महेन्द्रनगर, २० मङ्सिर – कञ्चनपुरमा एचआइभी एड्सका बिरामीको सङ्ख्या बढ्दै गएको छ । यहाँ खासगरी भारतका विभिन्न ठाउँबाट फर्किनेमा यसको सङ्क्रमण बढी मात्रामा देखिने गरेको जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय कञ्चनपुरले जनाएको छ ।

स्वास्थ्य कार्यालयको तथ्याङ्कअनुसार जिल्लामा हालसम्म ५४९ जना एचआइभी सङ्क्रमित छन् । “केही वर्षयताको बिरामीको रेकर्ड हेर्दा सङ्क्रमितको सङ्ख्या बढ्दै गएको छ”, स्वास्थ्य कार्यालयका प्रमुख शिवराज सुनारले भन्नुभयो, “भारतबाट काम गरेर फर्किने नेपालीमा धेरै एचआइभी एड्सको सङ्क्रमण देखिने गरेको छ ।”

आर्थिक वर्ष २०७३÷७४ मा २१ जनामा एचआइभी सङ्क्रमित पुष्टि भएको थियो, भने ०७४÷७५ मा थप २८ जना सङ्क्रमित थपिएका थिए । त्यसैगरी आव ०७५÷७६ मा ४५ जना सङ्क्रमित थपिए भने ०७६÷७७ मा थप ३३ जनामा एचआइभीका नयाँ सङ्क्रमित थपिएको स्वास्थ्य कार्यालयको रेकर्डमा उल्लेख छ ।

त्यसैगरी चालु आवको हालसम्म १३ जना एचआइभीका नयाँ सङ्क्रमित फेला परेको सुनारले जानकारी दिनुभयो । हाल यहाँ २८३ जना नियमित औषधि सेवन गरिरहेका छन् । चालु आवको चार महिनाको अवधिमा १३ जना नयाँ सङ्क्रमित थपिएकाले यो वर्ष अझ बढ्न सक्ने प्रमुख सुनारको भनाइ छ । कोरोना महामारीका कारण थुप्रै मानिसले बसाइ सरेको कारणले पनि एचआइभी एड्सका बिरामी बढ्न सक्ने स्वास्थ्यकर्मीको अुनमान छ । (रासस)

बैतडी, २० मङ्सिर – सुदूरपश्चिम प्रदेश सरकारको सहयोगमा जिल्ला अस्पताल बैतडीमा भेन्टिलेटरसहितको दुई बेडको आइसियु कक्ष स्थापना भएको छ । कोरोनाका जटिल खालका बिरामीलाई मध्यनजर गरेर भेन्टिलेटरसहितको आइसियु कक्ष स्थापना गरिएको जिल्ला अस्पताल बैतडीका प्रमुख डा वसन्तराज जोशीले जानकारी दिनुभयो । उहाँले भन्नुभयो, “हामीले जिल्ला अस्पतालमा भेन्टिलेटरसहितको आइसियु कक्ष स्थापना गरेका छौँ ।”

जिल्ला अस्पतालमा भेन्टिलेटरसहितको आइसियु कक्ष स्थापना भएपछि सञ्चालनमा भने समस्या हुने भएको छ । आइसियुका लागि दक्ष जनशक्ति नहुँदा तत्काल सञ्चालनमा बाधा पुगेको डा जोशीले बताउनुभयो । आइसियु सञ्चालनका लागि विशेषज्ञ चिकित्सकको आवश्यकता पर्ने भए पनि जिल्ला अस्पतालमा विशेषज्ञ डाक्टर नहुँदा आइसियु सञ्चालनमा समस्या आउने देखिएको छ । उहाँले भन्नुभयो, “आइसियु कक्ष स्थापना भयो तर त्यसमा काम गर्ने विशेषज्ञको अभाव हुँदा सञ्चालनमा समस्या छ ।”

यस्तै जिल्ला अस्पतालमा कार्यरत डाक्टर र नर्सलाई पनि आइसियु सञ्चालनका लागि तालीमको आवश्यकता पर्ने र त्यो तालीम कसैले पनि लिएको छैन । कोरोनाका गम्भीर बिरामीलाई सेवा दिने उद्देश्यले प्रदेश सरकारले जिल्ला अस्पतालमा भेन्टिलेटरसहितको आइसियु कक्ष स्थापनाका लागि उपकरण पठाएको थियो । उपकरणसँगै दक्ष जनशक्ति पनि आवश्यक पर्ने भए पनि दक्ष जनशक्ति नपठाउँदा आइसियु कक्ष सञ्चालनमा समस्या भएको छ ।

बैतडी जिल्लाभरि हालसम्म ५६९ मा कोरोना पुष्टि भएकोमा एकको मृ,त्यु भइसकेको स्वास्थ्य कार्यालय बैतडीले जनाएको छ । जिल्लाभरि हाल ६४ सक्रिय सङ्क्रमित रहेकोमा ५०४ जनाले कोरोना जितिसकेका छन् । (रासस)

प्राय मानिस हरुले सेतो चिया पिउने गर्दछन । हाम्रो शरीरलाई स्वस्थ राख्नको लागि कालो चियाले मद्धतत गर्छ । कालो चिया स्वास्थ्यको लागि निकै फाइदाजनक छ । धेरै जसो मानिसहरु कालो चियाको सेवन गर्न हिचकिचाउने गर्छन् र स्वस्थ्यका लागि पनि यसको महत्व निकै छ । कतिपय मानिस हरुले चियालाई तौल घटाउने माध्यमको रुपमा लिने गरेको पाईन्छ ।

कालो चियामा प्रचुर मात्रामा पाइने फ्लेवनाइड र क्वार्सटीन रक्तधमनीलाई स्वस्थ राख्न मद्दत गर्ने एक अनुसन्धानको रुपमा पाइएको छ ।यूनिभर्सिटी अफ वेस्टर्न अस्ट्रेलियाको स्कूल अफ मेडिसियनमा गरिएको सो अध्ययनका अनुसार यी तत्वहरुले धमनीसम्बन्धी रोगहरुको सम्भावना पनि यसले कम गर्छ ।

कालो चियामा पाइने फ्लेवनायड एन्टिअक्सिडेन्टको रुपमा काम गर्छ र यसले भिटामीन सी को प्रभावकारीतामा बृद्धि ल्याउँछ । यति मात्रै नभई फ्लेवनायडले मुटुको धमनीको आसपासको तन्तुको पनि रक्षा गर्छ । यसले मुटसँग सम्बन्धीत अन्य रोगहरुलाई पनि कम गर्ने सो अध्ययनले देखाएको छ ।

काठमाडौँ, १९ मंसिर । सरकारले कोरोनाविरुद्धको खोप ल्याउन तयारी थालेको छ । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले कोरोनाविरुद्ध खोप ल्याउन द्रुत प्रतिकार्य योजना बनाएको हो । द्रुतकार्य योजनाका लागि आठवटा समिति गठन गरिएको छ । सरकारले खोप अभियान नै सञ्चालन गर्नेछ ।

स्वास्थ्यमन्त्रालयका सहप्रवक्ता डा। समीरकुमार अधिकारीका अनुसार समितिले खोप आयात, भण्डारणदेखि वितरणलगायतका प्रक्रियाको कामलाई अघि बढाएको छ । उनले भने, ‘खोप व्यवस्थापन कसरी गर्ने रु जनचेतनादेखि तालिमलगायतका काम भइरहेका छन् । हामीसँग भण्डारण गर्न मिल्ने खोप प्राथमिकतामा पर्छ । हाम्रो जोड जतिसक्यो अनुदानमा खोप ल्याउने हो । त्यसका लागि कूटनीतिक प्रयास भइरहेको छ ।’

खोप आयातमा सहजताका लागि औषधि अध्यादेशसमेत जारी भइसकेको छ । नेपालले कूल जनसंख्याको ७२ प्रतिशतलाई खोप दिने योजना बनाएको छ, जसमा कोभ्याक्स फ्यासिलिटीमार्फत २० प्रतिशतलाई प्राथमिकताका आधारमा निःशुल्क खोप लगाइनेछ ।राजधानी दैनिकमा समाचार छ ।

विश्वका गरिब राष्ट्रलाई खोपको समान पहुँच हुनुपर्छ भनेर विश्व स्वास्थ्य संगठन, युनिसेफ, विश्व बैंक र गाभी सम्मिलित गठबन्धन बनेकाले यसलाई कोभ्याक्स नामाकरण गरिएको हो । खोप खरिद प्रक्रियाका लागि बजेटको जोहो गर्ने काम भइरहेको छ ।

काठमाडौं–प्राडा गोविन्द केसीले कोरोना जितेका छन् । उनले २१ दिनपछि कोरोनालाई जितेका हुन् । कोरोना संक्रमण पुष्टि भएपछि कात्तिक २८ गते त्रिवि शिक्षण अस्पताल महाराजगञ्जमा भर्ना भएका केसी बिहीबार साँझ डिस्चार्ज भएका हुन् ।

कात्तिक २७ गते स्वाब परीक्षणका लागि दिएका केसीको कात्तिक २८ गते पोजिटिभ आएको थियो । पोजेटिभ देखिएपछि अस्पताल भर्ना भएका उनी डिस्चार्ज भएका हुन् । उनका सहयोगी प्रितम सुवेदीका अनुसार डा केसीको स्वास्थ्य अवस्था सामान्य रहेको छ ।

