काठमाडौँ,- नेपालमा सुरक्षित गर्भपतनका लागि गर्भवती महिलाहरू आकर्षित हुन थालेका छन् । नेपाल सरकारले ग्रामीण भेगसम्म सरकारी स्वास्थ्य संस्थाबाट निःशुल्क सुरक्षित गर्भपतनको सेवा प्रदान गर्न थालेपछि महिलामा यस्तो आकर्षण बढेको हो । स्वास्थ्य संस्थाहरूबाट हालसम्म १० लाखभन्दा बढी महिलाले सुरक्षित गर्भपतनको सेवा लिइसकेको ग्रामीण महिला सन्जाल नेपालले आज यहाँ आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा जानकारी दिएको छ । संस्थाका अनुसार गत आर्थिक वर्षमा मात्र गर्भवती भएका ९६ हजार महिलाले सुरक्षित गर्भपतनको सेवा लिएका छन् । नेपालका ग्रामीण भेगसम्म महिलालाई सुरक्षित गर्भपतन सेवाको पहुँच सुनिश्चित गर्न तीन हजारको सङ्ख्यामा चिकित्सक, नर्स तथा अनमीलाई तालिम प्रदान गर्नुका साथै करिब एक हजार एक सय स्वास्थ्य संस्थाले यस्तो सेवा उपलब्ध गराउँदै आएको छ ।

मुलुकी ऐन ११ औँ संसोधनको परिच्छेद–४ मा सुरक्षित गर्भपतनको व्यवस्था गरिएको छ । जसअनुसार गर्भधारण गरेको १२ हप्तासम्मको गर्भलाई गर्भपतन गर्न पाइने व्यवस्था गरेको छ । अनिच्छित वा बलात्कार भई गर्भपतन गराउनु परेमा २८ हप्तासम्मको गर्भलाई कानूनी मान्यता प्रदान गरिएको छ । तर गम्भीर अवस्थामा पुगेको छ भने विज्ञ चिकित्सकको सल्लाह लिनुपर्ने व्यवस्था रहेको सो संस्थाबाट दुर्गम क्षेत्रमा खटिनुभएका विज्ञ सन्तोष भण्डारीले बताउनुभयो । उहाँका अनुसार कुल गर्भको आधाजसो अनिच्छित गर्भधारण हुन्छ । ग्रामीण महिला सन्जाल नेपालका कार्यक्रम संयोजक सम्झना पहाडीले नेपाल सरकारले सुरक्षित गर्भपतनको सेवालाई सबै जिल्लामा निःशुल्क गरेपनि अझै ५८ प्रतिशत महिलाले असुरक्षित वा सरकारले मान्यता नदिएको स्वास्थ्य संस्था, व्यक्तिबाट गर्भपतन गराइरहेको जानकारी दिनुभयो ।

उहाँले धेरै महिलाले सुरक्षित तथा कानूनी मान्यता प्राप्त सेवा लिन नसक्नुमा कानून र सेवाबारे कम जानकारी हुनु, सबैका लागि गर्भपतनबारे पहुँच योग्य सेवा उपलब्ध नहुनु, महिला आफैँले निर्णय लिन नसक्नु मुख्य कारण रहेको बताउनुभयो । आधुनिक गर्भनिरोधका साधनहरूको प्रयोग दर हाल ४३ प्रतिशत रहेको र विवाहित किशोरीको आधाजसो गर्भ अनिच्छित हुने गरेको पाइएको छ । किशोरीको गर्भले उनीहरूको स्वास्थ्य, शिक्षा, रोजगार तथा वृत्ति विकासमा बाधा पर्ने भएकाले उनीहरू गर्भपतन गर्न बाध्य हुने गरेको सो संस्थाले जनाएको छ । विज्ञ सन्तोष भण्डारीले रसुवा र कर्णाली प्रदेशको प्रतिवेदन पेश गर्दै आर्थिक वर्ष २०७१÷७२ मा २० वर्ष मुनिका १३ हजार ६०९ जना युवतीले सुरक्षित गर्भपतनको सेवा लिएको जानकारी दिनुभयो । आर्थिक वर्ष २०७२÷०७३ मा १५ हजार ३०६, वर्ष २०७३÷०७४ मा १३ हजार ५७ र २०७४÷०७५ मा ४० हजार ९७२ जनाले सो सेवा लिएको भण्डारीले जानकारी दिनुभयो ।

उहाँका अनुसार नेपालमा भएका गर्भपतनहरू मध्ये ४२ प्रतिशत सरकारले मान्यता दिएका स्वास्थ्य संस्थाहरूबाट हुने गरेका छन भने ५८ प्रतिशत गर्भपतनहरू लुकीछिपी हुने गरेको छ । नेपालका दुर्गम गाउँहरूमा गर्भपतनका लागि आवश्यक औषधि उपलब्ध नहुनु, गर्भपतनका लागि प्रविधि उपलब्ध नहुनु तथा प्राविधिक जनशक्तिको अभाव तथा सूचनाको पहुँच नहुनाले पनि गर्भपतनमा ठूलो चुनौती रहेको जानकार विज्ञ भण्डारीको प्रतिवेदनमा उल्लेख छ ।
हाल सबै सरकारी स्वास्थ्य संस्थामा यो सेवा निःशुल्क पाउने व्यवस्था गरिएको छ । नौ हप्तासम्मको अनिच्छित गर्भलाई गर्भपतन गर्न सक्ने व्यवस्था गरिएको र अनिच्छित गर्भका कारण महिलाले आत्महत्या गर्ने वातावरण नबनोस् भनेर ऐनमा यस्तो व्यवस्था गरिएको भण्डारीको भनाइ थियो ।

एजेन्सी । हरेक प्राणीमा सन्तानको आवश्यकता महत्वपूर्ण हुन्छ । अझ मानव जातिमा त वंश धान्न सन्तानको आवश्यकताको महसुस मात्रै गरिन्नँ, वृद्ध अवस्थाको साहराको अपेक्षा हुन् । तर, कयौं जोडीहरु निःसन्तान छन् । मानिसले सेक्स आफ्नो यौनचाहना मेटाउन तथा सन्तानप्राप्तिको लागि गर्ने गर्छन् । सेक्सको अन्तिम प्राप्ति भनेको पनि सन्तानप्राप्ति हो । तर, सबै जोडीले चाहेको समयमा सन्तान प्राप्त गर्न सक्दैनन् । यस्तो हुनुमा कारण धेरै हुन सक्छ । जोडीको सेक्सका दौरान हुने केहि गल्तिका कारण पनि सन्तान प्राप्त हुनुु एक कारण बनेको हुन सक्छ । सेक्सका क्रममा प्रयोग गरिने आशनले पनि सन्तान प्राप्तिमा भूमिका खेल्छ ।

गर्भ रहन सक्ने केही सेक्सका आशनहरू छन् । निःसन्तान हुनेहरुले यसलाई एकपटक प्रयोग गरि हेर्न सकिन्छ :

१. मेसिनरी पोजिसन : गर्भ राख्न उत्तम मानिने यो पोजिनमा पुरूषमाथी र महिला तल भएर सेक्स गरिन्छ । महिलाको योनीमा पुरूषको लिङ्ग प्रवेश गराउँदा यो पोजिसनमा सबैभन्दा भित्रसम्म पुग्ने भएकाले विर्य उचित स्थानसम्म सहजै पुग्ने हुनाले यो पोजिशन निकै राम्रो मानिन्छ ।

२. हिपलाई उचालेर : महिलाको पछिल्लो भागलाई उचालेर सेक्स गर्दा पनि विर्य उचित स्थानसम्म सहजै पुग्ने हुनाले यो पोजिशनलाई पनि सन्तान प्राप्तिको लागी राम्रो पोजिशना मानिन्छ ।

३. डग्गी स्टाइल : महिलाको पछाडि पुरुष रहेर सेक्स गर्ने यो पोजिशनमा सहजै विर्य करभिक्समा गएर जम्मा हुने हुनाले सन्तान प्राप्तिको लागि उपयुक्त बताइन्छ ।

काठमाडौँ,-मिर्गी रोग (छारे रोग) भएका २२ वर्षीय सर्फराजको मस्तिष्कबाट ट्युमर निकाल्न नेपाली चिकित्सक सफल भएका छन् ।बाँसबारीस्थित उपेन्द्र देवकोटा स्मृति नसारोग अस्पतालले बेहोस नपारी उहाँको पहिलोपटक मस्तिष्कको शल्यक्रियाबाट बोलीको केन्द्रविन्दुमा नै रहेको ट्युमर निकालिएको आज यहाँ आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा जानकारी दिइयो ।

नसारोग विज्ञेषज्ञ डा प्रत्युश श्रेष्ठ, डा सुरेश विक, डा भुषणकालु श्रेष्ठ, डा शिखा श्रेष्ठ, डा सुरज थुलुङ, डा सुरेश सापकोटा, डा सुमन रिजाल र डा लेखजङ्ग थापाको समूहले ६ घण्टा लगाएर शल्यक्रिया सम्पन्न गरेका थिए । बेहोस पारी शल्यक्रिया गर्दा बोली नै जाने सम्भावना रहन्छ ।

