव १०० देखि ३०० एनएम आकारका हुन्छन् । नेपाल समाचारपत्रमा खबर छ ।

यसको अर्थ एउटा प्वाल नै १ हजार ५ सय वटा भन्दा बढि अक्सिजनका अणु प्रवेश गर्न र ८ सय ५० अणु भन्दा बढि कार्वन डाइअक्साइड बाहिर जान काफी छ । कोरोना भाइरसका अणु करिव ० दशमलव १२० एनएमको हुन्छ । अक्सिजनको तुलनामा यो १ हजार गुणा ठूलो हुन्छ । १ हजार देखि १० हजार एनएम आकारका मास्कहरु भाइरसयुक्त वाष्प कण छेक्न प्रभावकारी हुन्छन् ।

ग्यालेन रपले सन् २०११ मा युएसए ट्रयाक एन्ड फिल्ड च्याम्पियनसिपमा १० हजार मिट दौड एलर्जीको कारण मास्क लगाएर जितेका थिए। एनले सो दूरी २८ मिनेट ३८ दशमलव १७ सेकेण्डमा पूरा गरेका थिए । तर सामाजिक तथा शारिरीक दूरी कायम गर्ने हो भने मास्क लगाउनु जरुरी छैन । हाच्छँयु गर्दा भाइरसयुक्त वाष्प कण तेर्सो ६ मिटर पर सम्म पुग्न सक्छ ।

अन्य केहि ऋध्ययनले यो दूरी सिमा ७ देखि ८ मिटर सम्म पनि रहेको छ । भाइरसको लक्षण विकास नभइसकेका व्यक्तिहरुबाट सर्ने संक्रमणलाई मात्र मास्क्ले रोक्न मद्धत पु¥याउँछ । मानव शरिर जीवनकालभरि दशौ हजार एन्जिेन्स नामक कणहरुको संसर्गमा आउँछ । मास्क्ले नयाँ एन्टिजेन्सलाई सही ढंगले चिन्न थाल्छ । मास्क्ले शतप्रतिशत एन्टिजेन्सलाई फिल्टर गरेपनि मानिसको प्रतिरोधात्मक क्षमतामा कमि आउँदैन किनभने खाद्य र पेय पदार्थ मार्फत व्याक्टेरिया र भाइरस शरिर भित्र प्रवेश गरिरहेकै हुन्छ ।

मान्म-कालिकोट जिल्लाको खाँडाचक्र नगरपालिकामा औलो रोगका बिरामी देखिन थालेका छन् । तराई क्षेत्रमा लामखुट्टेको टोकाइबाट लाग्ने यो रोग पहाडमा देखिन थालेको हो । पहाडी जिल्लामा लामखुट्टे देखिन थालेपछि औलो रोगका बिरामी भेटिन थालेका छन् ।

जिल्ला अस्पताल कालिकोटले गरेको परीक्षणमा खाँडाचक्र–२ का बाहिरी जिल्लाका एक र चार स्थानीय गरी पाँच जनामा औलो रोग देखिएको छ । औलो रोग देखिएपछि महामारी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखा टेकुबाट डा मदन कोइरालाको नेतृत्वमा चिकित्सकीय अनुसन्धान टोली कालिकोट पुगेको नगरपालिकाका स्वास्थ्य शाखा प्रमुख रवीन्द्र सेजुवालले बताउनुभयो ।

यो औलो रोग मान्छेबाट मान्छेमा नसर्ने र यसबाट बच्न लामखुट्टेको टोकाइबाट बच्नुपर्ने सेजुवालले बताउनुभयो । पहिला पहिला पहाडी जिल्लामा औलोका बिरामी भेटाउन मुस्किल हुने गरेको तर अहिले लामखट्टेका कारणले औलो रोगका बिरामी भेटिन थालेको स्वास्थ्य शाखा प्रमुख सेजुवालले बताउनुभयो । “तराईमा मात्र विगतमा लामखुट्टे देखिने गरेका थिए”, उहाँले भन्नुभयो, “अहिले लामखुट्टे पहाडमा देखिन थालेका कारणले पनि औलो रोगका बिरामी पहाडमा देखिन थालेका हुन् ।” (रासस)