इन्द्रावती गाउँपालिका नवलपुरमा भएको कार्यक्रममा ६७ जनाले रक्तदान गरेका छन् । अन्तराष्ट्रिय अपांग दिवशको अवसरमा गरिएको रक्तदान कार्यक्रममा अपांगता भएका व्यक्तिहरुलाई सहायता सामग्री पनि वितरण गरिएको थियो ।

इन्द्रावती गाउँपालिकाको आयोजनामा उक्त कार्यक्रम भएको हो कार्यक्रम सप्रोस नेपाल र राष्टिय अपांग महासंघको सहयोग, इन्द्रँवती गाउँपालिका अपांग सञ्जालको समन्वयमा भएको हो । कार्यक्रमको प्राविधिक सहयोग नेपाल रेडक्रस सोसाइटी जिल्ला शाखा सिन्धुपाल्चोकले गरेको थियो ।

अन्तराष्ट्रिय अपांगता दिवसको अवसरमा गरिएको रक्तदान कार्यक्रम तथा अपांगता भएका व्यक्तिहरुलाई सहायता सामग्री पनि वितरण गरिएको थियो । इन्द्रावती गाउँपालिकाको आयोजनामा उक्त कार्यक्रम भएको हो । कार्यक्रममा ४१ जनालाई अपांग सहायता सामग्री वितरण गरिएको गाउँपालिका अध्यक्ष वंशलाल तामाङले जानकारी दिए । वितरण गर्न बाँकी अपांगता सहायता सामग्री इन्द्रावती गाउँपालिकाले जिम्मा लिएको छ । वितरण गरिएकोमा २२ थान वैशाखी, १९ थान सेतो छडी, ४२ थान पोषण युक्त खाद्यान्न सामग्री तथा अपांगता भएका व्यक्तिहरुको लागि सरसफाइको सामग्री रहेको थियो ।

कार्यक्रम सप्रोस नेपाल र राष्ट्रिय अपांग महासंघको सहयोग, इन्द्रावती गाउँपालिका अपांगता सञ्जालको समन्वयमा भएको हो । कार्यक्रमको प्राविधिक सहयोग नेपाल रेडक्रस सोसाइटी जिल्ला शाखा सिन्धुपाल्चोकले गरेको थियो । उक्त कार्यक्रम को अवसर पारेर गाउँपालिकाले पालिका स्तरीय अपांगता समन्वय समिति समेत गठन गरेको छ जसले अपांगता को क्षेत्र मा पैरवी तथा सचेतना गराउन पहल गर्नेछ ।

विश्वभरि दशौं लाख आपूर्तिको प्रतिबद्धता जनाएको चीनले कोभिड–१९ विरुद्धको खोप भण्डारणको बलियो तयारी गरेको छ । दक्षिणी चीनको शेनजेन शहरस्थित अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थलको एक कुनामा सेता च्याम्बरबाहिर लगाइएको पर्दामा भित्रको तापक्रम देखाइएको छ ।

सुरक्षा कामदारहरु सर्जिकल गाउन, अनुहार ढाक्ने मास्क र रबरको पञ्जा लगाएर बाहिर पहरा दिँदैछन् । उक्त च्याम्बरभित्र प्रवेश गर्ने जो कोहीले कम्तिमा दुई साताको क्वारेन्टिन पुरा गरेको हुनुपर्ने वा टाउकोदेखि पैताला ढाक्ने पहिरन लगाएको हुनुपर्ने ब्यवस्था गरिएको छ ।

३५० वर्गमिटरमा फैलिएको तापक्रम नियन्त्रित कोठाहरुमा छिट्टै चीनले विकास गरेको खोपले भरिभराउ हुनेछ । चिनियाँ औषधि नियामक निकायले खोपको स्वीकृति दिएपछि विमानस्थलको उक्त च्याम्बरमा खोप लगिनेछ । त्यहाँबाट जेटसम्म पुर्याउँदा तापक्रम नियन्त्रित उपकरण सहित विश्वका विभिन्न स्थानमा आपूर्ति गरिनेछ ।

चीनले तेस्रो चरणको ट्रायल गरेको राष्ट्रहरुमा सयौं लाख खोप आपूर्ति गर्ने तयारी गर्दैछ । चिनियाँ नेतृत्वले खोपको सफलतापूर्वक परीक्षणपछि थुप्रै राष्ट्रमा आपूर्तिको प्रतिबद्धता समेत जनाएका छन् । खोप आपूर्ति गर्ने विश्वब्यापी अभियानले भएको सीएनएनले उल्लेख गरेको छ ।

चिनियाँ परराष्ट्र नीतिलाई प्रवद्र्धन गर्दै अन्तर्राष्ट्रिय प्रभाव कायम गर्ने उपकरणको रुपमा चीनले खोपको प्रयोग गर्न सक्ने वाशिंगटनस्थित परराष्ट्र सम्बन्धमा विश्व स्वास्थ्य हेर्ने यान्झोंग हुआगं बताउँछन् ।

महामारीको सुरुवाती चरणमा चीनले मास्क र अन्य स्वास्थ्य उपकरण तथा सामग्री सहयोगमा उपलब्ध गराएर सद्भाव बनाउने प्रयास गरेको थियो । तर उक्त स्वास्थ्य सामग्रीको कमजोर गुणस्तरलाई लिएर पुनः चीनमाथि दोष लागेपछि वेइजिंगले कोरोनाभाइरसको अध्याय अन्त मोड्न खोजेको आरोप लागेको थियो । वेइजिंगको खोप कुटनीतिले पुनः एकपटक अवसर दिएको हुआंग बताउँछन् ।

चीनले हाल चारवटा कम्पनीको पाँचवटा कोरोनाविरुद्धको खोपको तेस्रो चरणको परीक्षण गरिरहेको छ । खोप परीक्षणको अन्तिम तथा सबैभन्दा महत्वपूर्ण चरणमा प्रवेश गरेर खोप विकासकत्र्ताले नियामक निकायबाट अनुमति लिने अवस्थामा पुगेको छ । चीनले हालसम्म १६ राष्ट्रमा खोपको प्रभावकारिता र स्वास्थ्य सुरक्षाबारे तेस्रो चरणको परीक्षण गरिरहेको छ । बदलामा चीनले सफलतापूर्बक परीक्षणपछि खोपमा छिटोभन्दा छिटो पहुँच हुने प्रतिबद्धता गरेको छ ।

वेइजिंगस्थित सिनोभ्याक बायोटेकले ब्राजिललाई चार करोड ६० लाख र टर्कीलाई पाँच करोड डोज उपलब्ध गराउने सम्झौता गरेको छ । इन्डोनेसियामा उत्पादनका लागि सिनोभ्याकले चार करोड डोज बराबरको कच्चा खोप उपलब्ध गराउने सम्झौता गरेको छ ।

क्यानसिनो बायोलोजिक्सले मेक्सिकोलाई तीन करोड ५० लाख डोज खोप दिने सम्झौता गरेको छ । चिनियाँ सेनाको अनुसन्धान इकाईले उक्त खोप विकास गर्दैछ ।

चीनको सरकारी स्वामित्वको नेशनल फर्मास्युटिकल्स ग्रुप(सिनोफार्म) को इकाई नेशनल बायोटेक ग्रुप(सीएनबीजी)ले खोप आपूर्तिको सम्झौताका लागि कम खुलेको छ । सीएनबीजीको दुईवटा खोप विभिन्न दश राष्ट्रमा तेस्रो चरणको परीक्षणमा छन् । अधिकांश मध्यपूर्ब र दक्षिण अमेरिकी राष्ट्र छन् ।

यूएईका शासक शेष मोहम्मद बिन राशिद अल मख्तौम समेत उक्त खोपको ट्रायलमा स्वयंसेवीको रुपमा सहभागी हुनेछ । उक्त खोप आकस्मिक प्रयोगका लागि अनुमति समेत पाइसकेको छ । एमिराती कम्पनीले सिनोफार्मसँगको समन्वय र साझेदारीमा सात करोड पचास लाखदेखि एक अर्ब डोज खोप उत्पादन गर्ने अपेक्षा गरेको छ ।

सिनोफार्मका अध्यक्ष लिउ जिंगझेनले पछिल्लो महिना दर्जनौं राष्ट्रले कम्पनीको खोप खरिदका लागि आग्रह गरेको बताएका थिए । उनले कुन राष्ट्रले कति डोज खोप किन्न प्रस्ताब गरेको सम्बन्धमा केही खुलाएनन् । यद्दपी उनले सन् २०२१ मा सीएनबीजीले एक अर्बभन्दा बढी खोप उत्पादन गर्न सक्षम रहेको बताएका थिए । गोरखापत्र दैनिकमा इश्वरचन्द्र झाले खबर लेखेका छन् ।

बागलुङ- काठेखोला गाउँपालिका–६ मा कोभिड–१९ अस्थायी अस्पताल स्थापना गरिएको छ । अस्पतालको गाउँपालिका अध्यक्ष अमरबहादुर थापाले उद्घाटन गर्नुभयो ।यसअघि सरकारले देशभरका स्थानीय तहमा तीन महिनाका लागि कोभिड–१९ अस्थायी अस्पताल खोल्ने निर्णय गरेको थियो । सोही योजनाअन्तर्गत काठेखोलामा अस्पताल सञ्चालनमा ल्याइएको हो ।