सन्दिप योगी, सुरज श्रेष्ठ । ५ नंबर प्रदेश, बाँके(नेपागन्ज) । हामी सबैलाई थाहा छ ५ औँला कहिल्यै बराबर हुँदैनन । समाचारहरु आइरहेका हुन्छन एउटा घुँडाको शल्यक्रिया(अपरेसन) गर्ने ठाउँमा अर्को घुँडाको शल्यक्रिया अर्थात अपरेसन भएको ।
त्यहिँ डाँक्टर गोविन्द केसीले जनताकोलागी भनेर अनसन बसेको, बाढी आउँदा अनसन तोडेर झोला बोकेर बाढीपीडितलाई उपचार गराउन तथा गर्न एक्लै हिँडेको । आज डाँक्टर गोविन्द केसीको निस्वार्थ समाजासेवाबाट प्रभावित भएर उनकै बाटो समातेका धेरै डाँक्टरहरुको समाचार पढ्न पाउँदा छाती चारगुणा फुलेर आउँछ ।

बाँकेको नेपालगन्ज उपमहानगरपालिकाका केही डाँक्टरहरुले स्वयंसेवक भएर समाजसेवा गरिरहेका छन त्यस मध्यमा एक
नेपालगन्ज मेडिकल कलेजका फिजिसियन् डा. शुभाष योगी तथा डा. बिजय प्रधान समेत पर्दछन । उनिहरुले सल्लाह गरेर गरीब-दुखीलेपनी प्राइभेट अस्पताल बराबरको सेवा पाउनुपर्छ भन्ने ध्ययले गरीब-दुखीहरुको क्षेत्र पहिचान गरेर बिदाको दिनमा निसुल्क स्वास्थ्य सिविर तथा निसुल्क औषधि समेत प्रदान गर्दै आएका छन ।

एनपी अनलाइन टिभी तथा ओएस नेपालका पत्रकारहरुले यश विषयमा बाँकेको जानकी गाऊपालिकामा शनिबार एक दिने स्वास्थ्य शिबिर भएको थाहा पाएपछी उक्त गाउँमा गएर सोधपुछ गर्दा एक वृद्ध महिला उमादेवी लोहारले भनिन- उनकै सब्दमा- डाँक्टरहरु आका थिए सित्तैमा जाँचेर औसधि गएर गए । बाबू घुँडा, ढाड र छाती दुख्थ्यो । सास फेर्न अफ्ठ्यारो हुन्थ्यो यी यो दिएर गाका छन । सास फेर्न अफ्ठ्यारो भएमा यो मुखमा हालेर दाब्नेरे सन्चो हुन्छ रे अनि घुँडा र ढाडकोलागी एक्सरे गर्न भन्नू भाछ । म बुढिलाई के थाहा काँ गएर एक्सरे गर्ने भनेर यहाँका एक नेताले जिम्मा लिएका छन । भगवाननै रैछन तिनी डाँक्टर-डाँक्टर्नीहरु ।

यस विषयमा हामिले डांक्टर सुभास योगीको टोलिलाई मोबाइल सम्पर्क गरेका थियौँ । उनले छोँटो सब्दमा भने- म भग्वान त होइन तर मेरो बिदाको दिन म लगायत साथ दिनेहरुले स्वास्थ्य शिबिर गर्छौँ, त्यहाँका बिरामीहरुको हालत देख्दा र गरीबीको चपेटामा परेका परीवारका वृद्धहरुको हालत देख्दा मनै काँपेर आउँछ । तपाईं आफै गएर त्यहाँ हेर्नुस कस्तो छ त्यहाँको हालत त्यो त उहाँहरुको सोँच हो जुन हामिलाई भग्वान भन्नुभयो । फुर्सदको समय भएमा आउनुहोला तँपाइहरुपनी अनि त्यहाँको अवस्था देखेर सायद तँपाइहरुकोपनी मन काँप्ने छ । यस्को फलो अप हामिले गर्ने प्रतिबद्धता गर्दै उहाँलाई धन्यबाद दिँदै मोबाइल राख्यौँ ।

बाँकेको जानकी गाऊपालिकामा शनिबार एक दिने स्वास्थ्य शिबिर सम्पन्न भएको थियो ।
नेपाल क्षरोग निबारण संस्था बाँकेद्वारा आयोजित एक दिने निशुल्क स्वास्थ्य शिबिर जानकी गाऊपालिकाको वडा नम्बर ५ मा सम्पन्न भएको हो। शनिबार सम्पन्न निशुल्क स्वास्थ्य शिबिरमा २०० बढिले स्वास्थ्य जाँच गराएका थिए। नेपालगन्ज मेडिकल कलेजका फिजिसियन् डा. शुभाष योगी लगायत डा. बिजय प्रधान सम्मिलित स्वास्थ्य जाँचमा बढि जसो बाथ रोगीहरु देखिएको डा. शुभाष योगी तथा डा. बिजय प्रधानले बताउनु भयो। यस्तै धेरै जसो छातीको समस्याले ग्रसित भएकोले सम्बन्धित अस्पतालमा छातीको जाँच गराउन सिफारिस गरिएको छ । बाँके नेपालगन्ज मेडिकल कलेजका डाँक्टरहरुको अर्को स्वास्थ सिविरमा एनपिटिभी अनलाइन तथा ओएस नेपालका पत्रकारहरुको साथ निरन्तर रहनेनै छ । हाम्रो चाहना यस्ता डाँक्टरहरु प्रत्यक जिल्ला-नर्सिङ होममा हुन र गरीब नेपाली जनताहरुले यस्ता सेवा निरन्तर पाउन, हाम्रो मिडियाको धर्म र दायित्व अनुसार हामी सदैव यस्ता खालाका समाचार लेखेर अरुलाई उत्प्रेरित गर्ने लक्षलाई निरन्तरता दिनेनै छौँ ।

बर्दिवास- महोत्तरीमा एचआइभी सङ्क्रमितको सङ्ख्या ५० पुगेको छ । एचआइभी जाँचका लागि स्वेच्छिक रक्त परीक्षण र उपचार सेवा दिँदै आएको नेपाल परिवार नियोजन सङ्घले सो तथ्याङ्क हालै सार्वजनिक गरेको हो । सन् २००७ देखि एचआइभी र विभिन्न यौन रोगबारे परामर्श, स्वेच्छिक रक्तपरीक्षण र उपचार सेवासमेत दिँदै आएको सो परियोजनाले रक्तपरीक्षणका क्रममा सङ्क्रमित पहिचान खुलेको परियोजनाका प्रमुख धिरज पौडेलले जानकारी दिनुभयो । सन् २०१३ को प्रारम्भदेखि यस वर्षको सेप्टेम्बरसम्म एचआइभी जाँचका लागि रक्तपरीक्षण गर्न सेवाग्राही आएका थिए ।

सङ्क्रमितमध्ये ३१ पुरुष र १९ महिला छन् । वैदेशिक रोजगारीबाट फर्किएकाहरु सङ्क्रमित भएको पाइएको छ । “सङ्क्रमित ३१ पुरुष वैदेशिक रोजगारबाट फर्केको पाइएको छ,” उहाँले भन्नुभयो । सङ्क्रमितमध्ये पाँच बालबालिका छन् । “सङ्क्रमित बढीजसो भारत र मलेशियाबाट फर्केकाहरु छन्,” पौडेलले भन्नुभयो । यसैबीच स्वास्थ्य क्षेत्रमा काम गर्दै आएका सामाजिक सङ्घसंस्थाले विदेशबाट फर्कनेलाई विमानस्थल र दुई देशीय सीमाक्षेत्रमा अनिवार्य एचआइभी परीक्षण गरेर मात्र प्रवेशको व्यवस्था गर्न सरकारसँग माग गरेका छन् ।

सुसुर्खेत, ८ मङ्सिरः जिल्लाको सुदूर पूर्वीक्षेत्रको सिम्ता गाउँपालिकामा बिहीबारदेखि सञ्चालन भएको एकीकृत घुम्ती शिविरमा दुई हजार २२० सेवाग्राही लाभान्वित भएका छन् । उक्त गाउँपालिकाको आयोजना तथा जिल्ला प्रशासन कार्यालयको समन्वयमा सञ्चालन गरिएको गरिएको दुई दिने सो शिविरमा ३८६ ले नागरिकता, ४१५ ले मतदाता परिचयपत्र, ३९० ले पशुसेवा, ४३५ ले कृषिसेवा, ५७१ ले स्वास्थ्य सेवा र २३ ले ज्येष्ठ नागरिक परिचयपत्र प्राप्त गरेको गाउँपालिकाका अध्यक्ष कवीन्द्र केसीले बताउनुभयो ।

“शिविरमै हामीले एकीकृत सार्वजनिक सुनुवाइसमेत गरेका थियौँ”, उहाँले भन्नुभयो, “यसले नागरिकलाई जिल्ला तथा स्थानीय सरकारको विकासको गतिविधि थाहा पाउन सहज भएको छ ।” शिविरमा नेपाली सेनाको उत्तर पश्चिम पृतना हेडक्वार्टरले विपत् व्यवस्थापनसम्बन्धी वृत्तचित्र प्रदर्शन गरेको थियो भने जिल्ला प्रहरी कार्यालयले सवारी दुर्घटना न्यूनीकरण, घरेलु हिंसा, लागुऔषध दुव्र्यसनी, अवैध घरेलु मदिरा उत्पादन तथा बिक्री वितरण, मानव बेचबिखन, बाल हिंसा र साइबर अपराधसम्बन्धी जनचेतनामूलक कार्यक्रम गरेको थियो ।