काठमाडौं । चिप्ली भिन्डी धेरैलाई मन पर्दैन । तर, यो खाँदा स्वास्थ्यका लागि भने अनेक फाइदा पुग्छ । स्वादको लागि भन्दा पनि स्वास्थ्यलाई ध्यान दिने हो भने चिप्ली भिन्डी खानु आवश्यक छ । एक अध्ययनकाअनुसार चिप्ले भिन्डीमा रहेको तत्वले आन्द्रामा हुने कोलोन क्यान्सरको बिषालु तत्वलाई हटाउने क्षमता राख्छ । यसको अर्थ क्यान्सरजस्तो प्राणघात रोग लाग्नबाट चिप्ली भिन्डी बचाउँछ ।

भिन्डीमा प्रोटिन, क्याल्सियम, बोसो, कार्बोहाइड्रेड, सोडियम र फलामका साथै फोस्फोरस जस्ता स्वास्थ्यका लागि आवश्यक तत्व पाइन्छ । चिप्ली भिन्डी खान्दा वा स–साना टुक्रा पारेर कपालमा राख्ने हो भने कपाल कालो, लामो र बाक्लो हुने बताइएको छ ।

शरीरको तौल, अस्वभाविक मोटोपनलाई नियन्त्रण गर्ने भिन्डीले रगतमा हेमोग्लोबिन निर्माण गर्ने भएकाले एनीमियाबाट बचाउँछ । यसका साथै भिन्डीमा रहेको भिटामिनले रक्तश्राव रोक्न सहयोग गर्छ । भिन्डीमा फाइबर हुने भएकाले कब्जियत हुन दिँदै भने ब्लडमा सुगरको मात्रा कम गर्ने भएकाले मधुमेहका रोगीलाई लाभदायिक हुन्छ ।

स्की । गण्डकी प्रदेशमा कोरोना भाइरस सङ्क्रमणसँगै डेङ्गु र स्क्रबटाइफसको सङ्क्रमणसमेत बढेको छ । हालसम्म तनहुँ, मनाङ र मुस्ताङबाहेकका सबै जिल्लामा लामखुट्टेको टोकाइबाट सर्ने डेङ्गुका बिरामी फेला परेका छन् । यद्यपि गत वर्षको तुलनामा यस वर्ष सङ्क्रमण कम देखिएको छ ।

कास्की, नवलपरासी, म्याग्दी र बाग्लुङमा स्क्रब टाइफसका बिरामी फेला परेको प्रदेश स्वास्थ्य निर्देशनालय पोखराले जनाएको छ । निर्र्देशनालयले गत वर्ष पुष १६ गतेदेखि भदौ ३१ गतेसम्म प्रदेशमा १०५ डेङ्गु र ५४ स्क्रब टाइफसका बिरामी भेटिएको जनाएको छ ।

म्याग्दीमा सबैभन्दा बढी डेङ्गुु र स्क्रबटाइफसका बिरामी देखिएका छन् । यस अवधिमा म्याग्दीमा डेङ्गुका ६४ र स्क्रबटाइफसका ४३ बिरामी फेला परेको जनाइएको छ । कास्कीमा २०, लमजुङमा १०, स्याङ्जामा चार, नवलपरासीमा तीन, बागलुङमा दुई, पर्वत र गोरखामा एक÷एक जना डेङ्गुका बिरामी भेटिएका छन् ।

त्यसैगरी बागलुङमा छ, नवलपरासीमा तीन र कास्कीका दुई जनामा स्क्रबटाइफस देखिएको निर्देशनालयका निर्देशक डा विनोदविन्दु शर्माले जानकारी दिनुभयो । डेङ्गुको नियन्त्रण गर्न र सङ्क्रमण फैलिन नदिन स्वास्थ्य संस्थामार्फत ‘खोज र नष्ट गर’ अभियान तथा सरसफाइका कार्यक्रमहरु शुरु गरिएको उहाँको भनाइ छ ।

डेङ्गु ‘एडिस’ लामखुट्टेको टोकाइबाट लाग्ने रोग हो । वर्खा लागेसँगै लामखुट्टेले जमेका पानीमा फुल पार्ने गर्दछ र यो रोग लागेपछि मानिसमा अत्यधिक ज्वरो आउने गर्दछ । मांसपेशी र हाडजोर्नीहरु दुख्ने, शरीरमा बिमिराहरु देखापर्ने लगायतका लक्षणहरु यसमा देखिन्छन् । डेङ्गुको उपचार हालसम्म पत्ता लाग्न सकेको छैन ।