अस्पतालका लागि खाली भएको स्थानीय विद्यालय भवन प्रयोगमा ल्याइएको छ । स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालयले अस्पतालको भौतिक संरचना र जनशक्ति व्यवस्थापनका लागि रु दश लाख उपलब्ध गराएको थियो । अस्पतालको आइसोलेसन कक्षमा अक्सिजनजडित पाँचसहित दश श्यया छन् । एक जनस्वास्थ्य अधिकृत, दुई नर्स र एकजना कार्यालय सहयोगी सेवामा खटिएका छन् ।

अस्पतालमा चिकित्सक राख्नका लागि विज्ञापन गरिए पनि कसैको पनि आवेदन नपरेको जनस्वास्थ्य अधिकृत रामचन्द्र लामाले बताउनुभयो । “आइसियु र भेन्टिलेटर बाहेकका अन्य सुविधा यही उपलब्ध छन्, लक्षणका आधारमा सङ्क्रमितको उपचार गर्छौं”, उहाँले भन्नुभयो ।

बिरामीलाई गम्भीर स्वास्थ्य जटिलता देखिएमा भने सदरमुकामस्थित धवलागिरि अस्पताल पठाइने अधिकृत लामाले बताउनुभयो । गाउँपालिका अध्यक्ष थापाले अस्पताल स्थापनासँगै कोरोना सङ्क्रमितको उपचार, हेरचाह र परामर्श सेवा सहज भएको बताउनुभयो । उहाँले कोरोना व्यवस्थापन र रोकथाममा गाउँपालिकाले चालू आवमा रु ८० लाख बजेट छुट्याएको उल्लेख गर्नुभयो । “सङ्क्रमितलाई औषधोपचार, खाना, खाजादेखि एम्बुलेन्स सेवा निःशुल्क उपलब्ध गराएका छौँ, अस्तपालको सेवालाई थप स्तरीय र प्रभावकारी बनाउँछौँ”, उहाँले भन्नुभयो ।

गाउँपालिकामा अहिले कोरोनाका सक्रिय सङ्क्रमित चार छन् जसमध्ये दुई सोही अस्पताल र दुईजना होम आइसोलेसनमा छन् । कूल ६२३ जनाको कोरोना जाँच गरिएकामा हालसम्म ७८ जनामा सङ्क्रमण पुष्टि भएको गाउँपालिकाको स्वास्थ्य शाखाले जनाएको छ । जिल्लाका अन्य स्थानीय तहमा पनि कोभिड–१९ अस्थायी अस्पताल सञ्चालित छन् ।

काठमाडौँ । फसीको मुन्टा मन नपर्ने सायदै होलान् । यो सिजन पनि फर्सीको मुन्टाको हो । तपाईँले प्रयोग गर्ने सागहरुको प्रजातीमध्ये एक हो फर्सीको मुन्टो वा भनौ फर्सीको पातको सागको नियमित सेवनले कैयौँ रोगहरु विरुद्ध लड्न मद्धत गर्ने चिकित्सकहरु बताउँछन् ।

फर्सी खानु हाम्रो स्वास्थ्यको लागि निकै नै लाभकारी हो । तर, फर्सीको पात वा मुन्टो खानाले हामी विभिन्न रोगबाट जोगिन सक्छौँ । यसबाट प्रशस्त मात्रामा फाइबर पाइन्छ ।

फाइबर एक यस्तो तत्व हो जसको सेवनले तपाईँलाई अनेक फाइदा हुन्छ । फर्सीको पातमा पाइने फाइबरले तपाईँको शरीरमा भएको क्यान्सर कोषीकाहरुलाई रोक्नमा मद्दत पुर्याउँछ । किनकी फर्सीको पातको सागले नष्ट भएको टेस्टीकुलर र स्पर्म बन्ने प्रक्रियालाई मद्दत पुर्याउँछ । जसको मद्दतले प्रजनन क्षमतामा वृद्धि हुन्छ ।

फर्सीको साग भिटामिन ई, सी, ए, बी ६, पोेटासियम, फोलिक एसिड, क्याल्सियम, कपर, प्रोटिन, म्याग्नेशियम, आइरन, फाइबर, फस्फोरस जस्ता खनिज पदार्थको राम्रो स्रोत हो । युएसडीए नेशनल न्युट्रिएन्टको अध्ययन अनुसार फर्सीको पातमा यति धेरै गुणहरु हुन्छ कि तपाईँलाई खतरनाक रोगबाट जोगिन मद्दत गर्छ ।

फर्सीको पातलाई आफ्नो नियमित भोजनमा समावेश गरेर तपाईँ उच्च रक्तचाप, कोलेस्ट्रोल, क्यान्सर जस्ता खतरनाक रोगबाट सुरक्षीत रहन सक्नु हुनेछ । पछिल्लो समय विदेशबाट फर्किएका युवाहरु समेत कृषि पेशामा लागेर फर्सी लगायतका तरकारीहरु लगाएर मनग्य आम्दानी गरिरहेका छन् ।

टीकापुर, १७ मङ्सिर -कैलालीको लम्कीचुहाकी १४ वर्षीया बालिकालाई विद्यालय जान मन लाग्दैन । कक्षा ६ मा अध्ययनरत उनलाई विद्यालयमा साथीहरुले एचआइभी सङ्क्रमित भएकै कारण छुट्टै व्यवहार गर्छन् । लामो समय बिरामी भएर बालिकाका बुवाको निधन भयो । बुवाको निधनपछि आमा र बालिकाको स्वास्थ्य परीक्षण गर्दा एचआइभी सङ्क्रमण पुष्टि भयो । आमाछोरी दुवैले टीकापुर अस्पतालबाट एआरटी सेवन गरिरहेका छन् । लम्कीकै एक सामुदायिक विद्यालयमा अध्ययनरत बालिकासँग अन्य बालबालिका बस्न, खेल्न, सँगै खाजा खान मान्दैनन् । “मसँग साथीहरु नजिक आउनै मान्दैनन्, मलाई अपराधीजस्तो गर्छन्”, बालिकाले भन्नुभयो, “म चार वर्षको हुँदा सङ्क्रमण पुष्टि भयो । म त पेटमै सङ्क्रमित भएर जन्मिएकीरहेछु भन्ने पछि थाहा भयो । सङ्क्रमित हुनुमा मेरो के दोष ?”

बालिका विद्यालयमा गरिने विभेदका कारण पढाइमा रुचि नजागेको बताउनुहुन्छ । “म नियमित विद्यालय जादिनँ, आमाले पढ्नुपर्छ भन्नुहुन्छ”, बालिका भन्नुहुन्छ, “हामी चार भाइबहिनी छौँ, हामीलाई हुर्काउन आमालाई निकै दुःख भएको छ । पढेर जागिर खाएर आमा पाल्न मन छ तर विद्यालय जाँदा निकै तनाव हुन्छ ।”

जोशीपुरका १३ वर्षीया बालक ४ कक्षामा पढ्छन् । बालकका बुबाआमा दुवैको निधन भइसकेको छ । ज्येष्ठ नागरिक हजुरबुवाको संरक्षणमा रहेका बालकलाई पनि विद्यालयमा गरिने विभेदले असह्य हुन्छ । “म पढाइमा राम्रो छु । सधैँ कक्षामा तृतीय स्थान ल्याउँछु, विद्यालयमा मेरा कोही साथी छैनन्”, बालक भन्नुहुन्छ, ‘‘मेरो नजिक कोही आउनै मान्दैनन्, अनि मलाई पनि कक्षामा बस्न मन लाग्दैन । म नियमित विद्यालय जान्नँ । नियमित पढेको भए म प्रथम हुन्थेँजस्तो लाग्छ ।”

एचआइभी एड्सको प्रभावकारी रोकथाम, हेरचाह तथा उपचार सेवासम्बन्धी जनचेतना जगाउने उद्देश्यले सन् १९८८ देखि विश्व एड्स दिवस मनाउन थालिए पनि सङ्क्रमितले अहिले पनि विभेद भोगिरहेको नवजीवन एकता समाजका अध्यक्ष जगत् भण्डारी बताउनुहुन्छ । “हामीले सङ्क्रमित बालबालिकाको शिक्षा आर्जन सहज गराउन लामो समयदेखि काम गरिरहेका छौँ, तर समस्या समाधान भएको देखिँदैन”, भण्डारी भन्नुहुन्छ, “सङ्क्रमित अभिभावकका बालबालिका र स्वयं सङ्क्रमित बालबालिकाको निःशुल्क शिक्षाका लागि सामुदायिक तथा संस्थागत विद्यालयमा पहल गरेका छौँ । उनीहरुलाई आवश्यक कापी किताब, पोशाकका लागि पनि सक्दो सहयोग गरिरहेका छौँ ।” भण्डारीको पहलमा कैलालीको टीकापुरका तीनवटा होटलमा बालबालिकाको शिक्षामा सहयोग सङ्कलन पेटिका राखिएका छन् । “तीन पेटिकामा वार्षिक जम्मा भएको रकम सङ्क्रमित बालबालिकालाई सहयोग गर्छौँ”, अध्यक्ष भण्डारीले भन्नुभयो, “एचआइभी सङ्क्रमितलाई समाजमा गरिने विभेद अन्त्य हुनुपर्छ । अन्य नागरिकसरह सङ्क्रमितले पनि समाजमा बस्न, रमाउन, काम गर्न पाउनुपर्छ ।”