अध्यक्ष केसीका अनुसार सबै सेवा प्राप्त नहुने स्थितिमा एकीकृत शिविरबाट जनताले सोचेभन्दा बढी सेवा पाउँदा उनीहरु खुशी भएका थिए । शिविरमा सुर्खेत जिल्ला प्रशासन, जिल्ला निर्वाचन, जिल्ला प्रहरी, नेपाली सेना, सशस्त्र प्रहरी, मेहलकुना अस्पताल, उक्त गाउँपालिकामा रहेका कृषि, पशु, शिक्षा, महिला तथा बालबालिका एकाइको पनि सहभागिता थियो ।

आम नेपालीले सामना गर्दै आएका स्वास्थ्य समस्या मध्ये थाइराइड पनि एक महत्वपुर्ण रोग हो । थाइराइड के हो ? यो कसरी हुन्छ ? थाइराइड बाट कसरी बच्ने ? थाइराइड हुदा के खाने, के नखाने ? भन्ने बारे पेट, छाती तथा मुटु रोग बिशेषज्ञ डा. आशिष त्रिपाठीले निकै महत्वपुर्ण सुझाव दिएका छन ।

रोग लागेर उपचार गर्नु भन्दा रोग लाग्नै नदिनु उचित हुन्छ भने झै डा. त्रिपाठीले थाइराइड रोग लाग्न नदिन के गर्ने र लागीहालेमा कसरी उपचार गर्ने ? भन्ने बिषयमा निकै उपयोगी जानकारी दिएका छन । डा. त्रिपाठीका सुझाव तलको भिडियोमा हेर्नुहोस,

काठमाडौं । आजभोली मोटो मानिसको संख्या तेज गतिले बढि रहेको छ । धेरै मानिसहरुले शुरुवातमा मोटोपनमा त्यति ध्यान दिदैंनन् । तर जब मोटोपन धेरै बढेपछि त्यसलाई घटाउन घण्टौं पसिना बगाउँछन् । मोटोपन घटाउनको लागि खानपीनमा सुधार जरुरी छ । केही प्राकृतिक चीजहरु यस्ता हुन्छन् । जस्को प्रयोगले तौललाई नियन्त्रण गर्न सकिन्छ । यदि तौल घटाउन तपाइँ धेरै मेहनत गर्न सक्नुहुन्न भने तपाइँलाई आज हामी सजिलो उपायबारे जानकारी दिन्छौं ।

निम्न उपाय अपनाई तपाइँले आफ्नो तौल घटाउन सक्नुहुन्छ:

१. धेरै कार्बोहाइड्रेट भएको खाद्यपदार्थ त्याग्नुहोस् । चीनी , आलु र चामलमा कार्बोहाइड्रेट बढि हुन्छ । यस्ले बोसोलाई बढाउँछ ।

२. गहुँको रोटि मात्र खानुभन्दा गहुँ, भटमास र चना मिश्रित आटाको रोटि धेरै फाईदाजनक हुन्छ ।

३. दिनहुँ बन्दागोभीको जुस पिउनुहोस् । बन्दागोभीमा बोसो घटाउने गुण हुन्छ । यस्ले शरीरको मेटाबोलिज्म ( शरीरको रासायनिक परिवर्तन हुने प्रक्रिया ) लाई ठिक गर्दछ ।

४. मेवा नियमित रुपमा खानुहोस् । यो हरेक मौसममा पाईन्छ । लामो समयसम्म मेवाको प्रयोग गर्नाले यसबाट कम्मरको बोसो कम हुने हुन्छ ।

५. दही खानाले शरीरको अनावश्यक बोसो घट्दछ । मोहीको प्रयोग दिनको २–३ पटक गर्नुहोस् ।

६. पीपलको धुलो बनाई त्यसलाई कपडाले छान्नुहोस् । यस धुलोलाई हरेक बिहान मोहीसँग खानाले बाहिर निस्केको पेट भित्र पस्दछ ।

७. अमला र बेसारलाई बराबर मात्रामा पिसेर धुलो बनाउनुहोस् । यस धुलोलाई मोहीसँग खानुहोस् । यसबाट कम्मर पातलो हुन्छ ।

८. हरियो मरिच वा कालो मरिच खानामा राखी खानाले तौललाई घटाउन सक्दछ । एक खोजअनुसन्धानमा पाईएको छ की तौल कम गर्ने सबैभन्दा राम्रो तरिका मरिच खानु हो । मरिचमा पाईने तत्व कैप्साइसिनले गर्दा चाडैं भोक लाग्दैन । जस्ले गर्दा तौल घटाउन मद्धत पुग्छ ।

९. एक चम्चा पुदिनाको रसलाई २ चम्चा महसँग मिलाउनुहोस् । र यसलाई नियमित रुपमा प्रयोग गर्नाले मोटोपन घट्दछ ।

१०. सागसब्जी र फलफूलमा क्यालोरी कम हुन्छ । त्यसैले यसको प्रयोग धेरै मात्रामा गर्नुहोस् । केरा नखानुहोस् । यसले मोटोपन बढाउँदछ। पुदिनाको चिया बनाएर खानाले मोटोपन घट्दछ ।

११. खानासँगै गोलभेडा र प्याजको सलादमा कालो मरिच र नुन हालेर खानुहोस् । यसको प्रयोगले भिटामिन सी , भिटामिन ए , भिटामिन के , आइरन, पोटासियम , लाइकोपीन र ल्युटिन प्राप्त हुन्छ । यसलाई खानाले पेट चाडैं भरिन्छ र तौलमा नियन्त्रण हुन्छ ।

१२. विहान उठ्ने बितिक्कै २५० ग्राम गोलभेडाको रस २–३ महिनासम्म पिउनाले पेट भित्र पस्दछ ।

जाडो मौसम सुरु भइसकेको छ । जाडो मौसम सुरु हुनासाथ अनेक समस्याहरु प्नि सुरु हुन थाल्छ । जस्तै छाला सुक्खा हुनु, ओठ सुक्नु आदि । ‘ओठ’ भन्ने वित्तिकै सौन्दर्यतालाई झल्काउँछ । त्यसैले मानिसहरु आफ्ना ओठमाथि विशेष ध्यान पुर्याउने गर्छन् । तर पनि मानिसहरु ओठ सुक्ने समस्याले हैरान हुन्छन् ।

प्रायः गर्मी तथा जाडोयाममा मानिसहरुमा ओठ सुक्ने समस्या देखापर्दछ । कतिपयको त ओठ सुकेर रगत पनि बग्ने गर्छ । त्यति मात्र होइन, ओठको समस्याले मुखै छोपेर हिड्ने बाध्यता सिर्जना हुन्छ । जसले मानिसहरु निकै आजित भएका हुन्छन् । ओठ सुक्ने समस्या विभिन्न कारणहरुले हुनसक्छ । तर यसबाट बच्न निम्न प्रकारका उपायहरु अपनाउन सकिन्छ :–

► शरीरमा पानीको कमिले ओठ सुक्ने गर्दछ । त्यसैले शरीरमा पानीको कमी हुन दिनु हुँदैन । शरीरमा पानी सुक्ने समस्याले डिहाइडे«सन पनि निम्तिन्छ । जसकारण ओठ सुक्ने गर्दछ । टुथपेस्टका कारण पनि ओठ सुक्ने समस्या हुनसक्छ ।

► शारीरिक अस्वस्थताका कारण पनि ओठ सुक्ने समस्या हुन्छ । त्यसैले यसबाट सचेत हुन जरुरी छ । भिटामीन ‘ए’ र ‘बी’ को कमिले पनि ओठ सुक्ने हुनाले खानामा विशेष ध्यान पुर्यानु पर्दछ ।

► ओठ सुक्ने अर्को कारण भनेको ‘अल्ट्राभ्वाईलेट’ पनि हो । धेरै बेरसम्म अल्ट्रभ्वाईलेट किरणमा बस्दा ओठ सुक्ने समस्या हुनसक्छ । यसबाट बच्न लिपबाम लगाउनुपर्दछ ।

► मुखबाट स्वास लिने बानीले पनि ओठ सुक्खा बनाउँछ । ओठ फुट्ने समस्या पनि आउने हुनाले नाकबाट स्वास लिनुलाई राम्रो मानिन्छ ।

► ओठ सुकेपछि प्राय मानिसहरुले जिब्रोको सहायताले ओठलाई चिसो बनाउने गर्दछ । कतिपयले त दाँतले टोक्ने पनि गर्छ जसले गर्दा रगतै निस्किन्छ । त्यसैले ओठ संवेदनशिल अँग भएकाले विशेष ध्यान दिनुपर्छ । –एजेन्सीको सहयोगमा