स्क्रब टाइफस किराबाट मानिसमा सर्ने सरुवा रोग हो । यसको सङ्क्रमित बिरामीमा उच्च ज्वरो आउने, धेरै टाउको दुख्ने, पसिना आउने, झाडापखाला लाग्नेलगायत लक्षण देखिने भएकाले यसबाट जोगिन घरबाहिर जाँदा पूरै शरीर ढाकिने कपडा लगाउन चिकित्सकले सुझाव दिने गरेका छन् ।-रासस

काठमाडौं, असोज १ । काठमाडौंसहित तीन दर्जनभन्दा बढी जिल्लामा निषेधाज्ञा लगाइए पनि कोरोना संक्रमण रोकथाममा त्यसको प्रभाव न्यून मात्रै देखिएको छ।

निषेधाज्ञा जारी गरिएपछि संक्रमितको संख्या घट्नु साटो झन्डै दोब्बरले बढिरहेको खबर आजको अन्नपूर्ण पोष्ट दैनिकमा दिनेश गौतमले लेखेका छन्।

इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखाका निर्देशक डा।वासुदेव पाण्डेले साउनभन्दा भदौमा मृत्युदर बढेको बताए। अहिले मृत्युदर ०।६ प्रतिशत छ।

सरकारी अधिकारीले निषेधाज्ञाको प्रभावका कारण संक्रमितको संख्या घट्ने आशा व्यक्त गरेका थिए। तर, निषेधाज्ञाले उपत्यकामा संक्रमण विस्तारको ‘चेन ब्रेक’ गर्न नसकेको विज्ञले जनाएका छन्। दिनहुँ सबैभन्दा बढी संक्रमित काठमाडौं उपत्यकामा भेटिन थालेका छन्।

जनस्वास्थ्यविद् डा।बाबुराम मरासिनीले नागरिकले जनस्वास्थ्यका मापदण्ड पालना नगर्दा संक्रमण झन् बढेको बताए। ‘मास्क नलगाई र भौतिक दूरीसमेत कायम नराखी बिहान–बेलुका घुमिरहेका छन्’, डा। मरासिनीले भने, ‘त्यसले पनि संक्रमण बढाएको हो।’

उपत्यकाका सबै स्थानीय तहमा अहिले संक्रमित छन्। वडा तहमा पनि संक्रमण देखिएको छ। तीनै जिल्लामा भदौ सुरुमा निषेधाज्ञा जारी गरिएको थियो। मन्त्रालयका अनुसार काठमाडौंमा मात्रै संक्रमितको संख्या ११ हजार २ सय ३५ पुगेको छ। ललितपुरमा १ हजार २ सय ८६ र भक्तपुरमा १ हजार १ सय ४० संक्रमित छन्।

मन्त्रालयका पूर्वप्रमुख विशेषज्ञ डा।सुशीलनाथ प्याकुरेलले निषेधाज्ञामा प्रभावकारी उपचार व्यवस्थापन र सीमान्तकृत एवं गरिबलाई निःशुल्क मास्क वितरणमा ध्यान दिनुपर्ने बताए।

‘जीविकोपार्जनका सबै आधार गुमाएर नागरिकले निषेधाज्ञा पालना गरी सहयोग गरे। मास्क किन्न नसक्ने विपन्नलाई सरकारले सहुलियत वा निःशुल्क वितरण गर्नुपर्थ्यो’, उनले भने, ‘उपचारका लागि पूर्वाधार एवं संरचना व्यवस्थापन गरी निषेधाज्ञाको उपयोग गर्नुपर्थ्यो।’

कञ्चनपुर-कोरोना भाइरस संक्रमितको उपचारका लागि कञ्चनपुरका आठ वटा स्थानीय तहमा पाँच बेडको ‘कोभिड–१९ अस्थायी अस्पताल’ निर्माण हुने भएको छ। कोभिड– १९ सङ्क्रमित बिरामीको उपचारका लागि सरकारले सबै स्थानीय तहलाई पाँच बेडको अस्थायी अस्पताल बनाउन पत्राचार गरेपछि कञ्चनपुरका आठ स्थानीय तहमा कोभिड–१९ अस्थायी अस्पताल निर्माण हुने भएको हो।