यसका साथै सङ्क्रमितलाई अन्य नागरिकभन्दा बढी पोषण, आराम र उपचार आवश्यक पर्ने भएकाले उनीहरुको जीविकोपार्जनका लागि सबै सहयोगी बन्नुपर्ने उहाँको माग छ । कैलालीको टीकापुर अस्पतालबाट ५१६ जनाले एआरटी सेवन गरिरहेका छन् । तीमध्ये २९० महिला, १८४ पुरुष र ४२ बालबालिका छन् । एएचएफ नेपालका मदन परियार सङ्क्रमितमा महिलाको सङ्ख्या धेरै रहेको बताउनुहुन्छ । ‘‘श्रीमान् बितेपछि एकल भएका महिला तथा तीनका बच्चा सङ्क्रमित हुँदा उनीहरुको जीविकोपार्जनमा समस्या भएको छ”, परियार भन्नुहुन्छ, “एकल भएका सङ्क्रमित महिलालाई खानकै समस्या छ ।”

कैलालीको टीकापुरमा स्थापना भएको नवकिरण प्लसले सङ्क्रमितको जीवन माथि उकास्न विभिन्नखाले सहयोग गर्दै आएको छ । बसोबासको समस्या भएका सङ्क्रमित बासगाँस र एआरटी सेवन गर्न अस्पताल आउने सङ्क्रमितलाई यातायात खर्च उपलब्ध गराउँदै आएको छ ।

नवजीवन प्लसका वित्त अधिकृत धनबहादुर चौधरीका अनुसार कैलालीका १२४ बालबालिकालाई सामाजिक सुरक्षा अनुदान उपलब्ध गराउने गरिएको छ । “बालबालिकालाई मासिक रु एक हजारका दरले आर्थिक सहयोग गछौँ, उनीहरुको शिक्षा आर्जनमा सहयोग पुगोस् भन्ने उद्देश्य हो”, चौधरीले भन्नुभयो, “१२४ बालबालिकाले यो सुविधा लिइरहेका छन्, मासिक एक लाख २४ हजार बालबालिकालाई वितरण गर्छौँ ।”(रासस)

तनहुँ- जिल्लामा ३३४ जना एचआइभी सङ्क्रमित रहेका छन् । दमौली अस्पतालको एआरटी शाखाले उपलब्ध गराएको तथ्याङ्क अनुसार १६३ पुरुष, १४३ महिला, २७ जना बालबालिका र एक जना तेस्रो लिङ्गीमा एचआइभी सङ्क्रमण भएको छ ।

शाखाकी प्रमुख सुस्मिला खनालले जिल्लामा हालसम्म ४९ जना एचआइभी सङ्क्रमितको मृत्यु भएको जानकारी दिनुभयो । गत आर्थिक वर्षमा जिल्लामा ३२८ सङ्क्रमित रहेकामा १६१ पुरुष, १३९ महिला, २७ बालबालिका र एक जना तेस्रो लिङ्गी थिए ।

एचआइभी सङ्क्रमितको हकहितका लागि काम गर्दै आएको तनहुँ सहयोगी संस्थाका अध्यक्ष श्रीराम कँडेलले समाजको डरका कारण अझै पनि सङ्क्रमित खुल्न डराउने गरेको जानकारी दिनुभयो । “समाजले गर्ने अवहेलनाका कारण एचआइभी सङ्क्रमित खुलेर बाहिर आउन सकेका छैनन्,” उहाँले भन्नुभयो,“संस्थाले उनीहरुलाई सहजीकरणको काम गरिरहेको छ ।” कोभिडका कारण भएको बन्दाबन्दीका समयमा संस्थाले एचआइभी सङ्क्रमितलाई घरघरमै औषधि पु¥याउने व्यवस्था मिलाएको थियो ।

जिल्लाका केही एचआइभी सङ्क्रमित छिमेकी जिल्लामा गएर उपचार गर्ने गरेको दमौली अस्पतालका प्रमुख डा सुनिल पौडेलले जानकारी दिनुभयो ।“नजिकैको अस्पतालमा उपचारका लागि गएका बेला अरुले देखेर चिन्ने त्रासमा एचआइभी सङ्क्रमित उपचार गर्न आउन डराउछन्,” उहाँले भन्नुभयो, “अहिले पनि सङ्क्रमित रोग लुकाएर बस्न बाध्य छन् ।” अस्पतालबाट एचआइभी सङ्क्रमितलाई निःशुल्क औषधि वितरण भइरहेको छ ।

काठमाडौँ, १६ मंसिर । सरकारले काठमाडौँ उपत्यकामा कोरोनाको अवस्था पत्ता लगाउन एन्टिजेन परीक्षण थालेको छ । तर, यसमा सहभागतिा भने न्यून देखिएको छ ।

इपिडिमियोलोजी तथा रोग नियन्त्रण महाशाखा ९ईडीसीडी० ले काठमाडौँ महानगरभित्र तीन हजार जनाको एन्टिजेन टेस्ट गर्न प्राविधिकलाई समुदायमा पठाए पनि पहिलो दिन परीक्षण गर्न आउनेको संख्या न्यून देखिएको हो ।

ईडीसीडीको टोली सोमबार कोरोनाको हटस्पट मानिएको काठमाडौँको विशालनगर, धुम्बाराही, चाबहिल, मित्रनगर, बत्तीसपुतली, गुहेश्वरी, पशुपति क्षेत्रमा परीक्षण गर्न खटिएका थिए । एउटा वडाबाट कम्तिमा ५ सय जनासहित १५ सय जनाको परीक्षण गर्ने योजना भए पनि ७ सय २० जनाको मात्रै परीक्षण भएको देखिएको छ । कान्तिपुर दैनिकमा छ ।

संक्रमितको क्लोज कन्ट्याक्टमा भएकालाई फोन गरेर बोलाउँदा पनि नआएको काठमाडौँ–४ का वडाध्यक्ष मोहन विष्टले जानकारी दिए । पाजेटिभ देखिए १४ दिन आइसोलेसनमा बस्नुपर्ने डरले परीक्षण गर्न नआएको हुन सक्ने उनको भनाइ छ ।

तीन वडामा गरिएको एन्टिजेन परीक्षणको नतिजाअनुसार काठमाडौँमा कोरोना संक्रमित हुने दर ५।९७ प्रतिशत देखिएको छ । बुधबार काठमाडौँकै बानेश्वर, महाराजगञ्ज, पुरानो बानेश्वर, शंखमूल, कलंकी, बालाजु, असन, कोटेश्वर क्षेत्रमा परीक्षण गरिने बताइएको छ ।

मकवानपुर, १५ मङ्सिर- वाग्मती प्रदेशका मुख्यमन्त्री डोरमणि पौडेलले प्रदेशको १३ वटै जिल्लाका दुर्गम भेगका जनतालाई स्वास्थ्य उपचार सेवामा गुणस्तरीय सेवा दिन अस्पतालको स्तरोन्नति गर्न प्रदेश सरकारले अहिले स्रोतसाधन परिचालन गरीरहेको बताउनुभएको छ ।

उहाँले मदन भण्डारी स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानद्वारा हेटौँडा अस्पतालमा निर्मित सघन उपचार कक्ष (आइसियु) तथा उच्च उपचार कक्ष (एच.डि.यु) को आज उद्घाटन गर्दै जनतालाई समाजवादप्रति उन्मुख गराउन स्वास्थ्य र शिक्षाको गुणस्तरीय र दक्षजनशक्ति उत्पादनको लागि सरकारले क्रमशः शिक्षण अस्पताल स्थापना गर्दै लाने नीति रहेकोछ भन्नुभयो । मुख्यमन्त्री पौडेलले प्रदेश सरकारको व्यवस्थापनमै भक्तपुर, नुवाकोट र सिन्धुली जिल्ला अस्पतालमा आजैदेखि सघन उपचार कक्ष सेवा सञ्चालनमा ल्याइएको जानकारी दिनुभयो ।

उहाँले सङ्घीय सरकारद्वारा प्रदेशमा अस्पतालको स्तरोन्नति र निर्माणको लागि गरिएको प्रयास अन्तर्गत १३ जिल्लामा ५१ वटा अस्पतालको आज शिलान्यास हुने उल्लेख गर्दै सङ्घीय सरकारले ती अस्पतालको निर्माणको लागि रु ५८ अर्ब अनुदान रकम उपलब्ध गराएको बताउनुभयो । मुख्यमन्त्री पौडेलले प्रदेशको स्थायी राजधानी हेटौँडाको जनघनत्वलाई मध्यनजर राखी मदनभण्डारी स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानले हेटौँडामा केही दिनभित्रै ३०० श्ययाको शिक्षण अस्पताल निर्माण गर्ने कार्यक्रम रहेको जानकारी दिनुभयो । उहाँले प्रदेश सरकारले उक्त शिक्षण अस्पताल निर्माणको लागि रु ४५ करोड रकम बजेट विनियोजन गरेको र अब हेटौँडा अस्पताललाई शिक्षण अस्पतालको रुपमा स्वास्थ्य सेवा प्रदान गर्ने लक्ष्य रहेकोछ भन्नुभयो ।