दमौली, ४ मङ्सिर । तनहुँको भीमादमा डेङ्गुका चार बिरामी भेटिएका छन् । नियमित ज्वरो आएपछि पोखराको फेवासिटी अस्पतालमा उपचार गराउन गएका उनीहरूमा डेङ्गुको सङ्क्रमण भएको पुष्टि भएको हो । डेङ्गुको सङ्क्रमण हुनेमा एकै घरका तीन दाजुभाइ हुनुहुन्छ । भीमाद नगरपालिका–६ का निरोज खनाल, सरोज खनाल र मनोज खनाललाई केही दिनदेखि नियमित ज्वरो आएपछि पोखरास्थित फेवासिटी अस्पतालमा स्वास्थ्य परीक्षण गर्दा डेङ्गु भएको पुष्टि भएको हो । उहाँहरु तीनै जना भीमाद नगरपालिकाका उपप्रमुख शारदा खनालका छोरा हुनुहुन्छ ।

भीमादकै अर्का एक जनालाई पनि डेङ्गु भएको भए पनि उहाँको नाम भने खुल्न सकेको छैन । बिरामीमध्ये निरोज र मनोज फेवासिटीमा उपचारपश्चात् घर फर्किनुभएको छ भने सरोजको काठमाडौँको मेडिसिटी अस्पतालमा उपचार भइरहेको छ । हाल उहाँको अवस्था सुधारोन्मुख छ ।

भीमाद महोत्सवका लागि तराईबाट रमाइलो मेलाको सामग्री ल्याउने क्रममा सामानसँगै लामखुट्टे पनि भित्रिएको कारण सोही लामखुट्टेले टोकेर खनालत्रयलाई डेङ्गु भएको आशङ्का गरिएको छ । भीमादमा दोस्रो भीमाद महोत्सव आयोजना भएको र रमाइलो मेलाका साथै विभिन्न सामग्री बाहिरबाट आयात गरिँदा ती सामानसँगै डेङ्गु सार्ने लामखुट्टे पनि आएको हुनसक्ने स्थानीय बासिन्दाले आशङ्का गरेका छन् ।

जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालयले भने डेङ्गुका बिरामी भेटिएको बारेमा अनभिज्ञता प्रकट गरेको छ । कार्यालय प्रमुख डा सुनिल पौडेलले यस बारेमा आफूलाई केही जानकारी नभएको बताउनुभयो । डेङ्गु लामखुट्टेको टोकाइबाट सर्ने सङ्क्रामक रोग हो । डेङ्गुको भाइरसद्वारा सङ्क्रमित भएको एडिस एजिप्टाइ जातको पोथी लामखुट्टेले यो रोग सार्दछ । यो रोग सार्ने लामखुट्टे ग्रामीण क्षेत्रभन्दा शहरी क्षेत्रमा बढी पाइने गर्दछ । यसले स–साना सफा पानी जमेको स्थानमा फूल पार्ने गर्दछ ।

छाती तथा निद्रारोग विशेषज्ञ

राति ओछ्यानमा पल्टियो, तर निद्रा नै पर्दैन । धेरैले यस्तो समस्या भोग्ने गरेका छन् । आाखा चिम्लिएर निदाउन खोजे पनि कुनै सीप लाग्दैन । मानसिक र शारीरिक कुनै समस्या छैन, तर पनि निद्रा नै आउादैन ।

तपाईं पनि यस्तै समस्याले हैरान हुनुहुन्छ भने सुत्नुअघि केही नियम पालना गर्न निद्रारोग विशेषज्ञ डा. सुबोधसागर ढाकालले सुझाब दिएका छन् :

निद्रा नलाग्ने समस्याका पछाडि मुख्य भूमिका मोटोपनले खेलेको हुन्छ । तपाईं मोटो हुनुहुन्छ भने भुँडी घटाउन पहिलो प्रयास हुनुपर्छ । यसका लागि कम्तीमा एउटा कुरा मान्नुहोस् कि सुत्नुभन्दा तीन घन्टाअगाडि नै खाना खाइसक्नुपर्छ । खाना खाएको तीन घन्टापछि सुत्दा भुँडी लाग्न पाउँदैन । सुत्नुभन्दा तीन घन्टाअघि खाना खाने नियमित रुटिन नै बनाउनुहोस् ।

सुत्नुभन्दा एक घन्टाअघि मनपर्ने पाटोतर्फ मन केन्द्रित गर्नुहोस् । अधिकांशका लागि गीत–संगीत सुन्ने बानी बसाल्नु राम्रो हुन्छ । किताब पढ्ने बानी पनि राम्रो हो । सुत्नुभन्दा एक घन्टाअघि गरिएको यस्तो मनपर्ने क्रियाकलापले राम्रो निद्रा पार्न भूमिका खेल्छ ।

निद्रा लागेपछि मात्रै ओछ्यानमा जाने बानी बसाल्नुहोस् । निद्रा लागेको छैन, तर सुत्न भन्दै ओछ्यानमा जाँदा निद्रा नपर्न सक्छ । यस्तो गर्दा निद्रा झनै गडबड हुनसक्छ । निद्रा लागेको छैन भने ओछ्यानमा जाँदै नजाने । जब निद्रा लाग्ने बानी पर्छ तब सुत्ने समय सधैँ निश्चित कायम गर्नुहोस् । बिहान उठ्ने समय पनि सधैँ एउटै हुनुपर्छ ।

ओछ्यानमा गएको आधा घन्टासम्म पनि निद्रा लागेन भने बलजफ्ती निदाउने प्रयास गर्नु गल्ती हुनेछ । यता–उता कोल्टिँदै जबर्जस्ती निदाउने झन्झट छाडिदिनुहोस् । तुरुन्त ओछ्यानबाट उठेर आफूलाई सबैभन्दा अल्छी लाग्ने काम गर्नुहोस् । अल्छी लाग्ने काम गर्दा झनै अल्छी लाग्न थाल्छ । र, ४०–४५ मिनेटपछि आफैँ निद्रा लाग्छ ।

अधिकांशमा निद्रा रोग निम्त्याउने एउटा प्रमुख कारण सुत्ने कोठामा टिभी राख्नु हो । ओछ्यानमा बसेर टेलिभिजन हेर्न थाल्यो भने निद्रा लाग्दैन । सुत्ने रुटिनभन्दा एक घन्टाअगाडिबाट सस्पेन्स, एक्सन र भूतको फिल्म हेर्नु हुँदैन । नयाँ पत्रिकामा खबर छ ।

बेझाड, ४ मङ्सिरः एकादशी पर्वको अवसरमा पाल्पाको बालीघाटमा सञ्चालन गरेको स्वास्थ्य शिविरमा ८७ ज्येष्ठ नागरिकको आँखा परीक्षण गरिएको छ । बालीघाट क्षेत्र संरक्षण समितिको आयोजना र बालिघाट स्वास्थ्य एकाइको प्राविधिक सहयोगमा उक्त शिविर सञ्चालन गरिएको हो ।

शिविरमा आँखा परीक्षण गर्नाका साथै निःशुल्क रुपमा औषधिसमेत वितरण गरिएको थियो । डा गोपाल खनालसहितको चिकित्स टोली उपचारमा संलग्न रहेको बालीघाट क्षेत्र संरक्षण समितिका अध्यक्ष भानुभक्त ओझाले बताउनुभयो । सो अवसरमा शिविरमा सहयोग गर्ने चिकित्सक टोलीलाई सम्मान गरिएको थियो । “ज्येष्ठ नागरिकको स्वास्थ्यलाई ध्यानमा राखि शिविर सञ्चालन गरेका हौँ,” अध्यक्ष ओझाले भन्नुभयो ।

टोलटोलमा नामाङ्कित पाटी

पाल्पाको रामपुर नगरपालिका–६ ले वडाका टोल तथा बजारका चोकमा नामाङ्कित पाटी राखेको छ । वडामा जाने जोकोही नागरिकलाई टोल र बजार क्षेत्रमा आफू पुग्ने ठाउँको बारेमा अलमलिनु नपरोस् भन्ने उद्देश्यले नामाङ्कित पाटी राखिएको वडाध्यक्ष हुमनाथ न्यौपानेले बताउनुभयो ।

वडाका विजयपुर बजार, माझटोल, कौवा चोक, सेट्टार, सातबिसे पार्क, गैटार, प्याक्लुक, मिलनचोक, तिलकपुर, चारपोटे, डल्ले चौतारी, किसानटोल, तातोपानी, प्याक्लुक, तालपोखरालगायतका क्षेत्रमा सो सूचना पाटी राखिएको छ । “आन्तरिक तथा बाह्य पर्यटकलाई गन्तव्यस्थलमा पुग्न सहज होस् भनेर नामाङ्कित पाटी राख्न थालेका छौँँ”, वडाध्यक्ष न्यौपानेले बताउनुभयो । सो पाटी राख्न वडाले रु ४० हजार खर्च गरेको उहाँले बताउनुभयो । (रासस)

गौशाला, ४ मङ्सिरः महोत्तरीको पश्चिमी सिमानाका सम्सी गाउँपालिकाबाट गए राति प्रहरीले करीब रु दुई लाख मूल्य बराबरको भारतीय औषधि बरामद गरेको छ ।

भन्सार छलेर भारतबाट नेपाल ल्याउँदै गरेको २५ प्रकारको भारतीय औषधि बरामद गरिएको प्रहरी नायब उपरीक्षक खगेन्द्रबहादुर खड्काले जानकारी दिनुभयो । भारतमा कम मूल्यमा किनेर नेपालमा बढी मूल्यमा बिक्री गर्ने उद्देश्यले सो औषधि भन्सार छली गरी नेपाल ल्याउँदै गरेको खड्काले बताउनुभयो । (रासस)