कोरोना सङ्क्रमण रोकथाम, नियन्त्रण तथा उपचार कोष सञ्चालक समितिको आइतबार बसेको ११ औं बैठकले अस्पताल नभएका स्थानीय तहमा अस्थायी अस्पताल निर्माण गर्नका लागि बजेट समेत पठाएको छ। अस्थायी अस्पताल निर्माणका लागि कोष तथा लेखा नियन्त्रण कार्यालयमार्फत प्रत्येक स्थानीय तहमा १० लाखका दरले बजेट निकासा भएको स्वास्थ्य कार्यालय कञ्चनपुरका प्रमुख शिवराज सुनारले बताए।

उनका अनुसार जिल्लामा कृष्णपुर, पुर्नवास, बेदकोट, बेलौरी, महाकाली र शुक्लाफाँटा नगरपालिका तथा बेलडाँडी र लालझाडी गाउँपालिकामा पाँच बेडका कोभिड अस्थायी अस्पताल निर्माण हुने भएका छन। “प्रत्येक अस्पतालमा एक चिकित्सक, दुई नर्स र एक कार्यालय सहयोगीको व्यवस्था हुनेछ” उनले भने, “यसका लागि स्थानीय स्तरकै जनशक्तिलाई प्राथमिकतामा राखिएको छ।”

निर्माण हुने अस्थायी अस्पताल व्यवस्थापनमा प्रतिबेड रु दुई लाखका दरले खर्च गर्न सक्ने व्यवस्था गरिएको छ। त्यस्तै स्थानीय तहले तीन महिनाका लागि पाँच बेडमा पाँच लाख, औषधिका लागि ५० हजार तथा चकित्सक, नर्स र कार्यालय सहयोगीको पारिश्रमिकबापत चार लाख ५० हजार खर्च गर्न पाउने व्यवस्था गरिएको छ।

तत्काल पाँच बेडको अस्पताल निर्माण हुने भएपनि कोभिड बिरामीको बढ्दो सङ्ख्यालाई मध्यनजर गर्दै त्यसलाई बढाएर १५ बेडसम्म पु¥याउन सक्ने योजना रहेको जनस्वास्थ्य कार्यालयका प्रमुख सुनारले बताए। उनका अनुसार सुदूरपश्चिम प्रदेशका नौ वटा जिल्लाका ७६ स्थानीय तहमा कोभिड अस्थायी अस्पताल निर्माण हुने भएका छन्।

तीमध्ये सबैभन्दा बढी कैलाली र बझाङमा ११/११ वटा स्थानीय तहमा कोभिड अस्थायी अस्पताल निर्माण हुने भएका छन्। त्यस्तै बाजुरा डोटी, दार्चुला, अछाम र कञ्चनपुरका आठ/आठ, बैतडीका नौ र डडेल्धुराका पाँच स्थानीय तहमा अस्थायी कोभिड अस्पताल सञ्चालन हुने भएका छन। रासस

काठमाडौं- दिपायलमा कार्यरत ४० सैनिकलाई कोरोना संक्रमण पुष्टि भएको छ । डोटीको दिपायल सिलगढी नगरपालिकास्थित सुल्लेकमा कार्यरत नेपाली सेनाका ४० जनामा कोरोना संक्रमण पुष्टि भएको हो ।

संक्रमण देखिएका सैनिकको कन्ट्याक्ट ट्रेसिङका आधारमा पिसिआर परिक्षण गर्दा ४० जना सैनिकमा कोरोनादेखिएको हो ।

दिपायलमा शुरुमा १८ जना सैनिकलाई कोरोना संक्रमण पुष्टि भएको थियो । सोही आधारमा कन्ट्याक्ट ट्रेसिङ गर्दा थप ४० जनालाई कोरोना देखिएको स्वास्थ्य कार्यालय डोटीले जनाएको छ ।