कार्यक्रममा जिल्ला समन्वय समितिका प्रमुख रघुनाथ खुलाल र मदनभण्डारी स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानका रजिष्टार राजेश प्रसाईंले स्वास्थ्य क्षेत्रको गुणस्तरीय विकासलाई मदनभण्डारी स्वास्थ्य विज्ञानले निरन्तर सहकार्य गरेर जनताको आस्था वृद्धि गर्ने बताउनुभयो । विसं. २०१८ मा स्थापना भएको हेटौँडा अस्पतालमा पहिलो पटक आजदेखि सघन उपचार सेवा र उच्च उपचार कक्ष सेवा सञ्चालनमा ल्याइएको हेटौँडा अस्पतालका मेडिकल सुपरिटेन्डेन डा प्रवीन श्रेष्ठले बताउनुभएको छ ।

हेटौँडा अस्पतालमा अहिले प्रदेश नं २ का बारा, पर्सा, रौतहटका बिरामी स्वास्थ्य उपचारको लागि आउने गरेको र ती बिरामीलाई दक्ष चिकित्सकले परीक्षण गरेर आवश्यकता अनुसार आन्तरिक कक्षमा भर्ना गरी उपचार सेवा दिइरहेको हेटौँडा अस्पताल विकास समितिका अध्यक्ष प्रकाश पौडेलले बताउनुभयो । (रासस)

दमौली – जिल्लाका पाँच स्थानीय तहमा अस्पताल भवन निर्माण शुरुआत भएको छ । भीमाद , शुक्लागण्डकी नगरपालिका, म्याग्दे, देवघाट र ऋषिङ गाउँपालिकामा एकैसाथ अस्पताल भवन शिलान्यास गरिएको छ । भीमादको भिमाद प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्रमा, शुक्लागण्डकीको राईपुर स्वास्थ्यचौकीमा, म्याग्देको थर्पु स्वास्थ्यचौकीमा, देवघाटको देवघाट स्वास्थ्यचौकीमा र ऋषिङको भिरकोट स्वास्थ्यचौकीमा अस्पताल निर्माण हुनेछ । भानुको पुरनडिही प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्रमा भने शिलान्यास कार्यक्रम अन्तिम समयमा आएर स्थगित भएको छ ।

भीमाद र शुक्लागण्डकीमा १५÷१५ र म्याग्दे, देवघाट र ऋषिङमा १०÷१० श्ययाको अस्पताल निर्माण हुनेछ । पन्ध्र श्ययाको अस्पताल निर्माणका लागि रु १८ करोड छ लाख ८२ हजार १० श्ययाको अस्पताल निर्माणका लागि रु १० करोड ८३ लाख ३६ हजार बजेट विनियोजन गरिएको छ ।

दश श्ययाको अस्पतालमा दुई जना मेडिकल अधिकृत १७ जना र १५ श्ययाको अस्पतालमा तीन जना मेडिकल अधिकृत २७ स्वास्थ्यकर्मी खटिनेछन् । सबै अस्पतालबाट आधारभूत उपचार, स्त्रीरोग, बालरोग र सामान्य शल्यक्रियासहितको सेवा दिने सरकारको तयारी छ । शुक्लागण्डकी –११ राइपुरमा निर्माण शुरु भएको अस्पतालको सांसद आशा कोइरालाले शिलान्यास गर्नुभयो ।

भीमाद –६ मा निर्माण शुरु भएको अस्पतालको सांसद केदार सिग्देलले शिलान्यास गर्दै स्वास्थ्य क्षेत्रमा नयाँ क्रान्ति भएको बताउनुभयो । भीमाद नगर प्रमुख मेखबहादुर थापाले अस्पताल निर्माणसँगै यहाँका बासिन्दालाई स्वास्थ्य सेवाका लागि अन्यत्र जानुपर्ने बाध्यताको अन्त्य हुने बताउनुभयो । प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत थमनसिंह थापाका अनुसार १२ रोपनी क्षेत्रफलमा अस्पताल भवन निर्माण हुनेछ ।

देवघाट –५ मा निर्माण शुरु भएको अस्पतालको सांसद कृष्णकुमार श्रेष्ठले शिलान्यास गर्दै वर्तमान सरकारले स्वास्थ्य क्षेत्रमा महत्वपूर्ण कदम चालेको बताउनुभयो । कार्यक्रममा गाउँपालिकाका अध्यक्ष दुर्गबहादुर थापा, प्रमुख जिल्ला अधिकारी सागर आचार्य लगायतले समयमै अस्पताल निर्माण सम्पन्न गर्नुपर्नेमा जोड दिनुभयो ।

ऋषिङ–४ स्थित भिरकोट स्वास्थ्यचौकीमा निर्माण हुन लागेको अस्पतालको गाउँपालिकाका अध्यक्ष राजेन्द्रकृष्ण श्रेष्ठले शिलान्यास गर्नुभयो । गाउँपालिकाका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत चण्डिका पौडेलका अनुसार १० रोपनी क्षेत्रफलमा अस्पताल भवन निर्माण गरिनेछ । म्याग्दे –४ स्थित थर्पुमा आज आयोजित कार्यक्रममा गाउँपालिकाका अध्यक्ष मायादेवी रानाले अस्पताल भवनको शिलान्यास गर्नुभयो । म्याग्दे गाउँपालिकाका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत नारायणप्रसाद अधिकारीले दुई वर्षभित्र अस्पताल निर्माण सम्पन्न भएर सञ्चालनमा आउने जानकारी दिनुभयो ।

भोजपुर, १५ मङ्सिर – बर्थिङ सेन्टरमा सुत्केरी भएपछि अत्यधिक रक्तश्राव भएर सिकिस्त बिरामी परेकी एक महिलालाई हेलिकप्टरबाट उद्धार गरिएको छ । गए राति शिशु जन्माएकी भोजपुर नगरपालिका– ४ सिद्धेश्वरकी ३२ वर्षीया पवित्रा श्रेष्ठको आज अपराह्न उद्धार गरिएको हो ।

श्रेष्ठलाई एम्बुलेन्सबाट अन्य सुविधासम्पन्न ठाउँमा लैजान समस्या भएपछि काठमाडौँबाट हेलिकप्टर मगाएर राष्ट्रपति महिला उत्थान कार्यक्रमअन्तर्गत उद्धार गरिएको हो । उद्धार गरेर थप उपचारका लागि बिपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठान धरान पठाइएको भोजपुरका प्रमुख जिल्ला अधिकारी वसन्तराज पुरीले जानकारी दिनुभयो । (रासस)

काठमाडौं, मंसिर १६ ।जेठ ६ गते प्रतिनिधिसभा बैठकमा बोल्ने क्रममा प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले भनेका थिए, ‘वुहानबाट संक्रमण भएर आएको अलि नरम देखिएको थियो । इटालीबाट आएको पनि अलि नरमै देखिएको थियो । दुबईबाट आएको पनि अलि नरमै देखिएको थियो । तर भारतबाट आएको चाहिँ अलि कडा भाइरस देखिएको छ।’

प्रधानमन्त्री ओलीको उक्त भनाइ वैज्ञानिक तथ्यमा आधारित थिएन। भारतबाट ठूलो संख्यामा आप्रवासी कामदार नेपाल फर्केलगत्तै कोरोना भाइरस संक्रमण बढेको पृष्ठभूमिमा प्रधानमन्त्री ओलीको उक्त अभिव्यक्ति आएको थियो।

प्रधानमन्त्री ओलीको यस्तो अभिव्यक्तिको नेपालमा भन्दा पनि भारतीय सञ्चारमाध्यममा व्यापक टीकाटिप्पणी भएको थियो।

सात महिनाअघि प्रधानमन्त्रीले दिएको उक्त अभिव्यक्तिलाई भाइरसको हालै गरिएको एक वैज्ञानिक अध्ययनले प्रकृतिका आधारमा लगभग सही देखाएको खबर आजको नागरिक दैनिकमा श्रीराम सुवेदीले लेखेका छन्।

नेपाल स्वास्थ्य अनुसन्धान परिषद्ले मुलुकमा पहिलोपटक गरेको कोभिड–१९ भाइरसको आनुवांशिक अध्ययनले यहाँ पाइएका अधिकांश कोरोना भाइरसको प्रकृति भारतमा पाइएका भाइरससँग मिल्दोजुल्दो देखाएको छ।

अध्ययनका क्रममा भाइरसका १५ वटा नमुनाको विस्तृत अनुसन्धान गरिएको थियो। राष्ट्रिय जनस्वास्थ्य प्रयोगशाला काठमाडौं, नेपाल–कोरिया मैत्री अस्पताल भक्तपुर, काठमाडौं विश्वविद्यालय धुलिखेलबाट असार १२ देखि साउन २६ गतेसम्म १० वटा भिन्नभिन्न जिल्ला समेटिने गरी भाइरसका १५ वटा नमुना संकलन गरी अध्ययन गरिएको थियो।

द्यष्मज ीबद
अध्ययन नतिजालाई एनसिबिआई र जिआइएसएडजस्ता अनलाइन प्लेटफर्ममा उपलब्ध भाइरसको विश्वव्यापी आनुवांशिक बनावटसँग तुलना गरी आनुवांशिक एकरूपता तथा आनुवांशिक उत्परिवर्तनसम्बन्धी अनुसन्धान गरिएको थियो।