तातो पानीले धेरै बेर नुहाउनु

तातो पानीले धेरै बेर नुहायो भने छालामा हुने फ्याट्टी एसिड, सेरामाइड्सजस्ता तत्व नष्ट हुन्छ र यसले छालालाई रुखो, सुका र फुस्रो बनाउँछ । त्यसैले तातो पानीले १० अथवा १५ मिनेटभन्दा बढी नुहाउनु हुँदैन ।

सुगन्धित साबुनले नुहाउनु

साबुनले मुख धुनाले मुखमा भएको म्वइस्चराइजर कम हुन्छ र अनुहार फुस्रो बन्छ । जीउमा दल्न पनि तेलमिश्रित साबुन, बडीवास अथवा सुगन्ध नमिसाइएको साबनु छान्नुपर्छ ।

नुहाएपछि तौलियाले बेस्कन पुछ्नु

नुहाएपछि हामी कपाल र शरीरलाई तौलियाले बेस्कन पुछ्ने गर्छाैं । यसो गर्दा छाला रगडिने, यसको म्वइस्चराइजर उड्ने गर्छ । नुहाएपछि जोडले कपाल पुछ्यो भने कपाल झर्ने गर्छ । त्यही भएर नुहाएपछि तौलियाले बिस्तारै पुछेर शरीरलाई ओभानो बनाउनुपर्छ ।

जाडोमा सन्सक्रिम नलगाउनु

जाडोमा घामले त्यति नपोल्ने भएकाले हामी गर्मीमा मात्र अनुहारमा सनस्क्रिन क्रिम लगाउने गर्छौं । तर, छालालाई हानि पुर्याउने विकिरण सूर्यले वर्षभरि नै फाल्ने भएकाले जाडोमा सनस्क्रिन क्रिम लगाइएन भने अनुहार, घाँटी, गर्धन र हातको छाला बिग्रिन सक्छ ।

एजेन्सी । आजभोली छालालाई सुन्दर तथा आर्कषक बनाउने विभिन्न किसीमका सौन्दर्य प्रशाधनहरु पाईन्छ । जस्मा विभिन्न रसायनहरु मिसाईएको हुन्छ । जसले स्वास्थ्यमा नराम्रो असर गर्छ । आज हामी तपाईंलाई प्राकृतिक उपायबारे जानकारी दिन्छौं ।

यसको लागि तपाईंले २ वटा उपायलाई अपनाउन सक्नुहुन्छ ।

१) आलु र कागतीको प्रयोग

आवश्यक सामाग्रीहरु

१) १ वटा आलु

२) १/२ कागतीको रस

बनाउने विधि

सबैभन्दा पहिला काँचो आलुलाई ब्लेन्डरमा हालेर पिस्नुहोस । त्यसपछि यसलाई कागतीको रससंग मिसाउनुहोस् । यस मिश्रणलाई गोलाकार रुपमा अनुहारमा लगाई २० मिनेटसम्म त्यसै छोड्नुहोस् । र सफा पानीले मुख धुनुहोस् ।

२) आलु र काँक्रोको प्रयोग

१) १ वटा आलु

२) १/२ काँक्रो

बनाउने विधि

सबैभन्दा पहिला काँचो आलु र काँक्रोलाई एउटा ब्लेन्डरमा हालेर पिस्नुहोस् । त्यसपछि मिश्रणलाई गोलाकार रुपमा अनुहारमा लगाउनुहोस् । यसलाई २५ मिनेटसम्म त्यसै छोड्नुभई त्यसपछि सफा पानीले मुख धुनुहोस् ।

काठमाडौँ । नेपाल स्वास्थ्य अनुसन्धान परिषद्ले स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालय, विश्वस्वास्थ्य सङ्गठनको आर्थिक एवं प्राविधिक सहयोगमा पहिलो पटक मानसिक रोगको अवस्थाका बारेमा सर्वेक्षण गर्ने भएको छ ।

मानसिक रोगका प्रख्यात प्रा डा डेभिड भिम्सेन्टले सो रोगका अवस्था पत्ता लगाउन विकसित गर्नुभएको सर्वेक्षण विधिद्वारा नेपालका सातवटै प्रदेशका ७७ जिल्लाका करीब ९५ हजार जनतासमक्ष प्रत्यक्ष रुपमा अन्तर्वाता गरी सर्वेक्षण गरिने परिषद्ले जनाएको छ ।

परिषद्का अध्यक्ष प्रा डा अञ्जनीकुमार झाले सर्वेक्षणले नेपालमा मानसिक रोगको अवस्थाका बारेमा यथार्थ जानकारी आउने जानकारी दिनुभयो । स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालयले पहिलो पटक सन् १९९७ मा पहिलो पटक मानसिक रोगसम्बन्धी नीति तयार गरेको थियो ।

तर नीति कार्यान्वयन नहुँदा एवं विनाशकारी भूकम्पका असर, विपद्का घटना वृद्धि एवं तनाव आदिका कारण मानसिक रोगीको संख्या वृद्धि भैराखेको बताइन्छ । पहिलो चरणमा प्रदेश १ र २ बाट सर्वेक्षण शुरु गरिनेछ ।

नसर्ने रोग मुटु, मिर्गाैला, क्यान्सरभन्दा मानसिक रोगको सङ्ख्या बढिरहेको बताइन्छ । यसैबीच, सर्वेक्षणमा खटिजाने स्वास्थ्यकर्मीका लागि आजदेखि एक हप्ताको तालीम आज यहाँ शुरु भयो । तालीममा मानसिक रोग विज्ञ डा भिम्सेन्टले सहजीकरण गर्नुहुनेछ ।

सो अवसरमा अध्यक्ष प्रा डा झाले मानसिक रोगले ल्याउने सामाजिक समस्या पनि डरलाग्दो हुँदै गएको चर्चा गर्दै सर्वेक्षणले नीति निर्माणमा सहयोग पुग्ने विश्वास व्यक्त गर्नुभयो । मानसिक रोग विज्ञ डा भिम्सेन्ट पछिल्लो समयमा विश्वमा मानसिक रोगीको सङ्ख्या विभिन्न कारणले वृद्धि भैराखेको चर्चा गर्दै यसलाई समयमै सम्बोधन गर्नुपर्छ भन्नुभयो ।

मानसिक रोग विशेषज्ञ प्रा डा सरोज ओझा तथा विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनका मानसिक रोग विज्ञ डा केदार मरहठ्ठाले मानसिक रोगीका अवस्थाको जानकारी लिन सर्वेक्षण महत्वपूर्ण हुने विश्वास व्यक्त गर्नुभयो । हाल नेपालमा मानसिक रोगका विशेषज्ञ चिकित्सकको सङ्ख्या १४६ भन्दा बढी रहेको छैन ।

मानसिक रोगको अवस्थाबारे परिषद्ले दोलखा, भक्तपुर र धनुषाका एक हजार ६४७ मा हालै सम्पन्न गरेको नमूना सर्वेक्षणमा एक हजार ३१५ जनामा कुनै न कुनै मानसिक रोग भएको पाइएको थियो । नमूना सर्वेक्षण प्रस्तुत गर्दै परिषद्का वरिष्ठ अनुसन्धान अधिकृत सुष्मा दाहालले तनाव, भूकम्पलगायत विभिन्न विपद्ले पारेका असर लगायतका कारणले मानसिक रोगीको सङ्ख्या बढेको जानकारी दिनुभयो ।

हामीमध्ये कसैलाई पनि अनावश्यकरुपमा मोटाउनु राम्रो लाग्देन । त्यसो त, मोटोपन रोग लुकाउने पर्दा समेत हो । हामी मोटोपनबाट मुक्त हुन विभिन्न अभ्यास गर्दछौं । तर यो कहाँ सजिलो छ र ?

तर यहाँ तपाईको लागि एउटा यस्तो चामत्कारिक विधि छ, जुन घरमै उपलब्ध हुने सामग्रीबाट तयार बनाउन सकिन्छ । यस्तो घरेलु उपचार पद्धतिले शरीरमा जम्मा भएको अनावश्यक बोसो तथा जलनलाई घटाउन काम गर्दछ ।

अझ खुसीको कुरा त यसले किड्नीको सफाई समेत गर्दछ । यसलाई तयार बनाउन तीन मिनेटभन्दा कम समय मात्र लाग्दछ । तसर्थ, अब भारीभरकम व्यायाम र मोटोपन दुवैबाट एकसाथ मुक्ति पाउन यो प्राकृतिक तरिका अपनाउनुहोस् ।

सामग्रीः

केही ताजा धनियाँ, एक दाना कागती र आधा कप पानी

तयार गर्ने विधिः

एउटा भाँडामा कागतीको रस निकाल्नुहोस् र त्यसमा काटेर टुक्रा बनाइएको हरियो धनियाँ र आधा कप पानी राख्नुहोस् । त्यसलाई मिक्सरमा राम्रोसँग मिक्स गर्नुहोस्, अब तपाईको चामत्कारिक जुस तयार भयो ।

यसले कसरी काम गर्छ ?