सप्तरी, ३१ भदौ : निषेधाज्ञा हटाएलगत्तै जिल्लामा सबैभन्दा बढी ५० जना नयाँ कोरोना सङ्क्रमित थप भएका छन् । राजविराजका ४४ जनासहित ५० थप भएका सङ्क्रमितमध्ये जिल्ला अदालतका स्रेस्तेदारलगायत पाँच कर्मचारी, जिल्ला प्रशासन कार्यालयका दुई कार्यालय सहायक, एक प्रहरी र एक भान्से सङ्क्रमित भएको स्वास्थ्य कार्यालयले जानकारी दिएको छ ।

राजविराजस्थित गजेन्द्रनारायणसिंह अस्पतालको प्रयोगशालामा गरिएको परीक्षणअनुसार सो अस्पतालमा डायलासिस सेवा लिइरहेकी मिृर्गाैला पीडित एक महिला, आकस्मिक सेवामा उपचाररत तीन बिरामी तथा राजविराजस्थित आइसोलेसन केन्द्रमा कार्यरत दुई सरसफाइ कर्मचारीसमेत सङ्क्रमित भएको अस्पतालका निमित्त मेडिकल सुपरिटेण्डेण्ट डा रणजीतकुमार झाले बताउनुभयो ।

यसैगरी राष्ट्रिय अनुसन्धान कार्यालयका एक कर्मचारी, एक प्रहरी, छिन्नमस्ता अस्पताल राजविराजका दुई कर्मचारीमा समेत कोरोना सङ्क्रमण देखिएको स्वास्थ्य कार्यालयका निमित्त प्रमुख दुनियालाल यादवले जानकारी दिनुभयो ।

अस्पतालको डायलासिस युनिटमा नियमित उपचार गराइरहेका मिृर्गाैला पीडितमध्ये मङ्गलबार एक महिला र सोमबार छ पुरुषमा कोरोना सङ्क्रमण देखिएपछि मङ्गलबार बन्द गरिएको डायलासिस सेवा निर्मलीकरण गरेपछि आजबाट सेवा सुचारु गरिएको अस्पतालका निमित्त मेडिकल सुपरिटेण्डेण्ट डा झाले जानकारी दिनुभयो ।

सङ्क्रमित थप भएकामा राजविराज नगरपालिकाको विभिन्न वडाका ४४ र हनुमाननगर कङ्कालिनी नगरपालिका, शम्भुनाथ नगरपालिका र महादेवा गाउँपालिकाका छ जना सङ्क्रमित छन् । कोभिड –१९ सङ्कट व्यवस्थापन समितिको सिफारिसमा जिल्ला सुरक्षा समितिको बैठकले सोमबार मध्य रातिदेखि निषेधाज्ञा हटाएको छ ।

योसमेत सप्तरीमा सङ्क्रमित हुनेको सङ्ख्या एक हजार ९० पुगेको स्वास्थ्य कार्यालयले जनाएको छ । सङ्क्रमितमध्ये १०५ महिलासहित ७३६ जना निको भएर घर फर्किएको स्वास्थ्य कार्यालयका निमित्त प्रमुख यादवले बताउनुभयो । जिल्लामा सङ्क्रमतिमध्ये मृत्यु हुनेको सङ्ख्या एक महिलासहित नौ पुगेको यादवले जानकारी दिनुभयो । (रासस)

बनेपा- धुलिखेल अस्पतालमा कोरोना संक्रमित गर्भवतीले स्वस्थ बच्चालाई जन्म दिएकी छन् । सोमबार दिउँसो ३ बजे कोरोना भाइरस संक्रमित भक्तपुरकी २८ वर्षीय एक गर्भवतीले छोरी जन्म दिएकी हुन् । यनको शल्यक्रियामार्फत् छोरी जन्माएको अस्पतालले जनाएको छ ।

संक्रमित गर्भवतीलाई आइतबार प्रसूति कक्षमा भर्ना गरिएकोमा सोमबार कोरोना पुष्टि भएको थियो । अहिले आमा र बच्चा दुबैको अवस्था सामान्य रहेको बताइएको छ ।

योसँगै अस्पतालको शल्यक्रियामार्फत् पहिलो प्रसूति सफल भएको छ । यसअघि भदौ १७ गते धुलिखेल अस्पतालमा कोरोनाभाइरस संक्रमित ३४ वर्षीया गर्भवती नर्मल डेलिभरी भएको थियो।