‘अध्ययनको नतिजाले दुई तिहाइ भाइरसको प्रकृति भारतमा पाइएका भाइरससँग मिल्दोजुल्दो देखायो,’ नेपाल स्वास्थ्य अनुसन्धान परिषद्का सदस्यसचिव डा।प्रदीप ज्ञवालीले भने।

अध्ययनले भारतबाट भित्रिएको भाइरस प्रधानमन्त्री ओलीले भनेझैं कडा भए÷नभएको निष्कर्ष भने निकालेको छैन। त्यसका लागि थप अनुसन्धान आवश्यक रहेको अध्ययनमा संलग्न अनुसन्धानकर्ताले बताएका छन्। ‘अध्ययनले समेटेका १५ सिक्वेन्समध्ये एकाध साउदी अरेबिया, युरोप र अमेरिकामा पाइएका भाइरसको सिक्वेन्ससँग मिलेका छन् भने अधिकांश भारतमा देखिएका सिक्वेन्ससँग मिल्दा छन्,’ सदस्य सचिव डा।ज्ञवालीले भने।

प्रधानमन्त्री ओलीले प्रतिनिधिसभामा बोलेको झन्डै तीन महिनापछि र नेपालमा भाइरस संक्रमण देखिएको सात महिनापछि साउनमा परिषद्ले यो कोरोना भाइरसको वंशाणुगत संरचनाबारे अध्ययन गरेको हो।

अध्ययनको संक्षिप्त नतिजामा लेखिएको छ, ‘नेपालमा फैलिएको सार्स–कोभ–२ भाइरसको आनुवांशिक बनावट मुख्यतः भारत, बंगलादेश, साउदी अरेबिया, युरोप र अमेरिकामा पाइएका भाइरससँग मिल्दोजुल्दो पाइयो। तर त्यसो हुँदाहुँदै पनि भाइरसका संरचनात्मक तथा गैरसंरचनात्मक प्रोटिनहरूको बनावटमा केही आनुवांशिक भिन्नताहरू पाइएकाले यसको थप विस्तृत अध्ययन गरी त्यसको औचित्य पुष्ट्याइँ गर्नु जरुरी छ।’

नेपालमा कोभिड–१९ को संक्रमण दर तथा लक्षणसहितका बिरामी बढ्नुको मुख्य कारणमध्ये भाइरसको आनुवंशिक परिवर्तन एक कारक मानिएको छ। अध्ययनले धेरै देशमा पाइएको भाइरसको ‘डी–६१४–जी’ नाम गरेको उत्परिवर्तित स्ट्रेन नेपालमा पनि रहेको देखाएको छ।

पर्वत, १४ मङ्सिर – पर्वत अस्पताल गण्डकी प्रदेशमै उत्कृष्ट बनेको छ । विगत एक वर्षका अवधिमा अस्पतालमा निर्माणाधीन भौतिक संरचना र स्वास्थ्य सेवामा थप भएका सुविधासँगै अस्पतालको उपलब्धिस्तर प्रदेशमै पहिलो बनेको हो ।

गण्डकी स्वास्थ्य निर्देशनालयबाट प्रदेशका ११ वटै जिल्लाका जिल्ला अस्पतालको व्यवस्थापन सुदृढीकरण मूल्याङ्कनअन्तर्गत ‘न्यूनतम सेवा मापदण्ड’ मूल्याङ्कनले अस्पतालले पछिल्लो एक वर्षमा व्यापक सुधार गरेको पुष्टि भएको छ । ‘न्यूनतम सेवा मापदण्ड’ मूल्याङ्कनमा गत वर्ष ४७ प्रतिशत नतिजा आएकामा यस वर्ष ७८ प्रतिशत नतिजा आएको हो ।

सुशासन तथा व्यवस्थापन, उपचार सेवा व्यवस्थापन र अस्पताल सहयोग सेवा गरी तीन वटा मूल विषयभित्र रहेर कूल ७६१ ओटा सूचकमा गरिएको मूल्याङ्कनमा अस्पतालले ती नतिजा पाएको स्वास्थ्य निर्देशनालय गण्डकी प्रदेशका निर्देशक डा विनोदविन्दु शर्माले बताउनुभयो ।

स्वास्थ्य निर्देशनालयले पर्वत अस्पतालमा भइरहेका शल्यक्रिया सेवा, डिजिटल एक्स–रे सेवा, ल्याब सेवा, मिर्गौलाको डाइलोसिस सेवा, शव चिस्यान केन्द्र, अक्सिजन प्लान्ट, सघन उपचार केन्द्र र भेन्टिलेटर सञ्चालन, गरीबका लागि विपद् कोष स्थापना, विशेषज्ञ सेवा, अत्याधुनिक अस्पताल भवन निर्माण, आयव्यय हिसाब सफ्टवेयर प्रणालीमा लैजानु, विदेशमा रहेका नेपालीसँगको सहकार्यमा आधुनिक उपकरण ल्याउनु, गत वर्ष स्वीकृत भएका सबै बजेट शीर्षकमा काम पूरा गरेर बजेट ‘फ्रिज’ हुन नदिनुलगायतलाई उल्लेख्य उपलब्धिको रूपमा लिएको हो ।

अघिल्लो अवधिमा प्राप्त भएको नम्बरमा एकै अवधिमा ३१ नम्बर बढी ल्याउने पर्वत अस्पताल गण्डकी प्रदेशकै पहिलो भएको उहाँको भनाइ थियो । ‘‘एक वर्षको अवधिमा यति ठूलो प्रतिशत अन्तरको नम्बर ल्याउन अस्पताल सफल भएको छ,’’ उहाँले भन्नुभयो, “अस्पतालमा शुरु भएका भौतिक निर्माणका काम र यहाँबाट प्रदान भइरहेका सेवा दुवै पक्षमा राम्रो सुधार भएको छ ।’’

पछिल्लो समय अस्पतालमा थप हुँदै गएका सेवा सुविधालाई निर्वाध रूपमा सञ्चालन गर्न सक्नुपर्ने उहाँको सुझाव छ । अस्पताल विकास समितिका अध्यक्ष गोविन्द पहाडीले व्यवस्थापन समितिको क्रियाशीलता, स्रोतसाधन जुटाउन गरेको मिहेनत, विभिन्न सङघसंस्थाको सहयोग तथा अस्पतालका कर्मचारीको अथक प्रयासले मात्रै अस्पतालको सेवा सुविधामा सुधार भएको र उल्लेख्य नतिजा हासिल गरेको बताउनुभयो । ‘‘यो सफलता पाउनको लागि सरकारदेखि मातहतका निकाय, अस्पताल विकास समिति, सहयोग तथा चन्दादाता, कार्यरत कर्मचारीलगायत सबैको अमूल्य पसिना परेको छ,’ उहाँले भन्नुभयो ।”

जिससद्वारा सात रकम विनियोजन

जिल्ला समन्वय समितिको शुक्रबारको चौथो जिल्लासभाले जिल्ला समन्वय समितिको मौज्दात कोषमा रहेको रु पाँच करोड ६१ लाख ६८ हजार ५०० मध्ये जिल्लाका सात स्थानीय तहलाई रु ४० लाखका दरले विनियोजन गरेको छ । मौज्दात रकममध्ये रु दुई करोड ६१ लाख ६८ हजार ५०० जिल्ला समन्वय समितिको नयाँ भवन निर्माणका लागि खर्च गरिने र बाँकी रहेको रकम सातवटै पालिकालाई रु ४० लाखका दरले विनियोजन गर्ने निर्णय सभाले गरेको जिल्ला समन्वय अधिकारी सुरेश ढकालले जानकारी दिनुभयो ।

सो रकम साविक जिल्ला विकास समितिबाट जिम्मेवारी सरेर आएको हो । विनियोजित बजेटबाट सातवटै स्थानीय तह र समन्वय समितिको साझेदारीमा विभिन्न योजना बनाउनुपर्ने निर्णय गरिएको छ । समितिको भवन निर्माण प्रक्रियासमेत यसै आर्थिक वर्षदेखि शुरु गरिने ढकालले जानकारी दिनुभयो ।

सभाले जिल्लामा ढुङ्गा, गिटी बालुवा उत्खनन बिक्री र व्यवस्थापनसम्बन्धी कार्य गर्दा वातावरणीय अध्ययन प्रतिवेदनमा उल्लेख भएका शर्त, ठेक्का प्रक्रिया, अनुगमन समितिले दिएका निर्देशनसमेत स्थानीय तहले पालना गर्ने निर्णय गरिएको जिल्ला समन्वय अधिकारी ढकालले जानकारी दिनुभयो ।