धनियाँ

धनियाँमा शक्तिशाली एन्टी अक्सिड्यान्ट पाइन्छ जसले शरीरका कोशिकाहरुलाई पुनजिर्वित गर्न सहयोगी सिद्ध हुन्छन् । त्यस्तै मृगौलाको कामलाई प्रभावशाली बनाउन पनि यसले सघाउँछ । धनियाँमा अत्यधिक खनिज पदार्थ हुन्छ जसले मृगौलालाई मजबुत बनाउँछ । मृगौलाबाट विषाक्त पदार्थ निकाल्न र त्यहाँबाट बोसो हटाउन पनि धनियाँको रस सहयोगी हुन्छ ।

धनियाँमा बेटा क्यारोटिन, क्लोरोफिल र भिटामिन सि पाइन्छ, जसले रोगबाट हुने संक्रमण र क्यान्सरजस्तो खतरनाक रोगसँग लड्न सहयोग गर्दछन् । धनियाँ धेरै राम्रो मुत्रवद्र्धक हो, यसले शरीरको विषाक्त पदार्थहरुलाई पिसाबमार्फत निकाल्न सहयोग गर्दछ । यस्तै यसले उच्च रक्तचापलाई न्यूनीकरण गर्दै मृगौलालाई सुरक्षित राख्न मद्दत गर्दछ ।

कागती

कागतीमा अत्यधिक मात्रामा भिटामिन सी तथा बी पाइन्छ, जसले मृगौला र शरीरलाई सफा र तन्दुरुस्त राख्न मद्दत गर्दछ । कागतीमा सोडियमको मात्रा कम हुन्छ भने पोटासियमको मात्रा बढी हुन्छ जुन मृगौलाको लागि धेरै राम्रो हो । यी दुवैको समिश्रणबाट नयाँ शक्तिशाली पेयपदार्थ बन्दछ, जसले शरीरको विषाक्त पदार्थहरु निकालेर पाचन शक्तिलाई बढाउँछ भने मोटापन घटाउन पनि सहयोग गर्दछ ।

प्रयोग गर्ने तरिका :

यो मिश्रणलाई पाँच दिनसम्म बिहान खाली पेटमा पिउनुहोस् र फेरि १० दिनको अन्तरालमा फेरि पाँच दिन प्रयोग गर्नसक्नुहुनछ जसले तपाईले चाहनुभएको नतिजा निकाल्दछ ।

म्याग्दी, ३ मङ्सिरः म्याग्दीको धवलागिरि गाउँपालिका– ६ मराङको बुलमा सामुदायिक स्वास्थ्य एकाइ स्थापनाका लागि भवन निर्माण भएको छ । भौगोलिकरुपमा विकट र दुर्गम क्षेत्रमा अवस्थित बुलका बासिन्दालाई सहजरुपमा गाउँमै स्वास्थ्य सेवा उपलब्ध गराउन पूर्वाधार तयार पारिएको हो ।

गुड नेवर्स इन्टरनेशनलको सहयोगमा कदम र सङ्गम म्याग्दीद्वारा सञ्चालित म्याग्दी सामुदायिक विकास परियोजनाको सहयोगमा बुलका बासिन्दाले श्रमदान गरेर भवन निर्माण गरेका हुन् । कदम म्याग्दीमार्फत प्राप्त रु नौ लाख ३३ हजार र स्थानीयवासीको रु एक लाख ४७ हजार बराबरको श्रमदानमा एक कोठे पक्की भवन निर्माण गरिएको उपभोक्ता समितिका अध्यक्ष नरबहादुर जुक्जालीले जानकारी दिनुभयो ।

भवन तयार भएपछि सामुदायिक स्वास्थ्य एकाइ सञ्चालनका लागि गाउँपालिकामा माग गरिएको उहाँले बताउनुभयो । एकाइ सञ्चालन भएमा बुल र मलम्बार गाउँका १५० घरधुरी लाभान्वित हुने जनाइएको छ ।

बुल र मलम्पारका बासिन्दा सामान्य बिरामी पर्दासमेत दुई घण्टाभन्दा बढी समय लगाएर मराङ र मल्कवाङस्थित स्वास्थ्य संस्थामा पुग्न बाध्य छन् । ज्येष्ठ नागरिक, अशक्त, बालबालिका र गर्भवती महिलालाई स्वास्थ्य संस्था टाढा हुँदा सहजरुपमा आधारभूत स्वास्थ्य सेवा पाउनबाट बञ्चित भएका छन् ।

स्वास्थ्य संस्थामा उपचारका लागि जाँदा कतिपयलाई पूरै दिन लाग्ने गरेको छ । भिर, जङ्गल र खोल्साको बाटो हिँड्नुपर्दा जोखिम रहेको बुलकी महिला स्वास्थ्य स्वमसेविका लक्ष्मी केसीले बताउनुभयो ।

बुल र मलम्पराका बासिन्दालाई सहजरुपमा स्वास्थ्य सेवा उपलब्ध गराउन सामुदायिक स्वास्थ्य एकाइ स्थापनाका लागि पहल गरिएको धवलागिरि गाउँ कार्यपालिकाको सामाजिक विकास समितिका संयोजकसमेत रहनुभएका वडा नं ६ का अध्यक्ष राजाराम सुवेदीले बताउनुभयो । (रासस)

गलेश्वर, ३ मङ्सिरः म्याग्दीको धवलागिरि गाउँपालिका– ७ ताकममा सम्पन्न निःशुल्क आँखा उपचार शिविर र रघुगङ्गा गाउँपालिका– ६ कोटगाउँमा सम्पन्न एकीकृत घुम्ती शिविरबाट एक हजार २०० जना भन्दाबढी लाभान्वित भएका छन् । हिमालयन आँखा अस्पताल पोखराको प्राविधिक सहयोग, धवलागिरि गाउँपालिका, ताकम स्वास्थ्य चौकी र धवलागिरि जनयुवा क्लब ताकमको आयोजनामा चार दिनसम्म शिविर सञ्चालन भएको थियो ।

शिविरमा एक हजार १३ जना लाभान्वित भएका गाउँपालिकाको स्वास्थ्य संयोजक लोकनाथ पौडेलले जानकारी दिनुभयो । अन्ठाउन्न जनाको मोतियाबिन्दु र आँखाभित्र परेला पसेका चार जनाको शल्यक्रिया गरिएको छ । त्यसैगरी कोटगाउँमा सम्पन्न एकीकृत घुम्ती शिविरबाट २०६ जनाले गाउँमा नै सरकारी सेवा पाएका छन् । गाउँपालिका र वडा कार्यालयको संयोजनमा जिल्ला प्रशासन कार्यालयको आयोजनामा शिविर सम्पन्न भएको हो ।

जिल्ला प्रशासन कार्यालयको टोलीले ३८ जनालाई नयाँ र आठ जनालाई प्रतिलिपि नागरिकता प्रमाणपत्र वितरण गरेको प्रजिअ लीलाधर अधिकारीले जानकारी दिनुभयो । बत्तीस जनालाई ज्येष्ठ नागरिक परिचयपत्र वितरण गरिएको छ । बेनी अस्पतालका चिकित्सकको टोलीले ७१ जनाको निःशुल्क स्वास्थ्य परीक्षण, परामर्श र औषधि वितरण सेवा दिएको छ ।

अठार जनाको जन्मदर्ता, दुई वटा मृत्यु दर्ता, २३ जना महिला र २३ जना पुरुषको तस्बीरसहितको मतदाता नामावली दर्ता भएको छ । सशस्त्र प्रहरीको टोलीले एक वडा एक हेलिप्याड कार्यक्रमका लागि सम्भाव्यता अध्ययन गरेको छ । भौगोलिक विकटताका कारण सदरमुकामका कार्यालयमा पुगेर सेवा लिन नसकेका सर्वसाधारणलाई गाउँमै सेवा उपलब्ध गराउने उद्देश्यले शिविर सञ्चालन गरिएको प्रजिअ अधिकारीले बताउनुभयो ।

ताकममा सम्पन्न आँखा शिविरबाट भौगोलिकरुपमा विकट र दुर्गम बस्तीका बासिन्दालाई शिविरले राहत मिलेको मोतियाबिन्दुको शल्यक्रिया गर्नुभएका ताकमका उद्धिमबहादुर भण्डारीले बताउनुभयो । हिमालयन आँखा अस्पतालका चिकित्सक हरिविक्रम अधिकारीको नेतृत्वमा नेदररल्याण्डका विशेषज्ञ चिकित्सक टर्न रोवर्टसनलगायत १४ जना विदेशी र नेपाली स्वास्थ्यकर्मीको टोलीले सेवा दिनुभएको थियो । (रासस)

बाँके, २ मङ्सिरः उपचारका लागि भेरी अञ्चल अस्पतालमा आएका मुटुका बिरामी राज्यले दिने सेवाबाट वञ्चित भएका छन् । सरकारले कार्डियोलोजी विभागलाई सूचीकृत गर्न ढिलाइ गरेका कारण साविक मध्य तथा सुदूरपश्चिमाञ्चलका सयौँ मुटुरोगी सरकारी सेवाबाट वञ्चित भएका हुन् ।

मुटुरोगका बिरामीलाई रु एक लाखसम्मको उपचारमा सहयोग गर्ने नीति राज्यको छ तर संस्था सूचीकृत नहुँदा उपचारका लागि भेरी अञ्चल अस्पतालमा आउने मुटुरोगका बिरामीले उक्त सेवा पाउन नसकेको अस्पतालले जनाएको छ ।

संस्था सूचीकृतका लागि भेरी अञ्चल अस्पतालले तीन महिनाअघि स्वास्थ्य मन्त्रालयमा रहेको सामाजिक सेवा तथा नर्सिङ महाशाखामा पत्र पठाए पनि अहिलेसम्म दर्ता नभएको अस्पतालका निमित्त मेडिकल सुरपरिटेण्डेन्ट वरिष्ठ कन्सल्टेन्ट फिजिसियन डा राजन पाण्डेले बताउनुभयो ।

मुटुरोगको उपचारका लागि क्याथल्याब सञ्चालन ढिलो गरी सञ्चालनमा आएकाले सरकारले रकम विनियोजनमा ढिलाइ भएको उहाँले बताउनुभयो । ‘‘सूचीकृत भएको भए मुटुरोगका बिरामीले सहजरुपमा उपचार पाउने थिए । सूचीकृत नहुँदा राज्यले दिएको सुविधाबाट सर्वसाधारण वञ्चित भएका छन्,’’ उहाँले भन्नुभयो ।

सरकारी ढिलासुस्तीका कारण भेरी अञ्चल अस्पतालले बिरामीलाई सुविधा दिन नसकेपछि बिरामी काठमाडौँ र भारतका महङ्गा अस्पतालमा उपचार गराउन बाध्य भएका छन् । मुटुरोगले थलिएका गरीब परिवारका बिरामी शल्क्रिया गराउन नसकेर थलिएको अस्पतालका इन्टरभेन्सनल कार्डियोलोजिष्ट डा कृष्ण अधिकारीले बताउनुभयो ।

उहाँले काठमाडौँका निजी अस्पताल र भेरी अञ्चल अस्पतालले सूचीकृतका लागि एकैसाथ निवेदन दिएको बताउनुभयो । ‘सँगै निवेदन दिएका निजी अस्पताल सूचीकृत भइसके तर पश्चिम नेपालका बिरामीलाई सेवा दिने भेरी अस्पतालले अझैँ पाउन सकेन,’ उहाँले भन्नुभयो, “भेरी अञ्चल अस्पतालमाथि पक्षपात भएको छ ।”

‘‘काठमाडौँस्थित गङ्गालाल अस्पतालले डेढ लाख पर्ने शल्यक्रिया भेरी अञ्चल अस्पतालले रु ७० हजारमा गर्दै आएको छ’’ डा अधिकारीले भन्नुभयो । उहाँले भेरी अञ्चल अस्पतालमा उपचार गराउन आउनेमध्ये प्रायजसो गरीब हुने गरेको बताउनुभयो ।

‘हुने खाने सिधै काठमाडौँ र भारतका महङ्गा अस्पताल जान्छन्, उपचारका लागि यहाँ आउने प्रायःजसो गरीब र निमुखा मात्र हुन्छन्,’ डा अधिकारीले भन्नुभयो । उहाँले सस्तोमा शल्यक्रिया गराउन समेत बिरामीले नसकेको बताउनुभयो । शल्यक्रिया र मुटुमा लाग्ने उपकरण महङ्गो पर्ने भएकाले उपचारमा धेरै खर्च लाग्ने गरेको डा अधिकारीको भनाइ छ ।

अन्य रोगभन्दा धेरै जटिल र संवेदनशील भएकाले उपचार जटिल हुने उहाँले बताउनुभयो । ‘‘सरकारी सुविधा पाएको भए उपचारमा बिरामीलाई केही राहत मिल्ने थियो,’’ उहाँले भन्नुभयो, “मुटुरोगको उपचारमा भेरी अस्पतालले उच्च प्रविधिसहित सेवा दिन थालेको छ ।”

जनरल कार्डियोलोजी, बहिरङ्ग सेवा, इनडोर, हृदयाघात उपचार, इकोकार्डियोग्राफी, इनसर्टिभ कार्डियोलोजी सेवा भेरी अस्पतालले दिँदै आएको निमित्त मेडिकल सुपरिटेण्डेन्ट डा राजन पाण्डेले जानकारी दिनुभयो । भेरी अस्पतालले उच्च प्रविधिसहितको क्याथल्याबसमेत सञ्चालनमा ल्याएको छ ।

भेरी अस्पतालमा दैनिक सरदर ३० जना मुटुरोगका बिरामी उपचारका लागि आउने गरेका छन् । टाढा टाढाका बिरामीसमेत उपचारका लागि आउने गरेको अस्पतालले जनाएको छ । आर्थिकरुपले सम्पन्न व्यक्तिहरु राजधानीलगायत विदेशमा समेत उपचारका लागि जाने गरेपनि सर्वसाधारण व्यक्तिका लागि यस भेरी अञ्चल अस्पतालले आधारभूत स्वास्थ्य सेवा पु¥याउँदै आएको छ ।

काठमाडौ, २ मङ्सिरः नेपालको जेठो र पुरानो वीर अस्पतालको छुट्टै अत्याधुनिक शल्यक्रिया भवन अगामी दुईवर्षभित्र तयार हुने भएको छ । नौ तलाको अत्याधुनिक भवनभित्र पछिल्लो समय विकसित भएका अत्याधुनिक उपकरण जडान गरी १५ वटा चिकित्सा विज्ञानका शल्यक्रिया कक्ष (अपरेश थिएटर) रहने छन् ।

चिकित्सा विज्ञान राष्ट्रिय प्रतिष्ठान(न्याम्स) अन्तर्गतको वीर अस्पतालका भौतिक पूर्वाधार विस्तारमा स्वास्थ्य तथा जनसङ्ख्या मन्त्रालयले उच्च प्राथमितामा राखेको छ । अहिले भवनको निर्माण कार्य एवम् आवश्यक उपकरण आयात कार्य एकसाथ अगाडि बढेको छ ।

भवनभित्र पोष्ट अपरेटिभ, ४० श्ययाको सर्जिकल, अति सघन कक्ष र पुस्तकालय रहने छन् । यसैगरी ज्येष्ठ नागरिक तथा अपांग तथा बिरामी कुरुवामैत्री भवन बन्ने न्याम्सले जनाएको छ । नेपाल सरकारको रु तीन अर्ब ८५ करोडको लागतमा सो भवन विसं २०७७ भित्र निर्माण सम्पन्न हुने लक्ष्य राखिएको छ । विनाशकारी भूकम्पले क्षति पु¥याएको न्याम्सअन्तर्गतको नर्सिङ कलेजको पुरानो भवनको संरचना भत्काई सोही स्थानमा शल्यक्रिया भवन निर्माण गर्न लागिएको हो ।

प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले विस २०७४ फागुन २५ गते सो भवनको शिलान्यास गर्दै निर्धारित समयभित्र भवन निर्माण कार्य सम्पन्न गर्न निर्देशन दिनुभएको थियो । त्यतिबेला प्रधानमन्त्रीले भन्नुभएको थियो “सबै रोगका उपचार स्वदेशभित्रका अस्पतालबाट सर्वसुलभ हुन्छ । यस कार्यलाई सरकारले उच्च प्राथमिता दिएको छ । स्वास्थ्य क्षेत्रका चिकित्सक, जनशक्ति, औषधि तथा भौतिक पूर्वाधार तयार गर्न रकमको अभाव हुने छैन ।”

विसं १९४७ मा १५ श्ययाबाट सेवा दिन शुरु गरेको वीर अस्पतालको हालको क्षमता ४५० श्ययाको रहेको छ । न्याम्समा चिकित्सा विज्ञानका नर्सिङ, एमबिबिएस, एमडीलगायत विभिन्न तहमा उच्च शिक्षा पठानपाठन तथा तालिमका कार्यक्रम समेत सञ्चालन हुँदै आएका छन् ।

नाम्सको कुलपति पद खाली भएको पाँच महिना बितिसकेको छ । एक कर्मचारीका अनुसार अहिले कुलपति नहुँदा दैनिक कार्य सञ्चालनमा समेत अप्ठ्यो परिरहेको छ । स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयका सचिव डा सुशीलनाथ प्याकुरेल विभिन्न प्रतिष्ठानमा रिक्त रहेका पदाधिकारी नियुक्तिका लागि मन्त्रीसमक्ष सिफारिस भैसकेकाले छिटै पदपूर्ति हुने बताउनुहुन्छ ।

वीर अस्पतालले सो स्थानमा एक हजारदेखि एक हजार ५०० शथ्यासम्मको अस्पताल, नर्सिङ, औषधि पसल, चिकित्सा शिक्षाका लागि कलेज, आवास गृहलगायतका पूर्वाधार तयार गर्दैछ । सरकारी स्तरमा पहिलो पटक हेलिप्याडको सुविधा समेत रहने निर्देशक प्राडा बस्नेतले जानकारी दिनुभयो । आगामी पाँच वर्षभित्रमा भौतिक संरचनाका काम सम्पन्न गर्ने गरी भवन निर्माण भइरहेको छ ।