विभिन्न १२ बुँदे निर्णय गर्दै सम्पन्न भएको सभाले चालू आर्थिक वर्षका लागि सङ्घ र प्रदेश सरकार र अन्य स्रोतबाट प्राप्त हुने बजेट तथा कार्यक्रम प्राथमिकीकरण र वर्गीकरण गरी कार्यान्वयन गर्न जिल्ला समन्वय समितिलाई अधिकार प्रदान गर्ने निर्णय गरेको छ । विश्वव्यापी रुपमा फैलिएको कोरोना भाइरसको सङ्क्रमण जिल्लामा न्यूनीकरणका लागि सङ्घ र प्रदेशबाट जारी भएका आदेशको कार्यान्वयनमा सहयोग पु¥याउने, अस्पतालको स्तरवृद्धि, क्षमता वृद्धिका लागि सहजीकरण गर्ने, स्थानीय तहबाट भइरहेका विकास निर्माणका आयोजना तथा राष्ट्रिय गौरवका आयोजनालाई समयमै सम्पन्न गराउनका लागि समन्वय गर्ने, स्थानीय पूर्वाधार विकास कार्यक्रम प्रदेश सरकारको पनि सङ्घीय सरकारकै कार्यविधि अनुसार परिमार्जन गर्ने प्रदेश सरकारलाई अनुरोध गर्ने निर्णय समेत सभाले गरेको छ ।

त्यसैगरी जिल्लामा विद्युत् र खानेपानी नपुगेको ठाउँमा सर्वसुलभ रुपमा ती सेवा पु¥याउन स्थानीय तहमा आवश्यक पहल, समन्वय र सहजीकरण गर्ने निर्णय सभाले गरेको हो । जिल्ला सभाको प्रतिनिधिसभाका सांसद पदम गिरीले उद्घाटन गर्दै जिल्लाको समग्र विकासका लागि तीन तहका जनप्रतिनिधि एकजुट हुनुको विकल्प नरहेको बताउनुभयो ।

आधुनिक बसपार्क र सिटी हल बन्दै

सदरमुकाम कुश्मामा आधुनिक बसपार्क निर्माणसहित सिटी हल निर्माणका लागि प्रक्रिया शुरु भएको छ । सङ्घीय सरकारको शहरी विकास मन्त्रालयले कुश्मामा बसपार्कसहित सिटी हल निर्माणका लागि बजेट विनियोजन गरेपछि निर्माणका लागि आवश्यक प्रक्रिया थालिएको हो । नगरपालिकाले सो कार्यका लागि डिपिआर तयार पारिसकेको छ ।

तत्कालका लागि प्रारम्भिक काम गर्न मन्त्रालयले रु एक करोड बजेट पठाइसकेको कुश्मा नगरपालिकाले जनाएको छ । डिपिआर निर्माणपछि बहुवर्षे ठेक्काको प्रक्रिया शुरु हुने नगरपालिकाले जनाएको छ । अहिले रु एक करोड रकमबाट जग्गा सम्माउने, पर्खाल निर्माण गर्ने, प्रारम्भिक चरणमा आवश्यक पर्ने निर्माण सामग्री खरिद गर्नेलगायतका काम हुने नगरपालिकाका प्रमुख रामचन्द्र जोशीले जानकारी दिनुभयो ।

सरकारले बजेट पुस्तिकामा कुश्मामा बसपार्क निर्माण गरिने उल्लेख गरेको छ । कुश्मा नगरपालिकाले पनि आफ्नो नीति तथा कार्यक्रममा बसपार्कसहित सिटी हल निर्माणलाई प्राथमिकतामा राखेको छ । कुश्मा बजार विस्तार हुँदै गइरहेको, भित्री बाहिरी चक्रपथ निर्माण भइरहेको, पर्यटकीयस्थल थपिँदै गएकाले कुश्मा आधुनिक शहरको रुपमा विकास हुन थालेको जोशीले बताउनुभयो ।

शहरी विकास कार्यालय बागलुङलाई कुश्मा नगरपालिकाले प्रारम्भिक चरणमा गर्नुपर्ने कामको सूची तयार पारेर दिने तयारी गरेको छ । बसपार्क तीन तल्लाको निर्माण हुने गरी डिपिआर तयार भएको छ । भूइँतलामा ठूला बस, पहिलो तलामा सभाहल, दोस्रो तलामा साना सवारी पार्किङ गरिने र तेस्रो तलामा १५० जनाभन्दा बढी मानिस अट्ने हल निर्माण गरिने भएको छ । सबै काम सम्पन्न गर्न करिब एक रु अर्ब बजेट लाग्ने गरी डिपिआर तयार गरिएको प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत हरि पङ्गेनीले जानकारी दिनुभयो ।(रासस)

दमक । झापाको कमल गाउँपालिका–६ स्थित वर्कफर नेपालले झापा र मोरङका विभिन्न सरकारी तथा सामुदायिक अस्पताललाई करिब दुई करोड ५० लाख मूल्य बराबरका स्वास्थ्य सामग्री प्रदान गरेको छ ।

झापाको मेची अञ्चल अस्पताल, दमकको आम्दा अस्पताल, मोरङको विराटनगरस्थित कोशी अस्पतालसहित प्राथमिक स्वास्थ्य केन्द्र र स्वास्थ्य चौकीको स्तरवृद्धिका लागि दुई करोड ५० लाख मूल्य बराबरका स्वास्थ्य सामग्री प्रदान गरिएको संस्थाका अध्यक्ष तिलचन्द्र अधिकारीले बताए ।

संस्थाले अन्तर्राष्ट्रिय गैरसरकारी संस्था हेल्पिङ हेण्ड फर रिलिफ एण्ड डेभलपमेन्ट नेपालको सहकार्यमा गत दुई वर्षको अवधिमा ती अस्पताल सामग्री प्रदान गरेका हुन् । परियोजनामार्फत अस्पतालको स्तरोन्नतिका लागि यस वर्ष नै थप दुई करोड मूल्य बराबरको अस्पतालजन्य उपकरण वितरण गरिने योजना रहेको सो संस्थाले जनाएको छ । संस्थाले गरिबी निवारणका लागि समुदायमा स्वच्छ खानेपानीको उपलब्धता, स्वास्थ्य, शिक्षा, सीपसम्बन्धी सशक्तीकरणका कार्यक्रम सञ्चालन गर्दै आएको छ । विसं २०१८ देखि शुरु भएको परियोजना पाँच वर्षसम्म सञ्चालन हुनेछ ।

परियोजनाअन्तर्गत जिल्लाका विभिन्न १६ वटा विभिन्न सामुदायिक विद्यालयसहित कमल गाउँपालिकाको कार्यालयमा स्वच्छ खानेपानी उपलब्ध गराउने कार्य सम्पन्न गरेको संस्थाका कोषाध्यक्ष दिनेश संग्रौलाले बताए । रासस

हुम्लाका सात स्थानीय तहका ४४ वडामा रहेका पाँच हजार नौ सय ७९ बालबालबालिकाले भिटामिन ‘ए’ र बालभिटा पाएका छन् । जिल्लाभरिका ६ महिनादेखि ५९ महिनासम्मका बालबालिकालाई बिहीबार र शुक्रबार भिटामिन ‘ए’ खुवाउने कार्य सम्पन्न भएको छ ।

जिल्लाका २२४ स्वयंसेविका र स्वास्थ्यकर्मीले बालबालिकालाई भिटामिन ‘ए’ सँगै जुकाको औषधि (अल्वेण्डाजोल) र बालभिटा खुवाएको जिल्ला स्वास्थ्य सेवा कार्यालयका सिनियर अनमी सरिता बोहराले जानकारी दिनुभयो ।
राष्ट्रिय कार्यक्रमअन्तर्गत वितरण गरिने भिटामिन ए ले रोग प्रतिरोधी शक्ति बढाउन र श्वासप्रश्वास रोग रोकथाम गर्न पनि सहयोग गर्ने जनाइएको छ । छ महिनादेखि १२ महिना उमेर समूहका लागि आधा क्याप्सुल र १२ महिनादेखि पाँच वर्षसम्मकालाई एक क्याप्सुल भिटामिन ‘ए’ वितरण गरिएको छ । त्यस्तै १२ महिनादेखि दुई वर्षसम्मका शिशुलाई आधा ट्याब्लेट र दुई वर्षदेखि पाँच वर्षसम्म उमेर समूहलाई एक ट्याब्लेट जुकाविरुद्धका औषधि अल्वेण्डाजोल वितरण गरिएको जिल्ला स्वास्थ्य सेवा कार्यालयले जनाएको छ ।

त्यसैगरी ६ महिनादेखि दुई वर्ष उमेर समूहका बालबालिकालाई बहुसूक्ष्म पोषकतत्वको मिश्रण बालभिटा पनि वितरण गरिएको बोहराले जानकारी दिनुभयो । सरकारले विसं २०५० देखि कुपोषणबाट बचाउन भिटामिन ‘ए’ कार्यक्रम लागू गरेको हो ।

वीरेन्द्रनगर, १२ मङ्सिर – कर्णाली प्रदेशको राजधानी सुर्खेतमा चार स्थानमा १५ श्ययाको अस्पतालको शिलान्यास गरिएको छ । जसअन्र्तगत आज तीन अस्पतालको शिलान्यास गरिएको छ भने शनिबार एउटा अस्पतालको शिलान्यास गरिँदैछ । आजै वीरेन्द्रनगरको लाटीकोइली, बराहताल गाउँपालिकाको बड्डीचौर, चौकुने गाउँपालिकाको बिजौरामा अस्पतालको शिलान्यास गरिएको छ । पञ्चपुरी नगरपालिकाको सालकोटमा शनिबार बिहान ११ः०० बजे अस्पतालको शिलान्यासको कार्यक्रम तय गरिएको छ । स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या राज्यमन्त्री नवराज रावतले उक्त अस्पतालको आज शिलान्यास गर्नुभएको हो ।