वीर अस्पताल सेवा विस्तार

केन्दीय अस्पतालले दिँदै आएको चिकित्सकीय सेवा विस्तार गर्दै जाने स्वास्थ्य मन्त्रालयको नीतिअनुसार वीर अस्पतालले भक्तपुरको दुवाकोटबाट गत असोज २४ गतेदेखि आफ्नो सेवा थालनी गरेको छ । बहिरङ्ग स्वास्थ्य सेवा (ओपिडी) बाट सेवा सुरु गरेको अस्पतालले क्रमशः शल्यक्रिया सेवा दिँदै जाने जनाएको छ ।

अस्पतालका निर्देशक प्राडा भूपेन्द्र बस्नेतले सो स्थानमा नाम्सले वीर अस्पताललाई अन्तर्राष्ट्रियस्तरको स्वास्थ्य सेवा प्रदान गर्न अत्याधुनिक भौतिक संरचना तयार गर्न स्वीकृत समेत दिएको जानकारी दिनुभयो । ओपिडी सेवा बिहान ९ वजेदेखि ५ बजेसम्म सञ्चालन भैराखेको उहाँले जानकारी दिनुभयो । थप उपचार गर्नुपरेमा वीर अस्पतालमा अर्काे टिकट लिन नपर्ने व्यवस्था अस्पतालले मिलाएको छ ।

स्वास्थ्य मन्त्रालयले न्याम्सलाई सो स्थानमा भौतिक संरचना गर्न करीब ५७० रोपनी जमिन उपलब्ध गराएको थियो । निर्देशक प्राडा बस्नेतले भन्नुभयो “ओपिडी सेवा प्रदान गर्न आवश्यक मेडिकल अधिकृत, नर्स, अहेबसहित आवश्यक कर्मचारीको व्यवस्था मिलाएका छौँ । आवश्यकताअनुसार विभिन्न विधाका विशेषज्ञ चिकित्सक तथा उपकरणको व्यवस्था मिलाउँदै जान्छौँ । ”

पछिल्लो समय स्वास्थ्य मन्त्रालयले वीर अस्पतालको चिकित्सा शिक्षा र स्वास्थ्य सेवा विस्तारलाई उच्च प्राथमिकता राखेको छ । सो स्थानमा भौतिक संरचनालगायतका कामको सुरुवात गर्न मन्त्रालयले न्याम्सको गुरुयोजनाअनुसार रु ३० करोड रकम विनियोजन समेत गरेको छ । (रासस)

बेझाड, २ मङ्सिरः दुवै मिर्गाैला बिग्रीएर पीडित बनेका १५ वर्षीय बालक मिलन सार्की नेपालीको उपचारमा समस्या भएको छ । पाल्पा रामपुर नगरपालिका वडा नं ९ जब्गादी घर भई हाल बुटवलमा बसोवास गर्दै आएका मिलनको दुवै मिर्गौलाले काम नगरेपछि उनको उपचारमा समस्या परेको हो ।

परिवारको आर्थिक अवस्था नाजुक हँुदा मिलनको उपचारका लागि सहयोग जुटाइदिन सबैसँग परिवार, आफन्तले अनुरोध गरेका छन् । उनको अहिले गौतमबुद्ध सामुदायिक मुटु अस्पताल बुटवलमा उपचार भइरहेको आफन्त दिलमाया नेपालीले बताउनुभयो ।

“परिवारको अवस्था नाजुक छ, साँझबिहानको गुजारा चलाउन पनि धौधौ छ, मिलनको उपचारका लागि ठूलो रकम लाग्ने अस्पतालले भनेपछि उपचारमा समस्या परेको छ”, उहाँले भन्नुभयो । (रासस)

नेपालगञ्ज, २ मङ्सिरः नेपालगञ्जबाट प्रकाशित हुने समय अधिकार दैनिकका प्रकाशक/सम्पादक रहिस अहमद सिद्धिकी पुनः अस्वस्थ हुनुभएको छ । उहाँको अहिले नेपालगञ्ज मेडिकल कलेज शिक्षण अस्पतालमा उपचार भइरहेको छ । चिकित्सकका अनुसार, पत्रकार सिद्धिकीको कलेजो र मिर्गौलामा खराबी देखिएको छ ।

विगत छ महीनादेखि अस्वस्थ रहँदै आउनुभएका उहाँको भारतको लखनऊ र काठमाडौँको वीर अस्तपालमा उपचार गरिए पनि रोग सञ्चो हुनसकेको छैन । लामो समयको उपचारका कारण पत्रकार सिद्धिकीलाई अहिले आर्थिक सङ्कट परेको छ । उहाँले आफन्त, इष्टमित्रसँग ऋण सापटी लिएर उपचार गराइरहनुभएको छ ।

परिवारका सदस्यका अनुसार उहाँको उपचारमा दैनिक हजाराँै खर्च हुने गरेको छ । यहाँका केही पत्रकार र सामाजिक अभियन्ताले केही समयअघि आर्थिक सहयोग गरेका थिए । पत्रकार सिद्धिकीको दुई वर्षअघि मुटुको शल्यक्रिया भएको थियो । (रासस)

म्याग्दी, २ मङ्सिरः म्याग्दीको दुर्गम क्षेत्रमा पर्ने रघुगङ्गा गाउँपालिका–६ पाखापानीको कोटगाउँमा शनिबार सम्पन्न एकीकृत घुम्ती शिविरबाट २०० जनाभन्दा बढी लाभान्वित भएका छन् ।

गाउँपालिका र वडा कार्यालयको संयोजनमा जिल्ला प्रशासन कार्यालयको आयोजनामा सम्पन्न शिविरबाट २०६ जनाले गाउँमै नागरिकता, ज्येष्ठ नागरिक परिचयपत्र, स्वास्थ्य उपचार, तस्वीरसहितको मतदाता नामावली दर्तालगायतका सेवा पाएका छन् ।

जिल्ला प्रशासन कार्यालयको टोलीले ३८ लाई नयाँ र आठ जनालाई प्रतिलिपी नागरिकता प्रमाणपत्र वितरण गरेको प्रजिअ लीलाधर अधिकारीले जानकारी दिनुभयो । २३ जनालाई ज्येष्ठ नागरिक परिचयपत्र वितरण गरिएको छ । बेनी अस्पतालका चिकित्सकको टोलीले ७१ जनाको निःशूल्क स्वास्थ्य परीक्षण, परामर्श र औषधि वितरण सेवा दिएको छ ।

१८ जनाको जन्मदर्ता, २ मृत्यु दर्ता, २३ महिला र २३ जना पुरुषको तस्वीरसहितको मतदाता नामावली दर्ता भएको छ । सशस्त्र प्रहरीको टोलीले ‘एक वडा एक हेलीप्याड’ कार्यक्रमका लागि सम्भाव्यता अध्ययन गरेको छ । जिल्ला प्रहरी कार्यालयले विद्यार्थी र युवायुवतीलाई लागुऔषध दुव्र्यसनीविरुद्ध प्रशिक्षण दिएको छ ।

कोटगाउँ, ठाडाखानी, रायखोर, चिमखोला, दर्मीजा, कुइनेखानीलगायत दुर्गम बस्तीका बासिन्दाले शिविरबाट सेवा लिएका वडाध्यक्ष मनकुमार शेरपुञ्जाले बताउनुभयो । भौगोलिक विकटताका कारण सदरमुकामका कार्यालयमा पुगेर सेवा लिन नसकेका सर्वसाधारणलाई गाउँमै सेवा उपलब्ध गराउने उद्देश्यले शिविर सञ्चालन गरिएको प्रजिअ अधिकारीले बताउनुभयो ।

प्रवासी पूर्वविद्यार्थीको पहलमा कक्षाकोठा भवन निर्माण

प्रवासमा रहेका पूर्वविद्यार्थीको पहलमा म्याग्दीको अन्नपूर्ण गाउँपालिका–३ दानास्थित ज्ञानप्रकाश माविमा कक्षाकोठा भवन निर्माण भएको छ । बेलायती पूर्वगोर्खा सैनिकको पहलमा पहार ट्रस (कोष) नेपालको सहयोगमा आठकोठे पक्की भवन निर्माण भएको हो ।

कोषको रु ७२ लाख ११ हजार २१७ र विद्यालयको रु २५ लाख १० हजार ८७ गरी कूल रु ९७ लाख २१ हजार ३०४ को लगानीमा दुईतले भवन निर्माण भएको व्यवस्थापन समितिका अध्यक्ष बेलबहादुर पुर्जाले जानकारी दिनुभयो । भवन निर्माणका लागि सहयोग भित्र्याउन बेलायतको गोर्खा सैनिकका सेवा निवृत दानावासीले पहल गरेका थिए ।

कक्षा ११ र १२ को पठनपाठन सञ्चालनका लागि उक्त भवन प्रयोगमा ल्याउने योजना रहेको प्रअ शान्तबहादुर नेपालीले बताउनुभयो । यसअघि भवन अभावमा ११ र १२ कक्षाको पठनपाठन बिहानको समयमा सञ्चालन हुँदै आएको थियो । नयाँ भवन बनेपछि सबै कक्षा दिवा सञ्चालन हुने भएको छ । कक्षा १२ सम्मको पठनपाठन हुने विद्यालयमा ३५८ विद्यार्थी छन् । (रासस)