सङ्घीय सरकारको एक स्थानीय तह एक अस्पताल निर्माण गर्ने अभियानअन्र्तगत अस्पतालको शिलान्यास गरिएको मन्त्री रावतले जनाउनुभयो । शिलान्यासका क्रममा मन्त्री रावतले बजेटको अभाव हुन नदिइने बताउनुभयो । “स्वास्थ्य क्षेत्र संवेदनशील क्षेत्र हो, यसमा हामी बजेट अभाव हुन दिने छैनाँै”, उहाँले भन्नुभयो, “हामी नागरिकको स्वास्थ्य स्थितिमा सुधार ल्याउनका लागि अघि बढेका छौँ ।” अस्पताल निर्माणपछि सबै जनशक्ति तथा उपकरण व्यवस्थापन पनि सङ्घीय सरकारले गर्ने भएको छ ।

यसैबीच वीरेन्द्रनगर नगरपालिकाका उपप्रमुख मोहनमाया ढकालका अनुसार रु १८ करोड लागतमा वीरेन्द्रनगरको लाटीकोइलीमा अस्पताल निर्माण गरिने भएको छ । बहुवर्षीय टेण्डरका आधारमा जतिसक्दो चाँडो अस्पताल निर्माण कार्य सम्पन्न गरिने उहाँको भनाइ छ । (रासस)

मस्को, १२ मंसिर – कोरोनाभाइरस विरुद्धको रसियाली स्पुतनिक भी खोप भारतमा उत्पादन गरिने भएको छ । भारतीय औषधि निर्माता कम्पनी हेटेरोले १० करोड डोज खोप उत्पादन गर्ने सहमति भएको रसियाको खोप निर्माता कम्पनीले जनाएको छ ।

रुसको प्रत्यक्ष लगानी कोष (आरडिआइएफ) ले एक विज्ञप्ती प्रकाशन गरी भारतीय कम्पनी हेटेरोले प्रति वर्ष १० करोड डोज खोप उत्पादन गर्ने बताएको हो । खोपको उत्पादन सन् २०२१ को शुरुदेखि नै प्रारम्भ हुनेछ ।

यसै साताको प्रारम्भमा रसियाले स्पुतनिक खोपको क्लिनिकल परीक्षणमा ९५ प्रतिशत प्रभावकारी रहेको दाबी गरेको थियो । अमेरिकाका दुई कम्पनीले पनि आफ्ना खोपहरु ९० प्रतिशतभन्दा बढी प्रभावकारी रहेको बताइसकेका छन् ।

रसियाले स्पुतनिक खोपको मूल्य अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा प्रति डोजको १० अमेरिकी डलर पर्ने जनाएको छ । यो अन्य खोपहरुको तुलनामा निकै सस्तो रहेको बताइएको छ ।

रसियाले गत अगस्टमै कोरोनाभाइरस विरुद्धको खोप तयार पारेको घोषणा गरेको थियो । तर ठूलो स्तरको क्लिनिकल परीक्षण बेगर नै रसियाले आफ्नो खोप प्रभावकारी रहेको दाबी गरेपछि आशंका उत्पन्न भएको थियो ।

हाल स्पुतनिक खोपको तेस्रो तथा अन्तिम चरणको परीक्षण जारी रहेको छ । यस खोपका लागि ४० हजार व्यक्तिले स्वयंसेवीका रुपमा सहभागिता जनाएका छन् ।

तेस्रो चरणको परीक्षण पूर्व सोभियत गणतन्त्र बेलारुस, युनाइटेड अरब इमिरेट्स र भेनेजुएला समेतका मुलुकमा जारी छ ।

भारत बाहेक आरडिआइएफले स्पुतनिक खोप ब्राजिल, चीन र दक्षिण कोरियामा समेत उत्पादन हुने जनाएको छ ।

आरडिआइएफका प्रमुख किरिल डिमिट्रिएभले शुक्रबार जारी गर्नु भएको विज्ञप्तिमा स्पुतनिक खोप निकै सफल देखिएकाले यसलाई प्रयोग गर्न धेरै मुलुक इच्छुक हुने विश्वास व्यक्त गर्नु भयो ।(रासस–एएफपी)

काठमाडौं । बिरेनुन नुनिलो स्वादका लागि मात्रै होइन औषधिका लागि पनि प्रयोग गर्न सकिन्छ । उच्च हिमाली भूभागबाट संकलन गरी पूर्ण रूपमा सफा गरेर तयार पारिने बिरेनुनले विभिन्न स्वास्थ्य समस्यालाई नियन्त्रण गर्नेसमेत काम गर्छ । बिरेनुनको नियमित सेवनले बाथ, पित्त र कफ, उच्च रक्तचापका बिरामीलाई पनि लाभदायक हुन्छ । पेटमा भएका विषाक्त तत्वलाई पनि बाहिर निकाल्न सहयोग गर्ने बिरेनुनले ग्यास्ट्रिक, कब्जियत, अम्लीयलगायतका समस्याबाट बचाउँछ ।

सल्फर, आइरनलगायतका शरीरलाई आवश्यक खनिज तत्व प्रशस्त मात्रामा हुने भएकाले बिरेनुनले मोटोपना, खराब कोलेस्ट्रोल, श्वासप्रश्वाससम्बन्धी समस्याबाट बचाउने काम गर्छ । त्यस्तै, मधुमेह, आर्थराइटिस, प्यारालाइसिस, एनिमिया, रक्तश्राव, कपाल झर्ने, जोर्नी दुख्ने र आन्द्रासम्बन्धी समस्यालाई पनि नियन्त्रण गर्न बिरेनुनले मद्दत गर्छ ।

कञ्चनपुर, १२ मङ्सिर – सुदूरपश्चिम प्रदेशका पाँच जिल्लामा एक वर्षको अवधिमै ४३१ नयाँ क्षयरोगका बिरामी फेला परेका छन् । आर्थिक वर्ष २०७६/७७ मा कैलाली, कञ्चनपुर, डडेल्धुरा, डोटी र अछाम जिल्लामा गरिएको सम्पर्क परीक्षणबाट नयाँ क्षयरोगका बिरामी फेला परेका हुन् ।

क्षयरोगको सङ्क्रमण भएका एक हजार ५०० परिवारको सम्पर्कमा रहेका व्यक्तिको खकार जाँच गर्दा नयाँ क्षयरोगी पत्ता लागेको स्वास्थ्य निर्देशनालय राजपुरका किटजन्य अधिकृत हेमराज जोशीले बताउनुभयो । उहाँका अनुसार सोही अवधिमा ३०० व्यक्तिको खकारको नमूना सङ्कलन गरी जाँच गर्ने स्थानमा पुर्याइएको थियो ।

स्वास्थ्य निर्देशनालयका निर्देशक डा गुणराज अवस्थीले क्षयरोगका नयाँ बिरामी पत्ता लगाउन ग्लोबल फण्डको रकम सहप्रापक संस्थाले गरेको काम सराहनीय रहेको बताउनुभयो । “सुदूरपश्चिम क्षेत्रमा एक वर्षको अवधिमै ४३१ नयाँ बिरामी पत्ता लाग्नु प्रभावकारी कार्य हो”, उहाँले भन्नुभयो, “यसले लुकेर बसेका क्षयरोगी स्वास्थ्य संस्थाको सम्पर्कमा आएका छन् ।

क्षयरोगको उपचार सेवा लिन सकेका छन् । यसले समयमै उपचार प्राप्त गरी निको हुन्छन् । अन्य क्षेत्रमा क्षयरोगको सङ्क्रमणसमेत हुन पाउँदैन ।” आगामी दिनमा समेत लुकेर बसेका क्षयरोगीको खोजी गरी स्वास्थ्य संस्थाको सम्पर्कमा ल्याउने कामलाई निरन्तररूपमा अगाडि बढाउनुपर्ने उहाँले बताउनुभयो ।

लुकेर बसेका क्षयरोगी पत्ता लागेका कारणले बिरामी चाँडै निको हुने, बिरामीको स्वास्थ्य अवस्था खराब हुनबाट बच्न सकिने, अकालमा हुने मृत्युबाट जोगाउन सकिने र सबभन्दा सबल पक्षका रूपमा अन्य व्यक्तिलाई रोग सर्नबाट बचाउन सकिने उहाँको भनाइ छ ।(रासस)

चिसो मौसम सुरु भइसकेको छ । चिसो मौसममा बढी सक्रिय हुन्छ भन्ने मान्यता राखिएको कोरोना भाइरसले आम नेपालीको जनजीवन यतिबेला प्रभावित बनाएको छ । स्वतन्त्र भएर कतै पनि हिँड्न नसकेको अवस्था छ ।

कोरोना संक्रमण आफ्नै घरमा बसेका या कार्यालयमा काम गर्ने साथीलाई पनि भएको हुन सक्छ । त्यो अवस्था दुवैको लागि चिन्ताको अवस्था हो । तर यो अवस्थामा के हामी साथीबाट हुन सक्ने संक्रमणबाट बच्नको लागि के गर्ने ?

यदि तपाईको घरमा कसैलाई कोरोना संक्रमण पुष्टि भएको छ भने आफूले पनि तत्कालै कोरोना परीक्षण गर्नु नै सबैभन्दा उपयुक्त कुरा हो ।
हेर्नुहोस पुरा भिडियो